Danh mục

Kì lạ vị tướng giỏi ngoại ngữ “siêu đẳng” của nhà Trần

Thứ ba, 20/11/2012 10:29

Bên cạnh tài quân sự kiệt xuất, danh tướng Trần Nhật Duật của nhà Trần còn được sử sách ghi nhận với tài ngoại ngữ có một không hai của mình.

Trần Nhật Duật là… kiếp sau của giống Phiên, Nam

Từ thuở niên thiếu, Trần Nhật Duật đã bộc lộ tư chất thông minh của một thiên tài. Sau này, ông không chỉ nổi tiếng vì sự am hiểu kinh sử, giỏi chính trị, quân sự mà còn rất thông thạo ngôn ngữ và phong tục tập quán của các các quốc gia lân bang và tộc người thiểu số trong nước. 

Đã có nhiều câu chuyện khác nhau về biệt tài này của Trần Nhật Duật.

Theo “Đại Việt sử ký toàn thư”, vào thời của vua Trần Nhân Tông, có một lần sứ thần nước Sách Mã Tích (tên cổ của Singapore) sang cống, nhưng triều đình không tìm được người phiên dịch. 

Vua triệu tập các phiên dịch viên giỏi nhất của thành Thăng Long lại để nói chuyện với sứ thần, nhưng không một ai nói được tiếng Sách Ma Tích. Trần Nhật Duật biết chuyện liền đến gặp sứ thần và nói chuyện trôi chảy bằng thứ ngôn ngữ lạ trong sự thán phục của những người có mặt. 

Sau chuyện này, có người hỏi Trần Nhật Duật vì sao biết được tiếng nước Sách Ma Tích. Ông trả lời: “Thời vua Thái Tông, sứ nước ấy sang, nhân có giao du với họ, nên hiểu được đôi chút tiếng nước họ”.

Trong các ngoại ngữ thì tiếng Chăm là thế mạnh của Trần Nhật Duật. Từ thành Thăng Long, ông thường cưỡi voi đến chơi thôn Bà Già (phía Tây Hà Nội ngày nay), nơi sinh sống của các cư dân có nguồn gốc từ tù binh Champa. Ông rất say mê trò chuyện, tìm hiểu ngôn ngữ, văn hóa của người Chăm và thường ở lại cùng họ mấy ngày mới về. 

Tài ngoại ngữ của Trần Nhật Duật khiến vua rất thán phuc. Có lần vua còn nói đùa: “Chiêu Văn Vương có lẽ không phải người Việt mà là kiếp sau của giống Phiên, Nam (chỉ các dân tộc lân bang ở vùng Đông Nam Á thời đó)”. 

Nói tiếng dân tộc, uống rượu bằng mũi

Năm 1280, Trịnh Giác Mật - tù trưởng địa phương ở Đà Giang (Tây Bắc ngày nay) là nổi lên chống lại triều đình giữa lúc nhà Nguyên chuẩn bị đưa quân sang xâm lược Đại Việt lần thứ hai. Trần Nhật Duật được lệnh đem quân dẹp loạn.

Khi Trần Nhật Duật đến Đà Giang, Giác Mật sai người đưa thư nói: “Giác Mật không dám trái lệnh triều đình, nếu ân chúa dám một mình một ngựa mà đi đến thì Giác Mật xin hàng ngay”. 

Bất chấp các tướng can ngăn, Trần Nhật Duật nhận lời rồi đem các tiểu đồng cùng đi. Tới đại bản doanh của những kẻ nổi loạn, ông thản nhiên đi giữa hàng lính mặc sắc phục kì dị, lăm lăm gươm giáo được bày ra để dọa dẫm.

Trần Nhật Duật nói với Giác Mật bằng chính ngôn ngữ và theo đúng phong tục của dân tộc vùng Đà Giang: “Lũ tiểu đồng của ta đi đường thì nóng tai trái, đến đây thì nóng tai phải”, khiến vị tù trưởng và các đầu mục kinh ngạc.

Người Đà Giang có tục “ăn bằng tay, uống bằng mũi”. Khi mâm rượu được bưng lên, chỉ có quả bầu cắt đôi sóng sánh rượu và đĩa thịt nai muối. Trần Nhật Duật rất tự nhiên lấy tay cầm thịt ăn rồi vừa nhai vừa ngẩng mặt, cầm bầu rượu từ từ dốc vào lỗ mũi đầy điêu luyện.

Trịnh Giác Mật kinh ngạc thốt lên: “Chiêu Văn Vương là anh em với ta”. Trần Nhật Duật đáp lại: “Chúng ta xưa nay vẫn là anh em”, rồi gọi tiểu đồng đến, tự tay mở tráp, lấy ra những chiếc vòng bạc sáng lấp lánh, trao tận tay cho tù trưởng Đà Giang và các từng đầu mục. 

Sau buổi gặp gỡ, Trịnh Giác Mật đã đem cả gia thuộc đến doanh trại Trần Nhật Duật xin hàng phục triều đình. Như vâỵ, cả miền Đà Giang đã được Trần Nhật Duật thu phục chỉ bằng sự tinh thông ngôn ngữ và văn hóa dân tộc, không phải đổ một giọt máu nào. 

Sứ nhà Nguyên quả quyết Trần Nhật Duật là người Hán

Về tiếng Hán - ngoại ngữ thông dụng trong giới quan lại quý tộc nhà Trần - Trần Nhật Duật cũng tỏ ra xuất sắc hơn người.

Theo thông lệ, khi sứ phương Bắc sang thì triều đình phải sai phiên dịch viên làm trung gian, tể tướng không được người trực tiếp đối thoại, đề phòng việc xảy ra sai sót gì thì còn có thể đổ lỗi cho người phiên dịch. 

Nhưng tể tướng Trần Nhật Duật lại là ngoại lệ. Khi tiếp sứ nhà Nguyên ông thường nói chuyện trực tiếp với họ. Khi sứ về nơi nghỉ thì dắt tay cùng vào, ngồi uống rượu vui vẻ như bạn vẫn quen biết. 

Chính tiếng Hán lưu loát và sự am hiểu văn hóa Hán đã khiến sứ nhà Nguyên tưởng Trần Nhật Duật là người Hán di cư sang Đại Việt, đặt câu hỏi: “Ông là người vùng Chân Định (một huyện ở tỉnh Hà Bắc, Trung Quốc) đến làm quan ở đây chứ gì?”.

Trần Nhật Duật ra sức giải thích, nhưng sứ Nguyên vẫn không tin vì người nước Việt không thể giỏi tiếng Hán như vậy được. 

Kỹ năng tiếng Hán đặc biệt của Trần Nhật Duật có thể lý giải bằng việc ông có mối quan hệ thân mật với những người Hán ở kinh thành Thăng Long. 

Theo các sử liệu, Trần Nhật Duật thường hay qua nhà của Trần Đạo Chiêu là người Tống, ngồi bên nhau nói chuyện phiếm hàng giờ không thôi. Ông cũng hay đến thăm chùa Tường Phù, ở lại qua đêm để đàm đạo với nhà sư người Tống. Khách người Hán đến Thăng Long thường được ông mời đến chơi nhà, vừa thưởng trà, vừa bàn đủ thứ chuyện…

Kiến thức

Tin được quan tâm

Hơn 2 tháng nữa, hàng triệu người chuẩn bị nhận được khoản tiền tăng gấp 4 lần hiện tại ngoài lương hưu hằng tháng

Sắp tới khi người lao động nghỉ hưu, người lao động sẽ nhận được một khoản trợ cấp một lần ngoài lương hưu hàng tháng,...
Kiến thức 2 ngày, 3 giờ trước

Chuẩn bị bầu Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố theo quy định mới nhất năm 2025 như thế nào?

Nắm bắt hướng dẫn và quy định mới giúp việc bầu Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố diễn ra nhanh chóng, hiệu quả hơn....
Kiến thức 3 ngày, 12 giờ trước

Chỉ ít ngày nữa, người dân phải dùng sang Căn cước không được dùng Căn cước công dân, đúng không?

Thông tin từ 15/5/2025, người dân buộc phải cấp đổi căn cước công dân sang căn cước là không đúng. Chỉ ai chủ động muốn...
Kiến thức 1 ngày, 2 giờ trước

Từ ngày 1/7/2025, thành phố nhỏ nhất Việt Nam dự kiến sẽ bị 'xóa tên' khỏi bản đồ hành chính

Theo dự kiến chỉ chưa đầy 3 tháng nữa, thành phố có diện tích nhỏ nhất Việt Nam với diện tích 44,94km2 sẽ bị xóa...
Kiến thức 3 ngày, 17 giờ trước

Bồn cầu đóng cặn vàng khè: Chỉ bạn 4 cách không cần tốn công cọ rửa cũng sạch bong

Chỉ cần vài phút sử dụng nguyên liệu dễ kiếm bạn có thể vệ sinh bồn cầu sạch sẽ, sáng loáng.
Làm sao 2 ngày, 14 giờ trước

4 con giáp nào sẽ ngày càng giàu có từ cuối tháng 4 đến tháng 5, gia đình sung túc, cuộc sống sung túc?

Từ cuối tháng 4 đến tháng 5 năm 2025, theo tử vi, có 4 con giáp được dự đoán sẽ gặp nhiều may mắn về...
Đời sống số 2 ngày, 14 giờ trước

Tin cùng mục

Tử vi ngày 1/5/2025 của 12 con giáp: Tuổi Hợi làm ăn khấm khá, Thân hung vận cản trở

Cùng xem tử vi dự đoán gì về vận mệnh, tình duyên, cuộc sống,... của 12 con giáp trong ngày 1/5/2025.
Đời sống số 2 giờ, 34 phút trước

Trước khi xuất trình giấy tờ, người dân có được quyền yêu cầu CSGT chứng minh vi phạm không?

Nhiều người tham gia giao thông thắc mắc về quyền của mình khi bị CSGT dừng xe kiểm tra. Liệu người dân có quyền yêu...
Kiến thức 2 giờ, 47 phút trước

Người nghỉ hưu trước tuổi bao lâu được nhận mức trợ cấp hưu trí một lần?

Có một bạn đọc hỏi: 'Người nghỉ hưu trước tuổi trong bao lâu sau quyết định sắp xếp tổ chức bộ máy được nhận mức...
Tin trong ngày 2 giờ, 2 phút trước

Chuyên gia cảnh báo: 4 từ này nếu thấy xuất hiện trên trình duyệt web tuyệt đối không được click vào kẻo mất tiền, thiệt thân

Hàng ngày, bạn thường sử dụng các trình duyệt web để lướt mạng đọc tin tức, check email... Khi vào trình duyệt web, bạn thường...
Đời sống số 2 giờ, 17 phút trước

Chính sách tiền lương cho cán bộ, công chức cấp xã mới sau sắp xếp sẽ ra sao?

Theo Nghị quyết mới của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp đơn vị hành chính năm 2025, có hiệu lực từ...
Tin trong ngày 3 giờ, 46 phút trước

Công an cảnh báo mối hiểm họa từ đơn hàng 0 đồng: Thủ đoạn lừa đảo không mới nhưng vẫn hiệu quả

Phòng Cảnh sát Hình sự (CSHS) - Công an tỉnh Hà Tĩnh vừa tiếp nhận thông tin trình báo của chị T. (trú huyện Thạch...
Kiến thức 3 giờ, 50 phút trước

Tin mới cập nhật

Danh sách, tên gọi 126 xã, phường mới tại Thành phố Hà Nội sau sắp xếp

Tại Kỳ họp chuyên đề (Kỳ họp thứ 22), HĐND Thành phố Hà Nội đã thông qua chủ trương sắp xếp đơn vị hành chính...
Tin trong ngày 3 giờ, 51 phút trước

Dừng xe máy để nghe điện thoại có bị phạt không?

Nhiều người thắc mắc việc dừng xe máy để nghe điện thoại có vi phạm luật giao thông hay không. Theo Luật sư Hoàng Trọng...
Kiến thức 3 giờ, 52 phút trước

Hai tháng nữa, đóng BHXH 15 năm được nhận lương hưu, nhưng tại sao nhiều người kiên định không rút 'một cục'?

Ba tháng đầu năm 2025, cả nước có 267.493 người nhận BHXH một lần, giảm gần 70.000 người, tương đương 26,17% so với cùng kỳ...
Kiến thức 3 giờ, 52 phút trước

Hệ số lương của cán bộ, công chức xã mới sau sáp nhập năm 2025 là bao nhiêu?

Nhiều người quan tâm về hệ số lương của cán bộ, công chức cấp xã sau sáp nhập sẽ được tính ra sao?
Tin trong ngày 3 giờ, 52 phút trước

Sau sáp nhập, dự kiến bao nhiêu tỉnh thành có 2 sân bay?

Theo Nghị quyết số 60 Hội nghị lần thứ 11 Ban chấp hành Trung ương khóa 13, cả nước sẽ còn 34 tỉnh thành, trong...
Tin trong ngày 3 giờ, 17 phút trước

Những nhiệm vụ, quyền hạn dự kiến của Chủ tịch UBND xã, phường sau sắp xếp

Tờ trình của Chính phủ về dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi nêu những điểm mới thể hiện tinh thần...
Tin trong ngày 4 giờ, 47 phút trước

Hơn 2 tháng nữa, 3 trường hợp này sẽ bị tạm dừng việc hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH

Theo điều 75 của Luật BHXH 2024 (có hiệu lực từ 01/7/2025) quy định rõ về việc tạm dừng, chấm dứt hưởng lương hưu và...
Kiến thức 4 giờ, 17 phút trước

Kể từ bây giờ: Đáp ứng điều kiện này, người dân sẽ được chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp

Để chuyển đất trồng cây hàng năm sang đất nông nghiệp khác cần cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cho phép.
Kiến thức 5 giờ, 46 phút trước

Chú ý: Những trường hợp mua bảo hiểm xe máy bắt buộc nhưng không được đền bù khi bị tai nạn

Theo quy định những trường hợp dưới đây dù tham gia bảo hiểm xe máy bắt buộc khi tai nạn vẫn không được đền bù....
Kiến thức 5 giờ, 16 phút trước

Mức xử phạt đối với lái xe vi phạm nồng độ cồn cao nhất hiện nay là bao nhiêu?

Theo quy định tại nghị định 168 có hiệu lực thi hành từ 1/1/2025, mức phạt nồng độ cồn đối với người đi ô tô,...
Kiến thức 6 giờ, 47 phút trước