"Gia đình tôi thấm triết lý "Thôi kệ" của anh Sơn"

Đã 10 năm trôi qua từ khi nhạc sĩ Trịnh Công Sơn từ biệt thế gian trở về với cát bụi. Không một ngày nào trên đất nước Việt Nam, dù nơi thị thành hay chốn thôn quê, không vang lên những bản tình ca bất hủ của ông. Nhân kỷ niệm 10 ngày mất của nhạc sĩ chúng tôi có cuộc trò chuyện với người em gái Trịnh Vĩnh Trinh để được hiểu thêm những điều còn chưa biết về cố nhạc sĩ tài hoa.

Em gái nhạc sĩ Trịnh Công Sơn - ca sĩ Trịnh Vĩnh Trinh trình bày một ca khúc của anh trai.

Nhiều bóng hồng tự nhận? - "Thôi kệ"!

- Vậy là tròn 10 năm nhạc sĩ TCS từ biệt trần thế, trong những đêm nhạc tưởng nhớ anh trai, cảm xúc của chị thế nào?

- 10 năm đã trôi qua nhưng với tôi và tất cả các anh chị em trong gia đình, anh Sơn lúc nào cũng như đang hiện diện. Âm nhạc của anh vẫn vang lên da diết ở bất kỳ nơi đâu có những tâm hồn đồng điệu với anh.

- Nhắc đến cố nhạc sĩ, với tư cách là người em gái, chị muốn nói điều gì về anh?

- Có quá nhiều điều để nói về anh Sơn. Khi tôi mới được 4 tháng trong bụng mẹ thì ba tôi mất. Vì thế, trong gia đình, anh chính là người đã thay ba để dạy dỗ tất cả các em nên người. Gia đình tôi theo Đạo Phật. Tính cách của anh Sơn ảnh hưởng rất nhiều từ ba mẹ, từ giáo lý đạo Phật.

Anh sống rất lành và rất trách nhiệm mặc dù người ta thường nói nghệ sĩ thì sống phóng khoáng, không theo những khuôn phép của đời thường. Anh thì khác, anh rất nghiêm khắc.

- Tính cách của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn có ảnh hưởng như thế nào đến cuộc đời của nhạc sĩ, theo chị?

- Tôi nghĩ rằng mỗi người đều có một số phận do ông trời đặt ra. Cũng giống như anh Sơn, anh là người phải gánh vác và lo cho gia đình, đó cũng là số phận. Vì sao anh viết ra được những bản tình ca, những lời hát đi vào lòng người đến thế. Đó cũng là sự sắp đặt của số phận. Trước kia, thời Pháp thuộc, lúc cha tôi đi tù, anh Sơn mới có 3, 4 tuổi. Vì bé tuổi nên anh được đặc cách vào phòng giam ba tôi, thậm chí được ở lại mấy ngày trong tù với ba. Anh đã chứng kiến cảnh đánh đập, tra tấn và sự đau đớn của nhiều người khi còn quá nhỏ. Tôi nghĩ rằng những điều đó góp phần tạo nên một tính cách Trịnh Công Sơn, dòng nhạc Trịnh Công Sơn như thế.

- Với bản thân chị, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn có ảnh hưởng như thế nào?

- Rất lớn. Anh Sơn thường nói về giáo lý Đạo Phật trong gia đình. Anh em chúng tôi trong cuộc sống luôn đề cao lòng vị tha. Đặc biệt câu nói “Thôi kệ" của anh Sơn còn truyền sang cả lớp con cháu sau này học tập ở nước ngoài. Để diễn giải cụ thể về chữ “Thôi kệ” không đơn giản, nó bao hàm nhiều ý nghĩa trong đó, giống như là triết lý sống của anh Sơn vậy. Tất cả con cháu trong gia đình chúng tôi đều được giáo dục theo truyền thống đó. Sau khi anh Sơn mất, có nhiều người đã lên báo tự nhận là bóng hồng của anh. Nhưng gia đình chúng tôi ứng xử theo đúng cách anh Sơn đã dạy từ nhỏ “Thôi kệ”.

- Những kỷ niệm sâu sắc nhất của chị với người anh trai đáng kính của mình?

- Rất nhiều kỷ niệm, ở Việt Nam, ở Canada, ở Pháp… nhưng bây giờ để bắt đầu bằng một cái gì đó để kể thì thật khó. Có lẽ kỷ niệm sâu sắc nhất của tất cả các anh em là anh Sơn rất thương các anh em, rất kỹ tính khi dạy các em vì vậy mà chúng tôi rất thương anh nhưng cũng rất sợ anh. Anh Sơn thích cái gì cũng chỉn chu, đẹp đẽ. Vì thế anh muốn các em kể cả khi ngủ dậy cũng phải sửa soạn quần áo thật đàng hoàng chỉnh tề rồi mới được xuống nhà. Khi ăn cơm cũng phải ngồi thế nào, ăn ra sao cho đúng nề nếp.

Trịnh Vĩnh Trinh và một khoảnh lặng khi hồi tưởng về người anh trai đáng kính.

- Mẹ tôi là người làm thơ rất hay, chị gái tôi cũng làm thơ và viết nhạc. Cách đây chừng 2,3 năm hai chị em cũng có làm một CD chơi vui với nhau để kỷ niệm mang tên Nắng mưa. Tuy nhiên, mấy anh chị trong gia đình đều mắc cỡ, còn mắc cỡ hơn cả tôi nữa nên trong hầu hết các đêm nhạc được tổ chức, thay vì ngồi hàng ghế đầu, các anh chị em thường hay xin ngồi sang ghế sau để tránh bị quay phim. (cười)

- Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn viết về tình yêu rất nhiều. Vậy đối với với tình yêu riêng của các em trong gia đình, anh Sơn có hay chia sẻ hướng dẫn không?

- Hướng dẫn hay dạy dỗ của anh rất kín đáo. Anh đọc một cuốn sách hay về tình yêu, anh hay đưa cho các em đọc. Thường tất cả các em đều rất sợ anh Sơn, không biết nếu như mình yêu người này thì phản ứng của mẹ và anh Sơn sẽ thế nào. Nhưng chúng tôi luôn hiểu rằng, anh Sơn là người lo lắng và hi sinh tất cả cho chúng tôi khôn lớn.

Nhạc của anh thấm đẫm tôi

- Trên sân khấu, chị rất khiêm nhường khi nói mình không phải một ca sĩ nhưng chị hát những bài hát của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn lại rất tuyệt vời, vì sao chị rất ít khi xuất hiện trên sân khấu như một ca sĩ hát ca khúc của anh trai mình?

- Anh Sơn từng nói khi nghe tôi hát những bài hát của anh, anh rất thích bởi tôi hiểu và cảm nhận sâu sắc nhạc của anh. Cũng dễ hiểu bởi tôi là em gái anh. Tôi may mắn được nghe anh hát khi anh vừa sáng tác xong và được nghe anh tâm sự tại sao anh viết như thế. Cũng có khi tôi hát những bài mới mà chưa từng nghe anh hát và anh nói tôi hát thật đúng, thật giản dị như anh mong muốn.

Còn vì sao tôi không thường xuyên trình diễn nhạc anh Sơn, bởi sự thật, tôi là người nhút nhát và hay mắc cỡ, sức khỏe cũng không tốt. Nhiều cái cộng hưởng lại khiến tôi ít xuất hiện trên sân khâu. Nhưng những đêm nhạc tưởng nhớ 10 năm anh mất lần này, dù mắc cỡ và run đến đâu tôi vẫn cố gắng để hát, gửi gắm bài hát Nhớ mùa thu Hà Nội của anh Sơn đến tất cả những khán giả đã thương yêu anh Sơn.

- Chị vừa nhắc đến ca khúc Nhớ mùa thu Hà Nội, chị và anh Sơn đều không phải là người Hà Nội, nhưng ca từ của bài hát đã chạm đến trái tim mỗi người Hà Nội. Chị có thể chia sẻ cảm xúc của mình khi hát bài hát  này?           

- Tôi là người rất yêu Hà Nội. Mặc dù không thích đi du lịch xa nhưng Hà Nội lại là nơi tôi thường xuyên đến, thậm chí ngay cả lúc ốm đau nặng cần phải phẫu thuật cách đây 6 tháng, tôi cũng kiếm cớ để ra Hà Nội chữa bệnh. Chính vì vậy, khi hát bài Nhớ mùa thu Hà Nội, tôi luôn có một cảm xúc riêng.

- Nhạc của Trịnh Công Sơn luôn có sức ảnh hưởng mạnh mẽ với công chúng, với riêng chị thì sao?

- Với riêng tôi, nhạc anh Sơn dù là những bài tình ca, vui nhộn hay buồn bã đau khổ, đều thẫm đẫm vào tâm hồn tôi. Khi vui mà hát bài hát của anh thì thấy cuộc đời thật đáng yêu. Khi buồn, hát nhạc anh thì thấy buồn da diết. Tôi nghĩ rằng tất cả khán giả thương yêu anh, đều nghĩ về những bài hát của anh như vậy. Có nhiều người nói nhạc của anh thật khó hiểu nhưng khi vui khi buồn đều hát. Có người còn nói với tôi nhờ có bài hát của anh mà cuộc đời tươi vui hơn nhiều.

"Có người còn nói với tôi nhờ có bài hát của anh mà cuộc đời tươi vui hơn nhiều".

Còn nhiều bí ẩn về Trịnh Công Sơn

- Nhiều người nói nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đa tình, điều này có chính xác không?

- Hỏi anh Sơn có đa tình không thì thực ra tôi không có quyền trả lời hộ anh Sơn. Là em anh, tôi cũng có một vài nhận xét riêng. Anh Sơn là một người rất hiền, rất nhẹ nhàng và những bài hát nói về bóng hồng nào đó thì đôi khi chỉ là anh mượn hình ảnh. Ví như anh ngồi ở nơi nào đó, nhìn thấy một người con gái đi qua và anh mượn bóng hồng đó để viết lên ca khúc của mình. Hơn nữa, anh là một người độc thân, đương nhiên anh cũng có những tình yêu như bất kỳ người đàn ông bình thường nào khác.

- Gia đình nhạc sĩ Trịnh Công Sơn vừa chính thức công bố quyển sách “Thư tình gửi một người” bao gồm những bức thư tình của cố nhạc sĩ và người phụ nữ có tên Dao Ánh. Không biết vì sao đến giờ phút này, gia đình mới tiết lộ những thông tin đó?

- Đó là tập thư tình gần 400 trang. Phải nói rằng tập thư không thuộc về gia đình mà là của chị Dao Ánh. Sau gần 50 năm giữ gìn chị Dao Ánh đã gọi về từ Mỹ và nói rằng chị đã suy nghĩ kỹ, thấy rằng tập thư không còn là của riêng chị mà chính là của tất cả khán giả. Chị cho rằng đây là một mảng rất riêng, rất đặc biệt về con người của anh Sơn. Tập thư tình này cũng khác so với thư tình thường thấy. Điều này chắc để độc giả đọc và cảm nhận rõ hơn. Và cũng xin được nói rõ hơn về chị Dao Ánh: Chị là một nhân vật rất đặc biệt, ít nói và cũng hay mắc cỡ. Chị là người gốc Bắc nhưng sống ở Huế. Chị Dao Ánh chính là em gái của Bích Diễm. Sau khi không còn tình yêu với Bích Diễm, anh Sơn đã yêu chị Dao Ánh.

Gia đình luôn luôn có trách nhiệm với khán giả Việt Nam, đối với những người yêu thương anh Sơn, nên bất kỳ điều gì liên quan đến anh Sơn đều muốn công bố, nhất là có trên 17 cuốn sách viết về anh Sơn, trong đó có rất nhiều điều sai. Gia đình đang chuẩn bị một website và hiện nay cũng đã làm được trên 6.500 tư liệu của anh Sơn sẽ từ từ công bố. Dự kiến trong năm nay website sẽ hoàn thiện.

- Ngoài tập thư tình dành cho cô Dao Ánh, không biết còn câu chuyện bí ẩn nào gia đình nhạc sĩ Trịnh Công Sơn thời gian tới định công bố với khán giả?

- Cái gì mình đã nói là bí ẩn thì phải giữ bí mật. Nếu bí mật mà nói liền bây giờ thì  không còn là bí mật nữa, nó không hay mà cũng không vui. Xin tất cả khán giả hãy chờ đợi. Riêng đối với gia đình thì chúng tôi đang cố gắng làm những gì tốt nhất dành cho khán giả.

Hãy hát như mình đang thở

- Có rất nhiều ca sĩ trẻ hiện nay hát nhạc Trịnh Công Sơn, nhưng thật sự muốn để lại tiếng vang, dư âm tốt đẹp trong lòng công chúng thì điều đó không hề đơn giản, dễ dàng. Là một người em gái của cố nhạc sĩ, chị nghĩ gia đình nên làm gì để giới trẻ có thể đến gần hơn với nhạc Trịnh, hiểu hơn nhạc Trịnh?

- Điều đó rất khó. Tất cả phải xuất phát từ cảm nhận riêng của ca sĩ đó đối với nhạc anh Sơn. Nhạc anh Sơn không khó ở tuổi tác bởi tình yêu hay sự đau khổ anh viết ra rất đời, rất gần gũi. Bất cứ ở lứa tuổi nào, ai có tình yêu màu hồng hay đau khổ đều nhìn giống nhau. Với tôi, thế hệ trước kia, hay bây giờ không có sự khác biệt nào về cái đẹp hay sự đau khổ trong tình yêu. Nên tôi hi vọng thế hệ trẻ, những người nào cảm nhận được nhạc của anh Sơn đều sẽ hát rất hay nhạc của anh.

- Để hát nhạc Trịnh thành công, theo chị người ca sĩ, người nghệ sĩ cần có những yếu tố gì?

- Điều đầu tiên với bất kỳ ca sĩ, nghệ sĩ nào là phải cảm được bài hát đó. Tôi nhớ anh Sơn luôn luôn dặn dò chúng tôi: Khi hát nhạc của anh phải hát một cách thật đơn giản, giản dị giống như anh đã viết. Đặc biệt là hãy hát cũng giống như là mình đang nói chuyện, hát giống như mình đang thở.