Danh mục

Chuyện ít biết về người thân Đại tướng Võ Nguyễn Giáp

Thứ ba, 08/10/2013 09:58

Mẹ của Đại tướng có một trí nhớ tuyệt vời, nên tuy không biết chữ nhưng bà có thể kể vanh vách, đọc thuộc lòng những bài thơ và những truyện rất nổi tiếng.

Cuốn sách "Võ Nguyên Giáp - Chiến thắng bằng mọi giá" của giáo sư sử học người Mỹ Cecil B. Currey đã có những nghiên cứu về tuổi thơ, thời đi học cũng như những chiến công của vị Tổng tư lệnh Quân đội nhân dân Việt Nam.

Xin trích đăng kỳ "Có một tuổi thơ như thế" trong cuốn sách này.


Cuốn Võ Nguyên Giáp - Chiến thắng bằng mọi giá.

Tại miền trung Trung Kỳ, đúng hơn ở phía bắc vĩ tuyến 17, tỉnh lộn xộn nhất là Quảng Bình. Tại tổng Đại Phong, huyện Lệ Thủy có một làng không lớn, dân không đông là An Xá. Ngày 25 tháng 8 năm 1911 một phụ nữ trong làng là bà Nguyễn Thị Kiên sinh hạ được một bé trai đỏ hỏn và được chồng là Võ Quang Nghiêm đặt cho cái tên Võ Nguyên Giáp. Như tất cả những người Việt Nam khác, cậu bé đó được gọi bằng cái tên cha mẹ đặt: Giáp.

Ông là con thứ sáu trong gia đình, nhưng lại coi như con trai cả vì hai con trai sinh truớc đều không nuôi được, tiếp đó là ba người chị gái thì một chị cũng mất sớm vì bệnh kiết lỵ chỉ còn hai người chị được cha mẹ đặt tên là Diễm và Liên. Tiếp sau Giáp là một người con trai nữa, Võ Thuần Nho và kế đến là cô con út trong gia đình được đặt tên là Võ Thị Lài.

Ông Võ Quang Nghiêm đã đặt cho con trai cái tên Giáp, hẳn là một cái tên nhiều ý nghĩa. Cái tên dòng họ Võ có nghĩa là sức mạnh, là võ lực, còn Giáp có nghĩa là một vật che chắn ngực khi xung trận.

Quảng Bình, sinh quán của ông cùng với hai tỉnh liền kề Hà Tĩnh và Nghệ An chiếm phần lớn của dải đất hẹp nhất nước và từ xa xưa vẫn là những vùng nghèo nhất. Đa số dân trong làng An Xá nhỏ bé là nông dân nghèo. Trừ ba bốn gia đình là địa chủ có nhiều đất đai cày cấy, còn phần lớn là những mảnh ruộng con con nhưng người ta không bắt buộc phải thuê thêm để trồng trọt. Đất đai để canh tác chạy quanh làng là đất sỏi, đất cát, ít màu mỡ chỉ trồng được lúa và khoai lang. Dân làng vất vả sống lần hồi qua ngày tháng. Nhưng những phong cảnh đặc biệt vùng Quảng Bình khiến họ rất tự hào, có ba con sông lớn: sông Gianh, Nhật Lệ và Kiên Giang. Hồ Bầu Tró nằm cách phía bắc Đồng Hới một cây số có hình dáng tựa như cái nghiên mực. Rồi một cái hồ thiên nhiên lớn hơn gọi là Hạc Hải cũng có hình dáng tương tự. Nước hồ thất thường khi đầy khi vơi, ăn thông sang các sông lớn đủ cung cấp cá làm phong phú bữa ăn vốn đạm bạc của người Việt từ bao đời nay.

Trên bờ hồ Hạc Hải trồng các giống dưa đỏ nổi tiếng mà xưa kia những quả ngon nhất được đưa đi tiến vua. Không xa là đỉnh Đầu Mầu có nhiều hang động ở sườn núi làm chỗ.


Đại tướng bên cầu bắc qua dòng Kiến Giang. Ảnh tư liệu.

Dân Quảng Bình không những tự hào về ruộng, rừng kề bên, về các ngọn núi ẩn hiện trong sương mù ở chân trời mà họ còn tự hào về những người con sinh trưởng nơi đây đã là những quan lại đầu triều, những nhà nho học lỗi lạc, những quan võ cận thần của vua, những nhà thơ, những bậc hiền triết được vua mời vào cung dạy dỗ hoàng tử trưởng chuẩn bị làm người kế nghiệp ngôi báu.

Người dân An Xá là những nông dân nghèo đầy kiêu hãnh và tự hào dân tộc, là những người rất ương ngạnh, ngang bướng dưới chính quyền cai trị của thực dân Pháp. Họ không dễ dàng chịu sự kiểm soát và ít kiêng nể giới cầm quyền dù là quan lại Trung Hoa thời Bắc thuộc xưa kia hay người Pháp sau này kể cả quan lại người Việt được triều đình bổ nhiệm. Họ đã nổi dậy chống lại nền đô hộ thời Bắc thuộc và chống thực dân Pháp trong phong trào Cần Vương những năm 1880, sau đó là trong phong trào năm 1930. 

Và khi còn bé, cậu bé Giáp đã được nghe kể nhiều về tấm gươmg đấu tranh của nông dân trong vùng hãy còn tươi rói trong tâm trí người dân. Ở An Xá trừ một số ít nhà lợp ngói đa số là nhà mái gianh, tường bằng phên đan trát bùn. Mỗi nhà có một mảnh đất phía sau và một sân hẹp phía trước làm chỗ phơi thóc và khoai lang. Ông Võ Quang Nghiêm, thân sinh ra Giáp là một trong số ít gia đình sung túc có đủ ruộng cày cấy, có nhà gác khá tiện nghi theo tiêu chí địa phương. Ngôi nhà của ông dễ nhận ra vì trước sân có một cây chè dại mà ông sửa sang, tỉa tót theo dáng một con hổ rất lớn. 

Ban ngày lũ trẻ đi qua trước sân chỉ thấy một cây to có hình dáng khác lạ, nhưng khi sẩm tối hay ban đêm hình dáng con vật bằng cây trở nên sinh động đến mức các cô, các cậu phải rảo bước khi lượn qua hay đi đường vòng xa hơn để tránh né.

Ông Nghiêm là người sùng đạo Khổng nên rất coi trọng việc thờ cúng tổ tiên. Gian giữa nhà để bàn thờ hai bên bày các bài vị có hình ảnh các cụ nội ngoại. Gần nhất là chiếc mâm bằng gỗ có khắc tên ông bà tổ tiên. Hai bên có lọ lộc bình cắm hoa và trên cao hơn cả là một lư hương bằng đồng đựng cát cắm hương thắp hàng ngày lấy từ trong các ống đựng các thẻ hương ở bên cạnh. Mùi hương thơm trong không khí trầm lắng toả khắp gian thờ. Hai trái đầu hồi dành cho bếp và buồng ngủ.


Đại tướng và người thân tại quê nhà trong ngày mừng thọ năm 1999.
Ảnh tư liệu.

Ông Võ Quang Nghiêm (chữ Hán có nghĩa là nghiêm túc, đứng đắn) thuộc tầng lớp trung lưu ở An Xá. Đó là một nông dân bậc trung tự mình cày cấy và thuê thêm một mảnh ruộng nhỏ nữa nhưng từ nhiều năm ông đã dùng thời gian nông nhàn để hành nghề thuốc Nam cổ truyền. Sau khi không chữa khỏi cho con gái bị bệnh kiết lỵ, ông bỏ nghề bốc thuốc và chọn nghề dạy học cho lũ trẻ trong làng. Nhờ sự chỉ bảo của ông, chúng học cách nhận mặt chữ Nho (chữ Hán đọc theo âm Việt). Các tập sách ông dạy chúng phần lớn là tác phẩm văn học, là lịch sử dân tộc, ngoài ra là học vần Quốc ngữ tức là tiếng Việt viết theo mẫu La-
tinh do cố đạo Alexandre de Rhodes nghĩ ra rất có lợi cho việc truyền bá văn hóa của người Pháp. Từ nhỏ ông Nghiêm đã được giáo dục theo khuôn mẫu đạo Nho. Ông được dân làng An Xá kính trọng coi ông như một người lỗi lạc, vì ông là một sĩ phu, một người có học vấn uyên thâm, một bậc túc nho có nhiều ảnh hưởng trong xã hội Việt Nam truyền thống.

Dân làng khi nói đến ông thường gọi là Cửu Nghiêm - ông Nghiêm ở hàng thứ chín trong hàng ngũ quan chức bậc thấp (cửu phẩm). Ông đã làm thư lại trong quan dinh tuần phủ tỉnh Quảng Bình và do đó ông có dịp qua lại nhiều lần Đồng Hới là thủ phủ của tỉnh Quảng Bình.

Chức trách của ông là tổng thư văn, chỉ là một viên chức cấp dưới, giải quyết các công việc sự vụ, gửi các văn thư, nhưng đã tạo cho ông một sự khác biệt so với người dân làng An Ông Cửu Nghiêm là một nhà yêu nước đáng tự hào. Cụ thân sinh ra ông đã từng tham gia phong trào Cần Vương chống Pháp bắt đầu từ tháng 7 năm 1885 lúc vua Hàm Nghi xuất bôn rời bỏ kinh thành Huế thoát khỏi sự kiểm soát của người Pháp để kêu gọi nhân dân đứng lên cứu nền quân chủ khỏi sự kiềm chế của Pháp.

Tuy nhiên do thiếu vũ khí, không có sự liên kết với các nơi nên phong trào tan rã năm 1896. Cửu Nghiêm luôn nhớ cuộc nổi dậy đó và rất tự hào rằng gia đình ông đã tham gia vào cuộc kháng chiến chống Pháp đầu tiên. 

Trong lúc ông Cửu Nghiêm lo hoàn thành bổn phận của một viên chức thì chính bà Nguyễn Thị Kiên phải đảm nhiệm thêm một phần công việc đồng áng ngoài công việc nội trợ của một phụ nữ trong gia đình.

Thân sinh bà cũng là một thủ lĩnh trong phong trào Cần Vương đứng đầu một tỉnh. Cũng như chồng, bà luôn nhớ cuộc đấu tranh chống Pháp và thường hay kể lại cho con cháu nghe về chuyện cha bà đã chiến đấu như thế nào chống lại bọn cướp nước.

Say mê quá khứ hào hùng của cha ông, bà Kiên có một trí nhớ tuyệt vời, nên tuy không biết chữ nhưng bà có thể kể vanh vách, đọc thuộc lòng những bài thơ và những truyện rất nổi tiếng bằng văn vần Kim Vân Kiều, Nhị Độ mai, Tống Trân Cúc Hoa và nhiều truyện khác. 

Võ Nguyên Giáp đã nhận xét: “Bà cụ thân sinh ra tôi nhớ như in những chuyện kháng chiến chống xâm lăng. Mỗi buổi tối dưới ánh đèn dầu, bà thường kể cho tôi nghe các vụ án rất tàn bạo quân Pháp xử các nghĩa quân Cần Vương trong đó có ông ngoại, ông nội tôi. Tuổi thơ tôi đã được tắm mình trong những tình cảm yêu nước sâu sắc ”. Nhiều đêm, trước khi đi ngủ, cha lại đọc cho cậu bé Giáp nhe những bài thơ yêu nước như vè Thất thủ kinh đô nói về việc người Pháp đã lấy được kinh đô năm 1883 như thế nào. Ngay từ tấm bé Giáp đã tắm mình trong tinh thần yêu nước sục sôi và những tình cảm ấy không bao giờ xa rời ông. 

Lên 4, 5 tuổi cậu bé Giáp đã được cha dạy đọc chữ Nho. Ông rất thích học và cha ông khuyến khích, cổ vũ ông bằng cách để bên cạnh một lọ thủy tinh đựng đầy các thứ kẹo mà trẻ con thích. Mỗi khi học có kết quả tốt, cha ông lại lấy kẹo trong lọ thưởng cho. Cuốn sách đầu tiên Võ Nguyên Giáp được dạy là cuốn Ấu học tân thư trong đó viết về nhiều tấm gương yêu nước. Sau này cuốn sách đã được xuất bản dưới thời vua Duy Tân (1907 -1916) – Người đã ngầm kêu gọi binh lính Việt phản đối việc bị đưa đi Pháp tham gia Chiến tranh Thế giới lần thứ nhất cũng như chống lại sự đô hộ của người Pháp. Võ Nguyên Giáp nhớ lại ảnh hưởng của cuốn sách thời thơ ấu đó đối với mình: “Tôi khám phá ra rằng các bậc cha anh mình đã anh dũng hy sinh rửa nhục cho đất nước”.

Ông học được rằng dù đất nước mình, như Caesar đã từng viết, bị chia thành ba miền với ba chế độ cai trị khác nhau, nhưng: “Tổ tiên của chúng ta không phải là người Gaulois”.

Trích Võ Nguyên Giáp - Chiến thắng bằng mọi giá

Theo Tri Thức

Tin được quan tâm

Hơn 2 tháng nữa, hàng triệu người chuẩn bị nhận được khoản tiền tăng gấp 4 lần hiện tại ngoài lương hưu hằng tháng

Sắp tới khi người lao động nghỉ hưu, người lao động sẽ nhận được một khoản trợ cấp một lần ngoài lương hưu hàng tháng,...
Kiến thức 2 ngày, 7 giờ trước

Chuẩn bị bầu Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố theo quy định mới nhất năm 2025 như thế nào?

Nắm bắt hướng dẫn và quy định mới giúp việc bầu Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố diễn ra nhanh chóng, hiệu quả hơn....
Kiến thức 3 ngày, 16 giờ trước

Chỉ ít ngày nữa, người dân phải dùng sang Căn cước không được dùng Căn cước công dân, đúng không?

Thông tin từ 15/5/2025, người dân buộc phải cấp đổi căn cước công dân sang căn cước là không đúng. Chỉ ai chủ động muốn...
Kiến thức 1 ngày, 6 giờ trước

Từ ngày 1/7/2025, thành phố nhỏ nhất Việt Nam dự kiến sẽ bị 'xóa tên' khỏi bản đồ hành chính

Theo dự kiến chỉ chưa đầy 3 tháng nữa, thành phố có diện tích nhỏ nhất Việt Nam với diện tích 44,94km2 sẽ bị xóa...
Kiến thức 3 ngày, 21 giờ trước

Bồn cầu đóng cặn vàng khè: Chỉ bạn 4 cách không cần tốn công cọ rửa cũng sạch bong

Chỉ cần vài phút sử dụng nguyên liệu dễ kiếm bạn có thể vệ sinh bồn cầu sạch sẽ, sáng loáng.
Làm sao 2 ngày, 18 giờ trước

4 con giáp nào sẽ ngày càng giàu có từ cuối tháng 4 đến tháng 5, gia đình sung túc, cuộc sống sung túc?

Từ cuối tháng 4 đến tháng 5 năm 2025, theo tử vi, có 4 con giáp được dự đoán sẽ gặp nhiều may mắn về...
Đời sống số 2 ngày, 18 giờ trước

Tin cùng mục

Tử vi ngày 1/5/2025 của 12 con giáp: Tuổi Hợi làm ăn khấm khá, Thân hung vận cản trở

Cùng xem tử vi dự đoán gì về vận mệnh, tình duyên, cuộc sống,... của 12 con giáp trong ngày 1/5/2025.
Đời sống số 6 giờ, 30 phút trước

Trước khi xuất trình giấy tờ, người dân có được quyền yêu cầu CSGT chứng minh vi phạm không?

Nhiều người tham gia giao thông thắc mắc về quyền của mình khi bị CSGT dừng xe kiểm tra. Liệu người dân có quyền yêu...
Kiến thức 6 giờ, 43 phút trước

Người nghỉ hưu trước tuổi bao lâu được nhận mức trợ cấp hưu trí một lần?

Có một bạn đọc hỏi: 'Người nghỉ hưu trước tuổi trong bao lâu sau quyết định sắp xếp tổ chức bộ máy được nhận mức...
Tin trong ngày 6 giờ, 59 phút trước

Chuyên gia cảnh báo: 4 từ này nếu thấy xuất hiện trên trình duyệt web tuyệt đối không được click vào kẻo mất tiền, thiệt thân

Hàng ngày, bạn thường sử dụng các trình duyệt web để lướt mạng đọc tin tức, check email... Khi vào trình duyệt web, bạn thường...
Đời sống số 6 giờ, 13 phút trước

Chính sách tiền lương cho cán bộ, công chức cấp xã mới sau sắp xếp sẽ ra sao?

Theo Nghị quyết mới của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp đơn vị hành chính năm 2025, có hiệu lực từ...
Tin trong ngày 7 giờ, 43 phút trước

Công an cảnh báo mối hiểm họa từ đơn hàng 0 đồng: Thủ đoạn lừa đảo không mới nhưng vẫn hiệu quả

Phòng Cảnh sát Hình sự (CSHS) - Công an tỉnh Hà Tĩnh vừa tiếp nhận thông tin trình báo của chị T. (trú huyện Thạch...
Kiến thức 7 giờ, 47 phút trước

Tin mới cập nhật

Danh sách, tên gọi 126 xã, phường mới tại Thành phố Hà Nội sau sắp xếp

Tại Kỳ họp chuyên đề (Kỳ họp thứ 22), HĐND Thành phố Hà Nội đã thông qua chủ trương sắp xếp đơn vị hành chính...
Tin trong ngày 7 giờ, 47 phút trước

Dừng xe máy để nghe điện thoại có bị phạt không?

Nhiều người thắc mắc việc dừng xe máy để nghe điện thoại có vi phạm luật giao thông hay không. Theo Luật sư Hoàng Trọng...
Kiến thức 7 giờ, 48 phút trước

Hai tháng nữa, đóng BHXH 15 năm được nhận lương hưu, nhưng tại sao nhiều người kiên định không rút 'một cục'?

Ba tháng đầu năm 2025, cả nước có 267.493 người nhận BHXH một lần, giảm gần 70.000 người, tương đương 26,17% so với cùng kỳ...
Kiến thức 7 giờ, 48 phút trước

Hệ số lương của cán bộ, công chức xã mới sau sáp nhập năm 2025 là bao nhiêu?

Nhiều người quan tâm về hệ số lương của cán bộ, công chức cấp xã sau sáp nhập sẽ được tính ra sao?
Tin trong ngày 7 giờ, 48 phút trước

Sau sáp nhập, dự kiến bao nhiêu tỉnh thành có 2 sân bay?

Theo Nghị quyết số 60 Hội nghị lần thứ 11 Ban chấp hành Trung ương khóa 13, cả nước sẽ còn 34 tỉnh thành, trong...
Tin trong ngày 7 giờ, 13 phút trước

Những nhiệm vụ, quyền hạn dự kiến của Chủ tịch UBND xã, phường sau sắp xếp

Tờ trình của Chính phủ về dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi nêu những điểm mới thể hiện tinh thần...
Tin trong ngày 8 giờ, 43 phút trước

Hơn 2 tháng nữa, 3 trường hợp này sẽ bị tạm dừng việc hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH

Theo điều 75 của Luật BHXH 2024 (có hiệu lực từ 01/7/2025) quy định rõ về việc tạm dừng, chấm dứt hưởng lương hưu và...
Kiến thức 8 giờ, 13 phút trước

Kể từ bây giờ: Đáp ứng điều kiện này, người dân sẽ được chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp

Để chuyển đất trồng cây hàng năm sang đất nông nghiệp khác cần cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cho phép.
Kiến thức 9 giờ, 42 phút trước

Chú ý: Những trường hợp mua bảo hiểm xe máy bắt buộc nhưng không được đền bù khi bị tai nạn

Theo quy định những trường hợp dưới đây dù tham gia bảo hiểm xe máy bắt buộc khi tai nạn vẫn không được đền bù....
Kiến thức 9 giờ, 13 phút trước

Mức xử phạt đối với lái xe vi phạm nồng độ cồn cao nhất hiện nay là bao nhiêu?

Theo quy định tại nghị định 168 có hiệu lực thi hành từ 1/1/2025, mức phạt nồng độ cồn đối với người đi ô tô,...
Kiến thức 10 giờ, 43 phút trước