Danh mục

Dùng thực phẩm chức năng như thế nào để có lợi? (phần 2)

Thứ sáu, 04/07/2014 09:28

Thực phẩm chức năng không phải là thuốc - Cần hiểu đúng công dụng của chúng

Trong thực tế, không ít người dùng thực phẩm chức năng (TPCN) chưa thấy mặt có lợi đã gặp một số bất lợi. Đó là vì không hiểu hết công dụng thực phẩm chức năng và còn mơ hồ khi xem chúng như là thuốc chữa bệnh.

Vì sao thực phẩm chức năng không phải là thuốc?

Thuốc,thuốc thực phẩm chức năng,dùng thực phẩm chức năng đúng cách

Thực phẩm chức năng có quan hệ với thuốc nhưng không thể có tính năng thuốc chữa bệnh

Quan hệ giữa thực phẩm chức năng và thuốc

Năm 1980, TS. Y khoa Stephen De Felice, người sáng lập “Quỹ cải tiến y học” đưa ra thuật ngữ “dược phẩm dinh dưỡng” (neutraceuticals), hàm nghĩa “thuốc - thực phẩm” để chỉ “loại thực phẩm được bổ sung hoạt chất hay thành phần tự nhiên nhằm tăng cường sức khỏe”. Sau này dùng thuật ngữ “thực phẩm chức năng” (functionla foods). Ngoài ra, còn nhiều tên gọi khác như: “thực phẩm - thuốc” (alicaments ), “dược phẩm dinh dưỡng” (neutraceutics), “thực phẩm bổ sung dinh dưỡng” (food supplements).

TPCN là nơi giao thoa giữa thực phẩm và thuốc. Nếu thuốc chiếm ưu thế thì gọi là “thuốc - thực phẩm”. Nếu thực phẩm chiếm ưu thế thì gọi là “thực phẩm - thuốc”

Khác nhau trong định nghĩa quan niệm thực phẩm chức năng

Hiệp hội thông tin thực phẩm quốc tế (IFIC), Viện khoa học và đời sống quốc tế (ILSI), Viện Y học thuộc Hàm lâm khoa học Mỹ quan niệm TPCN rất rộng, bao gồm cả loại thực phẩm có chế biến hay không chế biến mang lại lợi ích sức khỏe... vượt xa hơn dinh dưỡng cơ bản hoặc thành phần dinh dưỡng truyền thống của nó. Theo đó, có nhiều loại thực phẩm được xếp vào nhóm TPCN.

Hiệp hội sức khỏe dinh dưỡng Nhật Bản, các cơ quan quản lý ở các nước trong khối EU quan niệm TPCN hẹp hơn, chặt chẽ hơn; chỉ bao gồm các loại thực phẩm đã bổ sung một số chất có lợi hay loại bỏ một số chất bất lợi; được chứng minh bằng cơ sở khoa học tác dụng của chúng lên các cơ quan chức năng của cơ thể (chứ không phải chứng minh hiệu quả chữa bệnh); được Bộ Y tế chấp nhận. Theo đó, chỉ có một ít loại thực phẩm được xếp vào nhóm TPCN.

Bộ Y tế Việt Nam định nghĩa: TPCN là thực phẩm hỗ trợ cho các bộ phận trong cơ thể, có tác dụng dinh dưỡng, tạo cho cơ thể tình trạng thoải mái, tăng sức đề kháng, giảm bớt nguy cơ gây bệnh. Định nghĩa này tổng thể giống với đinh nghĩa đầu.

Giống nhau trong định nghĩa quan niệm thực phẩm chức năng

Cơ quan quản lý thuốc, thực phẩm các nước cũng có những định nghĩa quan niệm giống nhau về TPCN:

- TPCN phải có một thành phần nổi trội có lợi cho sức khỏe.

Thuốc,thuốc thực phẩm chức năng,dùng thực phẩm chức năng đúng cách

- TPCN không có tính chữa bệnh, không thay thế thuốc chữa bệnh.

- Không có sự phân định rạch ròi giữa TPCN với thuốc, giữa TPCN với thực phẩm thông thường.

- Nhà sản xuất TPCN phải đăng ký sản phẩm với cơ quan quản lý.

- Giấy phép lưu hành chỉ bao gồm hai nội dung.

Các cơ quan quản lý nhà nước chỉ đồng ý cho phép sản xuất, nhập khẩu sản phẩm đúng như đã tự nguyện công bố, chứng nhận sản phẩm có đủ tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm. Không cơ quan quản lý nước nào bắt buộc nhà sản xuất phải chứng minh hiệu quả bằng thử nghiệm lâm sàng. Theo đó, giấy phép cũng không có nội dung chứng thực các công dụng mà nhà sản xuất ghi lên tờ giới thiệu, quảng cáo, nhãn.

Cần hiểu đúng công dụng TPCN

Hai loại công dụng TPCN

Loại công dụng có lợi cho sức khỏe (health claim) mà TPCN chắc chắn có:

Một vài ví dụ: YHCT dùng bạch thược, hy thiêm, sói rừng điều trị phong thấp, do đó, TPCN nào có chứa các thảo dược này thì chắc chắn có công dụng hỗ trợ điều trị viêm khớp dạng thấp. Hoặc nhiều nghiên cứu khoa học trong ngoài nước đều cho kết quả thống nhất là dịch chiết cây chè dây có tác dụng bao che, làm lành vết loét dạ dày nên TPCN chứa nguyên liệu này chắc chắn sẽ hỗ trợ điều trị viêm loét dạ dày.

Loại công dụng suy ra từ cấu trúc chức năng (structure /function claims) mà TPCN có tiềm năng nhưng chưa chắc chắn có được.

Thuốc,thuốc thực phẩm chức năng,dùng thực phẩm chức năng đúng cách

Chẳng hạn: nguyên lý chung là chất chống gốc tự do (như vitamin E, C, betacaroten, selen, alphalipoic acid, L-carnitin) làm chậm quá trình oxy hóa, ngăn ngừa quá trình lão hóa, ngăn ngừa sự biến dị DNA dẫn đến làm chậm sự xuất hiện phát triển ung thư. Khi TPCN có chứa các chất này, thì nhà sản xuất suy ra và giới thiệu có công dụng chống lão hóa, hỗ trợ điều trị ung thư. Trong thực tế, đây chỉ là tiềm năng chưa hẳn là có được.

Nếu việc suy luận dựa trên cơ sở lý luận khoa học, có chừng mực, thì công dụng suy ra từ cấu trúc chức năng là hợp lý. Ví dụ, một TPCN chứa các chất có tính năng làm giảm cholesterol toàn phần, giảm cholesterol xấu thì có thể suy ra có thể hỗ trợ trong điều trị xơ vữa động mạch vành. TPCN không phải là thuốc chữa bệnh, nên người bệnh có thể dùng và hy vọng có công dụng này; nếu ví lý do nào đó mà không đạt được công dụng này, cũng không có gì hại cả.

Loại công dụng bị quảng cáo quá mức

Ngoài hai loại công dụng nói trên một số ít nhà sản xuất không kiềm chế có thể ghi ra nhiều công dụng quá mức, chữa được “bách bệnh” như một “thần dược”.

Khi tìm hiểu TPCN phải phân biệt công dụng có thực (đáng tin cậy) công dụng có tiềm năng nhưng không chắc chắn (có thể hy vọng) và công dụng không thể nào có do nhà sản xuất suy luận quá mức (không đáng tin cậy, không thể hy vọng).

Điều lưu ý khi đọc thông tin quảng cáo, nhãn thực phẩm chức năng 

Trong nội dung nhà sản xuất thường điểm qua lịch sử nguyên liệu, giải thích vì sao dùng chúng được chọn làm TPCN, sau đó nêu tình hình dùng loại thực phẩm chức năng này trên thế giới như thế nào, đề cập đến những ưu điểm của loại TPCN cụ thể mà mình sản xuất.

Mọi thực phẩm chức năng đều được quảng cáo trên các phương tiện thông tin đại chúng. Trên nhãn cũng ghi các công dụng của TPCN. Nội dung thông tin, quảng cáo và nhãn đều do nhà sản xuất tự công bố đăng ký, chịu trách nhiêm về sự công bố đăng ký này trước cơ quan quản lý và pháp luật.

TPCN nói chung là lành tính; lợi ích của TPCN là có thật, dùng đúng sẽ lợi cho sức khỏe và cả sắc đẹp. Đó là một khuynh hướng tiêu dùng lành mạnh, đáng được khuyến khích. Tuy nhiên, một số mặt trái của nó thường do thực tế từ tình trạng quảng cáo quá đà, đưa ra nhiều công dụng hấp dẫn làm cho một số người quá tin, gây ra nhiều rối rắm, khiến người dùng không hiểu được thực chất của chúng. Người đọc thông tin nhãn TPCN cần tĩnh tâm suy nghĩ, khi không hiểu hết thì nên hỏi bác sĩ, dược sĩ, lương y để hiểu đúng và dùng đúng mới phát huy hết tác dụng của chúng.

Suckhoevadoisong.net

Tin được quan tâm

Hạn cuối đến ngày 30/6: Cán bộ, công chức không thực hiện điều này sẽ bị xem là không đáp ứng yêu cầu công việc

Từ 30/6/2025, cán bộ, công chức không thực hiện việc này sẽ bị coi là không đáp ứng yêu cầu công việc.
Kiến thức 2 ngày, 9 giờ trước

Không thể tin được! Quế Trân, Người đẹp sân khấu đã lên chức mẹ

Trong showbiz, chuyện đời tư của nghệ sĩ luôn là đề tài thu hút sự chú ý đặc biệt từ công chúng và giới truyền...
Chuyện làng sao 2 ngày, 4 giờ trước

Chỉ hơn 1 tháng nữa, có tới hàng nghìn người không được chi trả BHYT khi đi khám chữa bệnh, là những ai?

Kể từ 1/7/2025, những chính sách liên quan tới bảo hiểm y tế (BHYT) sẽ có nhiều những thay đổi. Trong đó, người dân cần...
Kiến thức 2 ngày, 6 giờ trước

Khi trồng hoa giấy, hãy nhớ 'mẹo' này, ngay cả giống hoa lười nhất cũng sẽ nở đầy hoa

Hôm nay chúng ta sẽ nói về một số mẹo trồng hoa giấy! Bạn có biết rằng nếu muốn cây hoa giấy của mình, ngay...
Đời sống số 3 ngày, 15 giờ trước

Những con giáp nào cần thận trọng vào thứ Ba ngày 20/5, tức ngày 23 tháng 4 âm lịch?

Người xưa nói: Quan sát đạo trời, thuận theo hành động của trời. Ngày 17 tháng 5, thứ Bảy, ngày 20 tháng 4 âm lịch,...
Đời sống số 2 ngày, 4 giờ trước

Thay đèn xe máy từ bóng đèn halogen sang bóng led trắng để sử dụng thì có bị phạt không?

Đây là vấn đề khá nhiều người quan tâm bởi đôi khi đèn pha sợi đốt cũ ánh sáng không đủ để di chuyển trong...
Kiến thức 1 ngày trước

Tin cùng mục

Loại rau bán đầy ngoài chợ, nấu lên nhơn nhớt, bổ ngang nhân sâm, giúp hạ mỡ máu, giảm cân, nhưng nhiều người lại chê không ăn

Rau mồng tơi - loại rau dân dã, quen thuộc trong mỗi bữa ăn gia đình Việt vào mùa hè. Điểm đặc trưng khiến loại...
Chăm sóc sức khỏe 6 giờ, 22 phút trước

Ai không nên ăn mít?

Theo chia sẻ của Lương y Bùi Đắc Sáng - Hội Đông y Hà Nội cho biết, 5 nhóm người dưới đây nên hạn chế...
Chăm sóc sức khỏe 8 giờ, 57 phút trước

Mỡ máu cao làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ, nhưng chúng lại 'rất sợ' một loại quả rẻ tiền này, nhà nào cũng có

“Tam chứng” là những căn bệnh thường gặp ở người trung niên và người cao tuổi, trong đó căn bệnh dễ mắc nhất trong “tam...
Chăm sóc sức khỏe 11 giờ, 54 phút trước

Lươn đồng tốt như nhân sâm ở tuổi trung niên, nhưng 4 người không nên ăn

Khi nói đến thức uống giải nhiệt mùa hè, món ăn ngon nhất chính là lươn. Sau khi kiếm ăn và khỏe mạnh vào mùa...
Chăm sóc sức khỏe 15 giờ, 53 phút trước

'Vua rút cạn canxi' gọi tên 3 loại nước này, uống càng nhiều xương càng giòn, nhiều người Việt dùng hàng ngày

Theo nghiên cứu, ngoài tuổi tác, thói quen sinh hoạt và chế độ ăn uống của một người cũng đóng một vai trò quan trọng...
Chăm sóc sức khỏe 1 ngày, 7 giờ trước

Vào mùa hè, tôi xuất hiện những mụn nước nhỏ. Có chuyện gì thế?

Với một số người bạn, điều không thể chịu đựng được vào mùa hè không phải là thời tiết nóng nực mà là những mụn...
Chăm sóc sức khỏe 1 ngày, 8 giờ trước

Tin mới cập nhật

Những con giáp nào cần thận trọng vào thứ năm ngày 22 tháng 5, tức ngày 25 tháng 4 âm lịch?

Người xưa sử dụng Thiên Can, Địa Chi và các thuật ngữ mặt trời để diễn tả sự chuyển động của thời tiết. Ngày 22...
Đời sống số 4 giờ, 4 phút trước

Trắc nghiệm tâm lý: Bạn thích phong cảnh mùa thu nào? Kiểm tra tình hình cuộc sống của bạn sau ba năm?

Hãy chọn một hình ảnh phong cảnh mùa thu mà bạn cảm thấy gần gũi, thư giãn hoặc thu hút nhất. Sau đó, xem phần...
Đời sống số 4 giờ, 24 phút trước

Sao Việt 21/5: Con nuôi Hoài Linh kiện đòi nhà; Tại sao Hoa hậu Thùy Tiên góp vốn nhưng không có trong danh sách cổ đông sáng lập công ty?

Tin sao Việt 21/5/2025: Vụ kiện căng thẳng của ca sĩ Ánh Linh - con nuôi nghệ sĩ Hoài Linh đang nhận được nhiều sự...
Chuyện làng sao 4 giờ, 29 phút trước

Người sinh 3 năm này sẽ bị phạt đến 500.000 đồng và tạm dừng toàn bộ giao dịch ngân hàng nếu không làm lại CCCD

Từ nay đến hết năm 2025, những người sinh năm 2000, 1985 và 1965 sẽ lần lượt bước sang tuổi 25, 40 và 60 phải...
Kiến thức 5 giờ, 36 phút trước

10 ngày nữa, nhà nước sẽ ngừng cấp loại giấy tờ này, người dân lưu ý

Từ ngày 1/6, theo Công văn 168/BHXH-QLT của BHXH Việt Nam, cơ quan BHXH sẽ không cấp thẻ BHYT bản giấy cho người tham gia....
Tin trong ngày 5 giờ, 36 phút trước

Viễn cảnh tương lai của khu tập thể cũ nát ở Hà Nội: Biến thành cao ốc 55 tầng, tái định cư tại chỗ cho toàn bộ 8.300 cư dân

Các khu tập thể cũ nát tại Hà Nội đang đứng trước viễn cảnh "biến hình" ngoạn mục, với những đề xuất quy hoạch xây...
Tin trong ngày 5 giờ, 36 phút trước

6 chuyên ngành khó nhất ở trường đại học, nhưng bạn sẽ có một 'công việc vàng' sau khi tốt nghiệp

Có câu nói rằng, khi bạn không thể thay đổi hiện tại, hãy lập kế hoạch cho tương lai. Ngành học bạn chọn bây giờ...
Kiến thức 5 giờ, 37 phút trước

Mẹ chồng tuyệt vời nhất không phải là người mua nhà, mua xe, hay giúp chăm sóc con mà là '6 điều' này

Người ta nói rằng xung đột khó giải quyết nhất trên thế giới là xung đột giữa mẹ chồng và nàng dâu. Trên thực tế,...
Kiến thức 5 giờ, 37 phút trước

Hơn 1 triệu người xem Nhã Phương cắt tóc hiến tặng bệnh nhân ung thư vào sinh nhật tuổi 35

Nhã Phương quyết định hiến tóc gửi tặng bệnh nhân ung thư vào sinh nhật tuổi 35. Bà xã Trường Giang bày tỏ sự hào...
VIDEO 5 giờ, 38 phút trước

'Lật Mặt 8: Vòng Tay Nắng' tiếp tục là bước tiến của Lý Hải trên đường đua điện ảnh Việt

"Vòng Tay Nắng" - Lật Mặt 8 vẫn là bước tiến của Lý Hải.
Chuyện làng sao 5 giờ, 1 phút trước