Danh mục

Dùng thực phẩm chức năng như thế nào để có lợi? (phần 2)

Thứ sáu, 04/07/2014 09:28

Thực phẩm chức năng không phải là thuốc - Cần hiểu đúng công dụng của chúng

Trong thực tế, không ít người dùng thực phẩm chức năng (TPCN) chưa thấy mặt có lợi đã gặp một số bất lợi. Đó là vì không hiểu hết công dụng thực phẩm chức năng và còn mơ hồ khi xem chúng như là thuốc chữa bệnh.

Vì sao thực phẩm chức năng không phải là thuốc?

Thuốc,thuốc thực phẩm chức năng,dùng thực phẩm chức năng đúng cách

Thực phẩm chức năng có quan hệ với thuốc nhưng không thể có tính năng thuốc chữa bệnh

Quan hệ giữa thực phẩm chức năng và thuốc

Năm 1980, TS. Y khoa Stephen De Felice, người sáng lập “Quỹ cải tiến y học” đưa ra thuật ngữ “dược phẩm dinh dưỡng” (neutraceuticals), hàm nghĩa “thuốc - thực phẩm” để chỉ “loại thực phẩm được bổ sung hoạt chất hay thành phần tự nhiên nhằm tăng cường sức khỏe”. Sau này dùng thuật ngữ “thực phẩm chức năng” (functionla foods). Ngoài ra, còn nhiều tên gọi khác như: “thực phẩm - thuốc” (alicaments ), “dược phẩm dinh dưỡng” (neutraceutics), “thực phẩm bổ sung dinh dưỡng” (food supplements).

TPCN là nơi giao thoa giữa thực phẩm và thuốc. Nếu thuốc chiếm ưu thế thì gọi là “thuốc - thực phẩm”. Nếu thực phẩm chiếm ưu thế thì gọi là “thực phẩm - thuốc”

Khác nhau trong định nghĩa quan niệm thực phẩm chức năng

Hiệp hội thông tin thực phẩm quốc tế (IFIC), Viện khoa học và đời sống quốc tế (ILSI), Viện Y học thuộc Hàm lâm khoa học Mỹ quan niệm TPCN rất rộng, bao gồm cả loại thực phẩm có chế biến hay không chế biến mang lại lợi ích sức khỏe... vượt xa hơn dinh dưỡng cơ bản hoặc thành phần dinh dưỡng truyền thống của nó. Theo đó, có nhiều loại thực phẩm được xếp vào nhóm TPCN.

Hiệp hội sức khỏe dinh dưỡng Nhật Bản, các cơ quan quản lý ở các nước trong khối EU quan niệm TPCN hẹp hơn, chặt chẽ hơn; chỉ bao gồm các loại thực phẩm đã bổ sung một số chất có lợi hay loại bỏ một số chất bất lợi; được chứng minh bằng cơ sở khoa học tác dụng của chúng lên các cơ quan chức năng của cơ thể (chứ không phải chứng minh hiệu quả chữa bệnh); được Bộ Y tế chấp nhận. Theo đó, chỉ có một ít loại thực phẩm được xếp vào nhóm TPCN.

Bộ Y tế Việt Nam định nghĩa: TPCN là thực phẩm hỗ trợ cho các bộ phận trong cơ thể, có tác dụng dinh dưỡng, tạo cho cơ thể tình trạng thoải mái, tăng sức đề kháng, giảm bớt nguy cơ gây bệnh. Định nghĩa này tổng thể giống với đinh nghĩa đầu.

Giống nhau trong định nghĩa quan niệm thực phẩm chức năng

Cơ quan quản lý thuốc, thực phẩm các nước cũng có những định nghĩa quan niệm giống nhau về TPCN:

- TPCN phải có một thành phần nổi trội có lợi cho sức khỏe.

Thuốc,thuốc thực phẩm chức năng,dùng thực phẩm chức năng đúng cách

- TPCN không có tính chữa bệnh, không thay thế thuốc chữa bệnh.

- Không có sự phân định rạch ròi giữa TPCN với thuốc, giữa TPCN với thực phẩm thông thường.

- Nhà sản xuất TPCN phải đăng ký sản phẩm với cơ quan quản lý.

- Giấy phép lưu hành chỉ bao gồm hai nội dung.

Các cơ quan quản lý nhà nước chỉ đồng ý cho phép sản xuất, nhập khẩu sản phẩm đúng như đã tự nguyện công bố, chứng nhận sản phẩm có đủ tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm. Không cơ quan quản lý nước nào bắt buộc nhà sản xuất phải chứng minh hiệu quả bằng thử nghiệm lâm sàng. Theo đó, giấy phép cũng không có nội dung chứng thực các công dụng mà nhà sản xuất ghi lên tờ giới thiệu, quảng cáo, nhãn.

Cần hiểu đúng công dụng TPCN

Hai loại công dụng TPCN

Loại công dụng có lợi cho sức khỏe (health claim) mà TPCN chắc chắn có:

Một vài ví dụ: YHCT dùng bạch thược, hy thiêm, sói rừng điều trị phong thấp, do đó, TPCN nào có chứa các thảo dược này thì chắc chắn có công dụng hỗ trợ điều trị viêm khớp dạng thấp. Hoặc nhiều nghiên cứu khoa học trong ngoài nước đều cho kết quả thống nhất là dịch chiết cây chè dây có tác dụng bao che, làm lành vết loét dạ dày nên TPCN chứa nguyên liệu này chắc chắn sẽ hỗ trợ điều trị viêm loét dạ dày.

Loại công dụng suy ra từ cấu trúc chức năng (structure /function claims) mà TPCN có tiềm năng nhưng chưa chắc chắn có được.

Thuốc,thuốc thực phẩm chức năng,dùng thực phẩm chức năng đúng cách

Chẳng hạn: nguyên lý chung là chất chống gốc tự do (như vitamin E, C, betacaroten, selen, alphalipoic acid, L-carnitin) làm chậm quá trình oxy hóa, ngăn ngừa quá trình lão hóa, ngăn ngừa sự biến dị DNA dẫn đến làm chậm sự xuất hiện phát triển ung thư. Khi TPCN có chứa các chất này, thì nhà sản xuất suy ra và giới thiệu có công dụng chống lão hóa, hỗ trợ điều trị ung thư. Trong thực tế, đây chỉ là tiềm năng chưa hẳn là có được.

Nếu việc suy luận dựa trên cơ sở lý luận khoa học, có chừng mực, thì công dụng suy ra từ cấu trúc chức năng là hợp lý. Ví dụ, một TPCN chứa các chất có tính năng làm giảm cholesterol toàn phần, giảm cholesterol xấu thì có thể suy ra có thể hỗ trợ trong điều trị xơ vữa động mạch vành. TPCN không phải là thuốc chữa bệnh, nên người bệnh có thể dùng và hy vọng có công dụng này; nếu ví lý do nào đó mà không đạt được công dụng này, cũng không có gì hại cả.

Loại công dụng bị quảng cáo quá mức

Ngoài hai loại công dụng nói trên một số ít nhà sản xuất không kiềm chế có thể ghi ra nhiều công dụng quá mức, chữa được “bách bệnh” như một “thần dược”.

Khi tìm hiểu TPCN phải phân biệt công dụng có thực (đáng tin cậy) công dụng có tiềm năng nhưng không chắc chắn (có thể hy vọng) và công dụng không thể nào có do nhà sản xuất suy luận quá mức (không đáng tin cậy, không thể hy vọng).

Điều lưu ý khi đọc thông tin quảng cáo, nhãn thực phẩm chức năng 

Trong nội dung nhà sản xuất thường điểm qua lịch sử nguyên liệu, giải thích vì sao dùng chúng được chọn làm TPCN, sau đó nêu tình hình dùng loại thực phẩm chức năng này trên thế giới như thế nào, đề cập đến những ưu điểm của loại TPCN cụ thể mà mình sản xuất.

Mọi thực phẩm chức năng đều được quảng cáo trên các phương tiện thông tin đại chúng. Trên nhãn cũng ghi các công dụng của TPCN. Nội dung thông tin, quảng cáo và nhãn đều do nhà sản xuất tự công bố đăng ký, chịu trách nhiêm về sự công bố đăng ký này trước cơ quan quản lý và pháp luật.

TPCN nói chung là lành tính; lợi ích của TPCN là có thật, dùng đúng sẽ lợi cho sức khỏe và cả sắc đẹp. Đó là một khuynh hướng tiêu dùng lành mạnh, đáng được khuyến khích. Tuy nhiên, một số mặt trái của nó thường do thực tế từ tình trạng quảng cáo quá đà, đưa ra nhiều công dụng hấp dẫn làm cho một số người quá tin, gây ra nhiều rối rắm, khiến người dùng không hiểu được thực chất của chúng. Người đọc thông tin nhãn TPCN cần tĩnh tâm suy nghĩ, khi không hiểu hết thì nên hỏi bác sĩ, dược sĩ, lương y để hiểu đúng và dùng đúng mới phát huy hết tác dụng của chúng.

Suckhoevadoisong.net

Tin được quan tâm

Hơn 2 tháng nữa, hàng triệu người chuẩn bị nhận được khoản tiền tăng gấp 4 lần hiện tại ngoài lương hưu hằng tháng

Sắp tới khi người lao động nghỉ hưu, người lao động sẽ nhận được một khoản trợ cấp một lần ngoài lương hưu hàng tháng,...
Kiến thức 3 ngày, 13 giờ trước

Chuẩn bị bầu Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố theo quy định mới nhất năm 2025 như thế nào?

Nắm bắt hướng dẫn và quy định mới giúp việc bầu Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố diễn ra nhanh chóng, hiệu quả hơn....
Kiến thức 3 ngày, 22 giờ trước

Chỉ ít ngày nữa, người dân phải dùng sang Căn cước không được dùng Căn cước công dân, đúng không?

Thông tin từ 15/5/2025, người dân buộc phải cấp đổi căn cước công dân sang căn cước là không đúng. Chỉ ai chủ động muốn...
Kiến thức 2 ngày, 12 giờ trước

Từ ngày 1/7/2025, thành phố nhỏ nhất Việt Nam dự kiến sẽ bị 'xóa tên' khỏi bản đồ hành chính

Theo dự kiến chỉ chưa đầy 3 tháng nữa, thành phố có diện tích nhỏ nhất Việt Nam với diện tích 44,94km2 sẽ bị xóa...
Kiến thức 3 ngày, 3 giờ trước

Bồn cầu đóng cặn vàng khè: Chỉ bạn 4 cách không cần tốn công cọ rửa cũng sạch bong

Chỉ cần vài phút sử dụng nguyên liệu dễ kiếm bạn có thể vệ sinh bồn cầu sạch sẽ, sáng loáng.
Làm sao 2 ngày trước

4 con giáp nào sẽ ngày càng giàu có từ cuối tháng 4 đến tháng 5, gia đình sung túc, cuộc sống sung túc?

Từ cuối tháng 4 đến tháng 5 năm 2025, theo tử vi, có 4 con giáp được dự đoán sẽ gặp nhiều may mắn về...
Đời sống số 2 ngày, 24 giờ trước

Tin cùng mục

Loại nông sản xuất khẩu sang Mỹ thu về hơn 10.000 tỷ/năm là vị thuốc quý, bị người Việt lãng quên, thậm chí dùng ít hơn cả mì chính

Trong khi hồ tiêu Việt Nam thống trị thị trường xuất khẩu toàn cầu, mang về hàng tỷ đô la mỗi năm, ít ai biết...
Chăm sóc sức khỏe 16 giờ, 11 phút trước

Loại rau này bổ hơn thịt, tốt hơn thuốc, cắm vào đất là mọc như cỏ dại nhưng ít người ăn

Dù được xem là cây gia vị nhưng là loại rau phổ biến, dễ trồng, dễ ăn. Nó được mệnh danh là “rau trường thọ”...
Chăm sóc sức khỏe 21 giờ, 11 phút trước

Tạp chí khoa học Mỹ vinh danh 1 loài cây mọc hoang ở Việt Nam là 'thần dược'

Nghiên cứu mới cho thấy quả của một loài cây nếu được xử lý đúng có thể thành phương thuốc hỗ trợ ổn định đường...
Chăm sóc sức khỏe 1 ngày, 2 giờ trước

Hãy nói ít những lời này với con bạn vào buổi sáng, chúng sẽ ngày càng thông minh, trưởng thành hơn

Nghiên cứu khoa học thần kinh đã phát hiện ra rằng, việc kích thích ngôn ngữ một giờ sau khi thức dậy vào buổi sáng...
Chăm con 1 ngày, 5 giờ trước

TP.HCM nắng nóng đỉnh điểm dịp 30/4, người dân cần làm gì để tránh không bị say nắng, say nóng?

Dịp kỷ niệm 50 năm ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước đang đến gần, người dân TP.HCM cần đặc biệt lưu ý...
Chăm sóc sức khỏe 2 ngày, 13 giờ trước

Loại quả ‘quốc dân’ được tạp chí Mỹ vinh danh lọt top thực phẩm tốt nhất mọi thời đại, bán đầy chợ Việt

Việc ăn 1-2 quả chuối mỗi ngày có thể mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.
Chăm sóc sức khỏe 2 ngày, 19 giờ trước

Tin mới cập nhật

Hoa hậu duy nhất chưa ai thay thế: 3 lần đò, chồng mới vừa lộ diện đã vướng tin đồn

Hoa hậu Diễm Hương hiện đang có cuộc sống hôn nhân viên mãn sau khi tái hôn lần 3.
Chuyện làng sao 3 phút trước

Sau sắp xếp: Phú Thọ dự kiến cán bộ cấp xã dôi dư khoảng bao nhiêu nghìn người?

Ban Pháp chế HĐND tỉnh Phú Thọ vừa họp để xem xét chủ trương sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh và cấp xã....
Tin trong ngày 6 phút trước

Đến 1/8/2025, có 5 trường hợp dù là số điện thoại chính chủ vẫn bị khoá, thu hồi sim: Là trường hợp nào?

Theo quy định của Bộ Thông tin và Truyền thông, 5 trường hợp số điện thoại chính chủ vẫn sẽ bị khóa SIM và thu...
Kiến thức 7 phút trước

Có được thay đổi tên trong Giấy khai sinh? Muốn thay đổi tên phải làm gì?

Nhiều người thắc mắc muốn điều chỉnh lại tên trong giấy khai sinh có được không?
Kiến thức 11 phút trước

Nhà tắm bẩn và có mùi, mách bạn 4 mẹo khử bẩn sạch như mới!

Nhà vệ sinh nhỏ hẹp, khó chăm sóc và rất dễ tích tụ chất bẩn, sinh sôi vi khuẩn. Dưới đây là 4 mẹo để...
Kiến thức 36 phút trước

Càng hiếu thảo với cha mẹ, 5 con giáp càng phát đạt, càng gặp nhiều may mắn, phúc khí, cuộc sống sung túc!

Cùng xem 5 con giáp nào càng hiếu thuận với cha mẹ thì vận khí càng may mắn, sự nghiệp hanh thông. Bạn có nằm...
Đời sống số 36 phút trước

Trước năm 2026, không đổi đăng ký xe người dân có thể bị xử phạt đến 6 triệu đồng, đúng không?

Theo quy định mới nhất, những trường hợp này cần đi đổi đăng ký xe, nếu cố tình giữ lại bị xử phạt nặng.
Kiến thức 41 phút trước

5 loại gỗ quý hiếm và đắt nhất thế giới: Việt Nam sỡ hữu một loại có chất lượng số 1 thế giới, giá hơn 2 tỷ đồng/kg

Đây là 5 loại gỗ luôn được xếp vào hàng top những loại gỗ quý hiếm và đắt đỏ nhất trên thế giới, được giới...
Kiến thức 1 giờ, 6 phút trước

Năm 2025, duy nhất 1 đối tượng đi rút tiền tại ATM không cần xác thực sinh trắc học, là ai?

Có một trường hợp ngoại lệ cho phép khách hàng rút tiền tại máy ATM mà không cần xác thực sinh trắc học. Đó là...
Kiến thức 1 giờ, 6 phút trước

Thay đổi lớn liên quan đến rút tiền không cần thẻ tại cây ATM, hàng chục triệu khách hàng cần chú ý

Khách hàng cần đảm bảo ứng dụng App của ngân hàng này đã được cập nhật lên phiên bản mới nhất và bật chức năng...
Đời sống số 1 giờ, 11 phút trước