Trưởng bản Ka Ai, ông Hồ Xuân Triêm kể, gia đình chị Keo có 4 người, mỗi người 26 ngón, gồm 12 ngón tay, 14 ngón chân. Chồng chị là Hồ Thanh mất từ khi chị sinh đứa út chưa đầy một tuổi. Ngoại trừ căn nhà được nhà nước dựng cho hồi người Mày chuyển từ rừng núi ra Ka Ai thì 4 người chỉ có một bộ nồi niêu xoong chảo là có giá.
Chị Keo chẳng biết vì sao tay chân lại kềnh càng hơn người, chỉ biết mẹ chị là bà Hồ Thị Keng cũng có 12 ngón tay và 14 ngón chân. Chị Keo nói tiếng Kinh không sõi, không nhớ tuổi của mình, không biết chữ, thậm chí đến tên tuổi của con mình chị cũng phải bóp trán một lúc lâu mới nhớ.
Bà Keng và chị Keo đều có 12 ngón tay. Ảnh: Nông nghiệp Việt Nam.
Ngồi bên cầu thang gỗ nhà sàn, chị Keo lần lượt xòe các ngón tay chân cho khách xem. Đôi bàn tay chị Keo 5 ngón giống người thường nhưng ở chân hai ngón út mọc thêm hai “củ lạc” chìa thẳng ra hai bên. Còn đôi bàn chân, một bàn gần như không có kẽ chân, 5 ngón đều nhau khin khít, trên ngón út và cái mọc thêm 2 ngón tõe ra. Một bàn thì ngón nào cũng tõe.
Mẹ chị, bà Keng nói một tràng tiếng Mày, đại ý là đẻ ra đã thấy như thế rồi, càng lớn thì các ngón chân thừa đều phát triển như những ngón khác. Vừa nói, bà Keng vừa chỉ tay lên mặt chị Keo, sẹo chi chít. Đó là vết tích những năm tháng người Mày sống trong rừng, mỗi lần đi lại do bàn chân cồng kềnh nên chị Keo vấp ngã, vướng cây cỏ.
Thuở vừa sinh ra chị, người Mày vốn dĩ sợ ma lại có thêm cớ lo sợ. Họ cho rằng mẹ con chị đã bị con ma rừng hành. Chốn núi rừng vốn cô độc, cộng thêm sự kỳ thị nên Hồ Thị Keo gần như chỉ có cơ hội nói chuyện với mẹ mình. Đến tuổi trưởng thành, có anh trai bản lành lặn tên Hồ Thanh vượt qua lời dị nghị se duyên cùng chị.
Những đứa con lần lượt ra đời, đều là trai. Hồ Cào nay đã 13 tuổi, Hồ Kẹc đã lên 7, đứa nào cũng di truyền từ mẹ với 12 ngón tay, 14 ngón chân. Khi chồng chị đột tử, những lời dị nghị về ma quỷ lại rộ lên. Nhờ có tổ công tác của Đồn biên phòng Cha Lo che chở, vận động dân bản cảm thông nên gia đình chị mới có một cuộc sống yên bình.
Sống giữa bốn bề đồi núi nhưng nhà chị Keo không có lấy một tấc đất sản xuất. Không phải chính quyền không quan tâm, lý do chính là vì có cấp đất thì nhà chị Keo cũng không sản xuất nổi vì chẳng có người làm. Bà Keng và chị Keo sống bằng nguồn gạo trợ cấp của chương trình 30a.
Đôi bàn chân của những người trong gia đình đều có tới 14 ngón.
Ảnh: Nông nghiệp Việt Nam.
Nguồn gạo ngày càng ít ỏi, những gia đình khác có thêm nương rẫy, có thêm sắn ngô, hay ít ra cũng chăn nuôi được con lợn, con gà, còn như bà Keng, chị Keo thì chịu. Mấy đứa con cũng được hỗ trợ gạo, nhưng không đủ ăn nên phải vào rừng đi săn, lên rẫy cắt cây chổi chít về đổi gạo.
Cả gia đình chỉ mỗi thằng Kẹc biết chữ, nó học khá giỏi nhưng không ai chắc có tiếp tục được học không vì nhà nghèo quá. Nó phải phụ giúp gia đình kiếm ăn bằng việc đi cắt chổi chít. Đám trẻ như nó một ngày có thể cắt được gần 5 kg, mỗi kg 4.000 đồng, riêng thằng Kẹc chỉ cắt được tầm phân nửa vì vừa leo núi vừa phải gỡ cỏ ở chân.
Thằng Cào có đi học nhưng chỉ được vài ngày. Những buổi đầu tiên đến trường, mặc cảm về đôi bàn tay, bàn chân kỳ lạ, cộng thêm những lời dị nghị của bạn bè càng khiến nó thêm quyết tâm bỏ học. Bây giờ nó là trụ cột kinh tế của cả gia đình. Nó theo cánh đàn ông trong bản vào rừng săn chuột, đi biền biệt có khi cả tuần mới ghé về nhà một lần.
Đêm vùng cao Ka Ai khá lạnh, cả gia đình chị Keo giữ ấm cho những đôi bàn tay, bàn chân kỳ lạ bằng cách ngồi bên bếp lửa. Họ chưa một ai biết đến đôi dép vì chẳng có đôi nào vừa. “Khổ nhất là mùa đông, đường đất lầy lội mà họ cứ chân trần lội khe, lội suối. Bổ (ngã) thường xuyên”, trưởng bản Triêm nói giọng đầy chia sẻ.
Ước mơ của gia đình có những bàn tay, bàn chân kỳ lạ này là có được một bữa cơm thật no. Với riêng chị Keo, dù không suy nghĩ được sâu xa như người khác nhưng nhìn những đứa con dị thường của mình, không ít lần chị giấu nước mắt thầm ước chúng được trở thành người bình thường, lành lặn như bao đứa trẻ khác.
Nông Nghiệp Việt Nam