Danh mục

Tranh cãi vì lược bỏ đoạn "nhạy cảm" trong tác phẩm Chí Phèo

Thứ hai, 26/03/2012 10:14

Cách đây không lâu, việc sửa lại cái kết cho câu chuyện Tấm Cám đã làm nổ ra nhiều cuộc tranh luận gay gắt. Khi mọi việc mới tạm lắng xuống thì mấy ngày gần đây lại ầm ĩ lên vì chuyện SGK lớp 11 lược 3 đoạn so với nguyên gốc truyện ngắn Chí Phèo.

Trong công tác biên soạn sách giáo khoa (SGK) hiện nay đang diễn ra một vấn đề gây tranh cãi. Đó chính là việc đưa các tác phẩm vào chương trình giảng dạy như thế nào? Cắt lược, chỉnh sửa ra sao cho phù hợp?


GS- TS Trần Đình Sử

Tranh cãi vì lược bỏ đúng đoạn nhạy cảm

Không chỉ là một trong những tác phẩm hay nhất của Nam Cao, “Chí Phèo” từ lâu đã được thừa nhận như một tác phẩm kinh điển của nền văn học cách mạng. Trong cuốn Tinh tuyển văn học Việt Nam do GS Nguyễn Đăng Mạnh, Trịnh Tiết Thu, TS Văn Giá, TS Chu Văn Sơn cùng nhau biên soạn cũng đã đánh giá: "Chí Phèo xứng đáng được xem là một kiệt tác. Ở tác phẩm này, nếu tiếp cận nguyên vẹn thì người đọc hiểu hơn ở đáy sâu tâm hồn tưởng như hoàn toàn đen độc của Chí Phèo niềm khao khát được yêu thương, khát khao được làm người".

Về vấn đề đưa một số tác phẩm văn học vào quá trình giảng dạy trong nhà trường, GS Trần Đình Sử, Tổng chủ biên SGK Ngữ văn nâng cao cũng đã từng nói: Một số tác phẩm có dung lượng lớn phải xử lý bằng cách trích đoạn để có thể phù hợp với thời lượng dạy trên lớp. Nếu theo ý kiến của phía những nhà biên soạn thì lược đi là để phù hợp với việc giáo dục, giảng dạy. Tuy nhiên, rất nhiều người cũng cho rằng việc lược đoạn Chí Phèo yêu đương Thị Nở trong vườn chuối đã khiến mất đi đoạn hay nhất của tác phẩm, và như thế đã khiến tác phẩm bị mất đi giá trị rất nhiều.

Theo PGS. TS Đỗ Lai Thúy thì chính đoạn tả cảnh yêu đương trên đã dẫn đến bước ngoặt về nhận thức của Chí Phèo. Bình thường Chí Phèo luôn say khướt, kể cả lúc yêu đương với Thị Nở trong vườn chuối Chí Phèo vẫn còn đang say. Nhưng sau khi tỉnh dậy được Thị Nở, tận tình chăm sóc bằng một tình cảm giữa con người với con người, thứ tình cảm đã từ rất lâu Chí Phèo không có được, đã đánh thức cái bản năng làm người trong Chí Phèo. Và như vậy việc cắt bỏ cảnh Chí Phèo yêu đương với Thị Nở chính là cắt bỏ sự lý giải vì sao Chí Phèo lại trở lại làm người.

PGS. TS Đỗ Lai Thúy khẳng định: Vấn đề ở trích đoạn này không phải là vấn đề tính dục thông thường, không phải là kiểu tả tính dục để hấp dẫn người đọc mà chính qua cảnh đó đã lý giải sự chuyển biến của Chí Phèo. Và như vậy việc cắt bỏ đoạn này chính là cắt bỏ chỗ hay nhất, tài nhất của tác giả.

Lược bỏ, nên hay không?

Theo GS Trần Đình Sử, tổng chủ biên SGK Ngữ văn nâng cao thì: Khi đưa một tác phẩm văn học vào hệ thống giáo dục nhà trường, ngoài những tác phẩm có dung lượng ngắn, vẫn còn khá nhiều những tác phẩm dài. Nếu đem đầy đủ toàn bộ dung lượng vào SGK thì sẽ không thể phù hợp với thời lượng dạy trên lớp. Khi đó giáo viên không thể đủ thời gian dạy toàn bộ mà chỉ dạy được một số khía cạnh. Do vậy, một số tác phẩm phải xử lý bằng cách trích đoạn hay lược bớt. Với tác phẩm Chí Phèo việc phải lược bớt một số đoạn để số trang học sinh phải học trên lớp phù hợp với nhu cầu dạy học của nhà trường cũng là điều bình thường.

Cùng chung quan điểm trên, GS Nguyễn Đăng Mạnh, đồng chủ biên SGK ngữ văn nâng cao cũng cho biết: Trong quá trình soạn thảo sách, việc phải lược bớt một số tác phẩm là điều không thể tránh khỏi, khi đó những người làm SGK sẽ cố gắng để làm sao không ảnh hưởng nhiều đến chủ đề tác phẩm, tư tưởng tác phẩm cũng như hình tượng, tính cách của nhân vật trong tác phẩm.

Việc lược bớt sự kiện vườn chuối trong tác phẩm Chí Phèo, theo GS Nguyễn Đăng Mạnh là do đoạn đó mô tả tỉ mỉ “quan hệ” giữa Chí Phèo và Thị Nở trong vườn chuối, làm khơi gợi nhiều điều khiến học trò lứa tuổi này liên tưởng đến những cái không tốt, không có lợi cho giáo dục.

Tuy nhiên, ở đây đặt ra một vấn đề khá bí cho những người biên soạn sách đó là: Hiện nay không riêng gì văn học, việc xác định ranh giới giữa dung tục và nghệ thuật khi thực hiện những tác phẩm có động chạm đến vấn đề tính dục vẫn còn nhiều bàn cãi.

Với tác phẩm Chí Phèo, khác với quan điểm của GS Nguyễn Đăng Mạnh và GS Trần Đình Sử, nhà phê bình Phạm Xuân Nguyên cho rằng: Phần đầu của truyện, tác giả trình bày lai lịch, nguồn gốc của nhân vật, đồng thời diễn tả quá trình lưu manh hóa, bị biến dạng về thể chất cả nhân cách, bị dồn đến bước đường cùng. Tuy nhiên, truyện ngắn bao giờ cũng có một nút thắt để đẩy biến cố của câu truyện lên đến đỉnh rồi sau đó là mở nút và kết thúc truyện. Trong truyện ngắn Chí Phèo thì sự kiện vườn chuối được tác giả tạo ra để đẩy biến cố cao trào lên đỉnh điểm.

Việc cắt lược đi một đoạn có thể coi là hay nhất, tinh túy nhất của tác phẩm giống như việc làm khó, nếu không nói là đánh đố giáo viên trong việc truyền dạy kiến thức một cách trọn vẹn tới học sinh.

Người Đưa Tin

Tin được quan tâm

Miền Bắc có hồ nước ngọt rộng gấp đôi quận Hoàn Kiếm: Gấp 14 lần hồ Tây, chứa kho báu trăm năm vẫn sử dụng tốt

Hồ nước ngọt này không chỉ là nơi cung cấp nước cho 3 đô thị lớn mà còn mang trong mình nhiều bí ẩn về...
Kiến thức 3 ngày, 2 giờ trước

Quy định mới nhất về sử dụng làn đường: Hàng triệu người đi ô tô, xe máy nên nắm rõ kẻo bị phạt tới 22.000.000 đồng

Mức phạt lỗi chuyển làn đường không đúng quy định mới nhất sẽ áp dụng theo Nghị định 168/2024/NĐ-CP. Người vi phạm sẽ bị phạt...
Kiến thức 3 ngày, 6 giờ trước

Công chức, viên chức đón tin vui lớn: Nhận lương tăng thêm tới 9.000.000 đồng/tháng nhờ chính sách mới này

Khi áp quy định mới cho phép các viên chức và công chức ở Hà Nội nhận được mức thu nhập tăng thêm lên tới...
Kiến thức 3 ngày, 13 giờ trước

Từ nay đến hết năm 2025: Người đủ 30 năm tuổi Đảng sẽ được nhận mức tiền thưởng là bao nhiêu?

Theo Kết luận số 83-KL/TW của Ban Chấp hành Trung ương về cải cách chính sách tiền lương, từ ngày 1/7/2024, lương cơ sở sẽ...
Kiến thức 2 ngày, 13 giờ trước

Kể từ 31/12/2025: Đi xe máy không có 2 gương chiếu hậu sẽ bị xử phạt bao nhiêu tiền?

Mức xử phạt đối với lỗi xe không gương chiếu hậu được quy định như thế nào?
Kiến thức 3 ngày, 14 giờ trước

Những con giáp nào cần thận trọng vào thứ Ba ngày 9 tháng 9, tức ngày 18 tháng 7 âm lịch?

Thứ Ba, ngày 9 tháng 9 (tức ngày 18 tháng 7 âm lịch). Trong môi trường này, con giáp nào nên thận trọng hơn? Và...
Đời sống số 2 ngày, 18 giờ trước

Tin cùng mục

‘Mưa đỏ’ trở thành Phim Việt ăn khách nhất mọi thời đại: 562 tỷ đồng doanh thu sẽ được chia thế nào?

Sau 17 ngày công chiếu, 'Mưa đỏ' chính thức soán ngôi 'Mai' của Trấn Thành để trở thành Phim Việt ăn khách nhất mọi thời...
Bật mí điện ảnh 1 ngày trước

Nam chính của Mưa đỏ: Từ vũ công điển trai đến nam diễn viên chuyên nghiệp

Đỗ Nhật Hoàng với vai Cường trong phim "Mưa đỏ" đã thực sự thuyết phục được khán giả bởi tài năng diễn xuất. Trước vai...
Bật mí điện ảnh 3 ngày trước

Phim 'Mai' của Trấn Thành sắp bị 'vượt mặt' khi 'Mưa đỏ' cán mốc 500 tỷ

Vào tối 5/9, "Mưa đỏ" chạm mốc đạt 500 tỷ đồng, sắp đuổi kịp "Mai" của Trấn Thành để trở thành bộ phim có doanh...
Toàn cảnh 5 ngày, 15 giờ trước

Phương Nam suýt trượt vai Tạ trong phim Mưa đỏ vì quá đẹp trai

Từ nam thần sáu múi, Phương Nam chấp nhận giảm 15kg, gầy trơ xương, để hóa thân thành người lính Tạ khắc khổ trong Mưa...
Bật mí điện ảnh 6 ngày, 15 giờ trước

Tại sao 'Mưa Đỏ' lại gây sốt phòng vé?

"Mưa Đỏ" thực sự trở thành cơn mưa ngoài phòng vé Việt, chưa bao giờ phim lịch sử - chiến tranh lại được hưởng ứng...
Toàn cảnh 02.09.2025

Tin mới cập nhật

Nếu con trai của bạn sinh ra thuộc một trong bốn con giáp này, con bạn sẽ thành công rực rỡ sau tuổi trung niên và rất hiếu thảo

Có một câu nói cổ xưa rằng "con trai chậm khởi động". Quả thực, có những đứa trẻ, đặc biệt là con trai, hồi nhỏ...
Đời sống số 22 phút trước

Tin vui: Phí đăng ký xe giảm đến 30% tại những địa phương này, người dân sẽ tiết kiệm được hàng triệu đồng

Người dân khi đăng ký xe lần đầu sẽ được giảm tới 30% lệ phí, tương đương đến 6 triệu đồng tại Hà Nội và...
Tin trong ngày 37 phút trước

Một tỉnh bứt tốc thành 'thủ phủ công nghiệp lớn' của Việt Nam: Có tới 52 khu công nghiệp

Hiện tỉnh này được định hướng sẽ trở thành trung tâm kinh tế, công nghiệp, dịch vụ logistics hàng đầu cả nước.
Tin trong ngày 37 phút trước

Hỗ trợ từ 30.000.000 đến 60.000.000 đồng đối với xã có cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đủ 2 con đạt tỷ lệ 60% tại TP.HCM

TP.HCM sẽ triển khai chính sách khen thưởng, hỗ trợ tài chính lên đến 60 triệu đồng cho các xã và 5 triệu đồng cho...
Tin trong ngày 38 phút trước

Người đi Nghĩa vụ quân sự xuất ngũ năm 2025 hưởng trợ cấp mức mới, cao chưa từng có

Khi hoàn thành nghĩa vụ và xuất ngũ năm 2025, các quân nhân sẽ được hưởng những quyền lợi và khoản trợ cấp nào?
Kiến thức 39 phút trước

Một người phụ nữ thông minh sẽ tuân thủ 3 nguyên tắc cơ bản này khi giúp đỡ gia đình chồng

Trong đời sống hôn nhân, mối quan hệ nàng dâu nhà chồng luôn là vấn đề nhạy cảm. Nhiều phụ nữ sau khi kết hôn...
Tâm sự 39 phút trước

Không được nhấn ngẫu nhiên 3 nút này khi đang lái xe, nếu không xe có thể bị tai nạn!

Xe hơi ngày càng phổ biến, nhưng không phải tài xế nào cũng hiểu rõ từng nút bấm trong khoang lái. Có những phím chức...
Đi gì 39 phút trước

Sắp tới, đáp ứng đủ 4 điều kiện quan trọng này thì người lao động mới được nhận trợ cấp thất nghiệp

Theo quy định tại Luật Việc làm 2025 (có hiệu lực từ ngày 1/1/2026), người lao động chỉ được hưởng trợ cấp thất nghiệp khi...
Kiến thức 1 giờ, 28 phút trước

Cả nước chỉ 1 người được ứng cử PGS ở lĩnh vực này: Sở hữu cả danh sách bằng khen, là trưởng khoa tại ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn

Hội đồng Giáo sư Nhà nước đã công bố danh sách ứng viên giáo sư, phó giáo sư năm 2025. Điều đặc biệt, trong số...
Tin trong ngày 1 giờ, 29 phút trước

Hơn 4 ha 'đất vàng' ở khu có giá đất đắt nhất Thủ đô sắp thành công viên cây xanh và biệt thự triệu đô

UBND TP.Hà Nội vừa quyết định giao hơn 41.255 m2 đất tại các ô K4TT1 và K4CX1, khu trung tâm đô thị Tây Hồ Tây...
Tin trong ngày 1 giờ, 29 phút trước