Danh mục

Người hót phân trâu cuối cùng ở Thái Bình

Thứ tư, 19/03/2014 11:24

Cái đuôi vừa cong lên, cái bụng vừa thót lại, cái chân vừa chạng ra đã có vài con mắt hau háu chầu sẵn. Bãi phân còn đang nóng hôi hổi đã được hứng.

HTX Tân Phong (Việt Hùng, Vũ Thư, Thái Bình) là đơn vị đầu tiên của miền Bắc đạt 5 tấn/ha. Đã có một thời phong trào ủ phân xanh, làm bèo hoa dâu, gánh bùn cải tạo đồng ruộng, cấy ngửa tay... cuốn hút từng hộ, từng xã viên lao động.

Đã có thời “Năm tấn thóc để góp phần đánh Mỹ. Ruộng đất quê ta không muốn nghỉ lấy một ngày. Đất với người cùng một dòng suy nghĩ…" không chỉ là tiếng hát, lời ca. Song tiếng tăm không làm người ta no cái bụng.

Cơ chế đánh kẻng, chấm công kiểu hợp tác dần bộc lộ nguyên hình các khuyết điểm khiến người nông dân trở nên nhạt lòng với đất.

Khoán 100 rồi khoán 10 tràn về, tình yêu đất đã trở lại với nhà nông. Người ta suốt ngày trên đồng, khi thì be cái bờ cho thật đẹp, lúc cào đất cho thật nhừ, bận nhặt từng cọng cỏ cho ruộng sạch, dịp tát nước, bắt sâu. Không có việc gì nhà nông vẫn cứ ra đồng, ra để mà ngắm xem cây lúa lớn từng ngày, xem bông lúa biến đổi từng lúc. Ai mà được kháo rằng năng suất ruộng của nhà là nhất hạng, hơn hộ khác dăm ba cân thóc một sào, mũi cứ gọi là nở tưng bừng.

Chăm cho cây lúa, người ta tranh nhau đi từ tờ mờ sáng hót phân trâu và hình thành nên cả một “nghề độc” rất thịnh vào thủa ấy. Đồ nghề nào có gì nhiều nhặn, chỉ đôi quang giành bên dưới có lót ít tro bếp cùng hai cái que tre được đẽo cong cong. 

Người hót phải đi trước khi thả trâu ra đồng buổi sớm, trực sẵn trên các đường làng. Cái đuôi trâu vừa cong lên, cái bụng trâu vừa thót lại, cái chân trâu vừa chạng chạng ra đã có vài con mắt hau háu chầu sẵn. Bãi phân còn đang nóng hôi hổi, bốc khói nghi ngút đã được hứng, hót vào sọt.


Ông Đỗ Văn Nguyên

Làng nào khi đó cũng có dăm ba người đi hót phân chuyên nghiệp, số không chuyên thì đếm không xuể. Người đi trên đường thấy bãi phân trâu mà không có gì hứng chẳng quản ngại bẩn sạch thò tay bốc hoặc bẻ một cái cành cây cắm lên chốc đánh dấu chủ quyền. Hễ ai đụng vào là xỉa xói, là rầy rà, là to chuyện ngay. Một sào ruộng phải bón đủ ba bốn tạ phân chuồng mới tốt.

Tất cả nguồn lực tập trung cho đất, tất cả tình yêu dồn dành cho đất. Nghề hót phân trâu ở miền Bắc giờ đã tuyệt chủng, người hót phân cuối cùng trên quê hương năm tấn là ông Đỗ Văn Nguyên làng Mỹ Bổng xã Việt Hùng.

Ông lão năm nay đã 73 tuổi: “Buổi sáng trâu đói thót bụng ra cũng chỉ được bãi phân bằng cái rế rọ (rế lót nồi nhỏ), buổi tối khi ăn no bãi phân trâu bằng cái rế to. Bãi phân càng to thì người hót càng vui chú ạ”.

Hồi đó ở thành phố thịnh hành kiểu hố xí hai ngăn, hố xí hầm thế nên có lắm chuyện cười ra nước mắt với cánh hót phân. Phía trên nhà xí người còn đang vò giấy sột soạt bỗng giật thót mình bởi lấp ló cái đầu gáo múc phân ở dưới lỗ. Vì thối, vì bẩn nên cánh vệ sinh đô thị cấm tiệt đội hót phân.

Lấy vợ rồi sinh sòn sòn một đàn con năm đứa, gia cảnh gieo neo lại càng gieo neo thêm. Vì kế sinh nhai, ông bà phải theo nghề hót phân trâu rồi tiến thêm một bước nữa là hót…phân người.

Đói đầu gối phải bò, cấm ngày thì làm đêm. Ông bà Nguyên rời làng khi mới nhọ mặt người, cứ men theo đê sông Hồng mà đi bộ hơn mười cây số lên thành phố Nam Định (tỉnh Nam Định). Tảng sáng, gánh phân đầy ông bà lại oằn vai về, vừa đi vừa gặm cái “bánh mì Ba Lan” mỏng như cái lưỡi mèo, hôi xì mùi bột mốc.

Thế nhưng niềm vui lắm khi ngắn chẳng tày gang, bất thình lình đội vệ sinh đô thị xuất hiện, gánh phân bị trút lên xe thùng, cái đòn gánh bị chém gãy làm đôi thì cứ việc chảy nước mắt tần ngần tiếc.

Hót phân hợp nhất là vào mùa khô nhưng bởi hót phân chuyên nghiệp nên hầu như ông bà chẳng chịu cho đôi vai nghỉ ngày nào. Lắm buổi mưa dầm, đường đê trơn như đổ mỡ lợn, bấm móng chân đi bằng cả năm ngón mà gánh phân vẫn chực đổ ụp, đổ nghiêng.

Bà chửa đứa con gái út, bụng lùm lùm như cái thúng vẫn còng lưng với đôi sọt, cái que tre. Lúc đẻ con ở trạm xá, gánh phân mới lấy vẫn còn dựng ở góc vườn nhà. Cũng chính vì nghề hót phân mà một số người thấy bà xỏ xiên: “Một gánh phân cả nhà ăn đủ chị nhẩy?” bà cũng vui miệng mà thưa rằng: “Vâng chỉ một gánh là nhà em no”.

Phân ấy phần để bán (mỗi gánh đổi ngang ba bơ gạo) phần để nhà dùng. Lắm hôm tháng ba ngày tám, người làng vác rá đi vay vài bơ mày ngô về cho vào cối giã nhai trệu trạo như nhá cám nhưng nhà bà ít khi phải vay mượn.

Cách mà người nông dân sử dụng phân chuồng như sau: Họ đổ phân vào chuồng để cho lợn dẵm nát nhuyễn rồi nhà khó thì đào một cái hố đáy đập cho thật phẳng rồi ủ còn nhà có điều kiện xây hẳn cái hố ủ bằng gạch. Sáu tháng sau, chờ phân thật ngấu, nông dân mới đem ra ruộng quãi.

Qua thúng phân chuồng người ta biết được ai nhà giàu ai nhà nghèo. Thúng chỉ có mỗi phân trâu ủ với cây xanh cứ mủn ra như trấu mục, không có mùi đích thị là nhà nghèo còn nhà giàu ngoài phân trâu còn đấu cả phân lợn, nước đái lợn nên độ kết dính tốt, mùi cũng nặng hơn.

Chả thế mà vừa oằn lệch người cắp thúng phân đi quãi bà con còn không quên khoe nhau: “Ấy, bác xem phân nhà em ủ tốt chưa này, thối chưa này”.

Thời buổi phân hóa học ê hề, nghề hót phân dần vắng bóng. Khi đứa út nhà ông Nguyên biết đội đá cho đội xây cầu Tân Đệ thì bà mới thôi nghề. Được cái ba đứa con trai của ông bà đều có ba dinh cơ mái bằng do tự tay chúng xây dựng nên hệt như cha mẹ chúng khi xưa, chỉ với đôi quang giành, cái gắp tre mà chèo lái kiếm sống.

Giờ hạt thóc không còn là niềm tự hào, cót thóc đầy hay vơi không còn là niềm vinh hạnh, người nông dân trở nên thờ ơ với cây lúa. Bờ cõi xiêu vẹo mặc kệ, cỏ bờ, cỏ ruộng lồm xồm mặc kệ, năng suất cũng kệ nốt. Đến khi sâu bệnh dề dề, cán bộ BVTV đến tận nhà giục phun thuốc họ cũng trề môi: “Dào ôi, được bông nào hay bông ấy chứ trông mong gì hả chú?”.

Hạch toán chi li ra, mỗi sào lúa nếu tự làm được lãi khoảng 50.000 - 100.000đ (lãi mồ hôi, nước mắt), còn nếu phải thuê nhiều công đoạn như cấy, gặt thì lỗ nặng, lỗ cả vật chất lẫn niềm tin. Trước trung bình một vụ người nông dân ra đồng từ 10 - 15 ngày nay chỉ có ngày cấy, ngày gặt, ngày bón phân, ngày phun thuốc là còn thấy bóng.

VTC

Tin được quan tâm

Theo quy định mới nhất, người dân phải dùng sang Căn cước không được dùng Căn cước công dân, đúng không?

Có nhiều thông tin cho rằng người dân phải dùng sang Căn cước không được dùng Căn cước công dân, vậy điều đó có đúng...
Tin trong ngày 2 ngày, 7 giờ trước

Tuổi thọ trung bình của người dân Việt Nam hiện nay là bao nhiêu?

Người dân Việt Nam có tuổi thọ trung bình tương đối cao nếu so với các quốc gia có cùng mức sống.
Kiến thức 3 ngày, 16 giờ trước

Có 1 cục vàng lộ thiên nặng tới 45 tấn nằm sát Việt Nam nhưng không ai dám khai thác, lý do là gì?

Khi được phát hiện, cục vàng này được đưa lên và đặt giữa lối đi của công viên nhưng không ai lấy.
Kiến thức 2 ngày, 11 giờ trước

Từ nay, người dân sẽ bị phạt nặng khi sử dụng lòng đường, vỉa hè để tổ chức đám cưới, tang lễ?

Người dân có được sử dụng lòng đường, vỉa hè để tổ chức đám cưới, tang lễ không? Đây là điều được rất nhiều người...
Tin trong ngày 2 ngày, 5 giờ trước

Từ bây giờ: Người đóng BHXH trên 20 năm đón tin vui lớn, cụ thể là gì?

Luật Bảo hiểm xã hội 2024 (có hiệu lực từ ngày 1/7/2025) quy định việc hưởng Bảo hiểm xã hội một lần cho những người...
Kiến thức 3 ngày, 19 giờ trước

Theo quy định mới nhất: Mức phụ cấp của Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố là bao nhiêu?

Cụ thể, mức phụ cấp hằng tháng với Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố từ năm 2025 vẫn được tính theo mức khoán tại...
Kiến thức 2 ngày, 6 giờ trước

Tin cùng mục

Tử vi ngày 15/8/2025 của 12 con giáp: Tuổi Ngọ được quý nhân phù trợ, Tý công việc gặp rắc rối

Cùng xem tử vi dự đoán gì về vận mệnh, tình duyên, cuộc sống,... của 12 con giáp trong ngày 15/8/2025.
Đời sống số 5 giờ, 56 phút trước

Chuyển sang tài khoản giao thông như thế nào để ô tô được qua trạm thu phí?

Từ ngày 1/10, người dùng ô tô chưa có tài khoản giao thông sẽ không được lưu thông qua trạm thu phí điện tử không...
Làm sao 5 giờ, 27 phút trước

Công chức, viên chức đón tin vui lớn: Nhận lương tăng thêm tới 9 triệu đồng/tháng nhờ chính sách mới này

Khi áp quy định mới cho phép các viên chức và công chức ở Hà Nội nhận được mức thu nhập tăng thêm lên tới...
Kiến thức 6 giờ, 31 phút trước

1 ngày nữa, thông tin trên thẻ BHYT có sự thay đổi, người dân cần nắm rõ

Kể từ ngày 15/8/2025, sẽ có một số thay đổi thông tin trên thẻ BHYT, người dân cần nắm rõ trước khi sử dụng thẻ...
Kiến thức 6 giờ, 46 phút trước

Từ bây giờ: Người dân đi xe máy ra đường không đáp ứng điều kiện này có thể bị CSGT phạt hơn 10.000.000 đồng

Xe máy là phương tiện giao thông phổ biến tại Việt Nam, và theo Điều 56 Luật Trật tự An toàn Giao thông Đường bộ...
Kiến thức 6 giờ trước

Theo quy định, bằng lái xe ô tô quá hạn bao lâu thì sẽ phải thi sát hạch lại?

Giấy phép lái xe (Bằng lái xe) là một loại giấy phép, chứng chỉ do cơ quan nhà nước hoặc cơ quan có thẩm quyền...
Tin trong ngày 6 giờ, 2 phút trước

Tin mới cập nhật

Khách Việt từ nay có thể đến xứ sở băng tuyết đẹp như cổ tích không tốn nhiều thời gian, chi phí siêu rẻ, có đường bay thẳng từ Hà Nội cực nhanh

Giờ đây, du khách Việt có thể dễ dàng đặt chân đến "thủ phủ băng tuyết" của Trung Quốc với chi phí hợp lý và...
Du lịch nước ngoài 5 giờ, 16 phút trước

Năm thói quen bổ dưỡng nhất trước khi đi ngủ: uống sữa chỉ đứng thứ ba! Điều đầu tiên lại phổ biến đến ngạc nhiên

Làm thế nào để đảm bảo chất lượng giấc ngủ tốt? Duy trì một số thói quen sinh hoạt tốt trước khi đi ngủ là...
Chăm sóc sức khỏe 5 giờ, 22 phút trước

Phụ nữ có tuổi thọ ngắn hơn thường có 5 “đặc điểm chung”. Tôi hy vọng bạn không có bất kỳ đặc điểm nào trong số đó!

Các bác sĩ nhắc nhở chúng ta rằng phụ nữ có tuổi thọ ngắn hơn thường có 5 "đặc điểm chung" - tôi hy vọng...
Chăm sóc sức khỏe 5 giờ, 23 phút trước

Mùa hè này, 4 mẫu quần này đang được ưa chuộng. Chúng cao và ôm hơn, phù hợp với phụ nữ trung niên trên 40 tuổi

Khi nói đến những món đồ không thể thiếu trong tủ đồ của phụ nữ trung niên, phản ứng đầu tiên của nhiều người là...
Thời trang + 5 giờ, 23 phút trước

Đảo duy nhất ở Việt Nam có 5 ngọn núi lửa: Vẻ đẹp tựa 'Maldives', cách đất liền 30km, du khách nhận xét 'cảnh như trong phim'

Với cảnh sắc thiên nhiên hoang sơ, làn nước trong xanh, đảo Lý Sơn từ lâu đã được du khách ưu ái ví như một...
Du lịch Việt 6 giờ, 16 phút trước

Quy định mới về sử dụng làn đường: Hàng triệu người đi xe máy, ô tô nên nắm rõ kẻo bị phạt lên tới 22 triệu đồng

Mức phạt lỗi chuyển làn đường không đúng quy định mới nhất sẽ áp dụng theo Nghị định 168/2024/NĐ-CP. Người vi phạm sẽ bị phạt...
Kiến thức 6 giờ, 23 phút trước

Loài vật quý hiếm chưa từng xuất hiện ở bất cứ đâu trên thế giới, nay được ghi nhận ở Việt Nam, lập tức được xếp vào tình trạng nguy cấp

Các nhà khoa học thuộc Trung tâm Nhiệt đới Việt - Nga cùng cộng sự đã công bố phát hiện một loài cá cóc hiếm...
Tin trong ngày 7 giờ, 34 phút trước

YBA HCM phối hợp với Hawee tổ chức chương trình BUSINESS SUMMIT 2025 với chủ đề “Hội tụ vươn tầm”

BUSINESS SUMMIT 2025 sẽ chính thức diễn ra trong 4 ngày từ ngày 24/09/2025 đến ngày 27/09/2025 với chủ đề “Hội Tụ Vươn Tầm”, do...
Doanh nghiệp 7 giờ, 43 phút trước

Thắp hương hàng ngày có 3 khung giờ đại kỵ tuyệt đối nên tránh

Nhiều gia đình nhất là các cơ sở kinh doanh, buôn bán thường thắp hương hàng ngày không cứ ngày rằm, mùng một. Tuy nhiên,...
Phong thủy 7 giờ, 46 phút trước

Xây nhà tạm trên đất nông nghiệp để ở có thể bị xử phạt rất nặng, lên đến 400 triệu đồng

Việc xây nhà trên đất nông nghiệp là hành vi vi phạm pháp luật và có thể bị xử phạt hành chính lên đến 400...
Tin trong ngày 7 giờ, 50 phút trước