Danh mục

Người hót phân trâu cuối cùng ở Thái Bình

Thứ tư, 19/03/2014 11:24

Cái đuôi vừa cong lên, cái bụng vừa thót lại, cái chân vừa chạng ra đã có vài con mắt hau háu chầu sẵn. Bãi phân còn đang nóng hôi hổi đã được hứng.

HTX Tân Phong (Việt Hùng, Vũ Thư, Thái Bình) là đơn vị đầu tiên của miền Bắc đạt 5 tấn/ha. Đã có một thời phong trào ủ phân xanh, làm bèo hoa dâu, gánh bùn cải tạo đồng ruộng, cấy ngửa tay... cuốn hút từng hộ, từng xã viên lao động.

Đã có thời “Năm tấn thóc để góp phần đánh Mỹ. Ruộng đất quê ta không muốn nghỉ lấy một ngày. Đất với người cùng một dòng suy nghĩ…" không chỉ là tiếng hát, lời ca. Song tiếng tăm không làm người ta no cái bụng.

Cơ chế đánh kẻng, chấm công kiểu hợp tác dần bộc lộ nguyên hình các khuyết điểm khiến người nông dân trở nên nhạt lòng với đất.

Khoán 100 rồi khoán 10 tràn về, tình yêu đất đã trở lại với nhà nông. Người ta suốt ngày trên đồng, khi thì be cái bờ cho thật đẹp, lúc cào đất cho thật nhừ, bận nhặt từng cọng cỏ cho ruộng sạch, dịp tát nước, bắt sâu. Không có việc gì nhà nông vẫn cứ ra đồng, ra để mà ngắm xem cây lúa lớn từng ngày, xem bông lúa biến đổi từng lúc. Ai mà được kháo rằng năng suất ruộng của nhà là nhất hạng, hơn hộ khác dăm ba cân thóc một sào, mũi cứ gọi là nở tưng bừng.

Chăm cho cây lúa, người ta tranh nhau đi từ tờ mờ sáng hót phân trâu và hình thành nên cả một “nghề độc” rất thịnh vào thủa ấy. Đồ nghề nào có gì nhiều nhặn, chỉ đôi quang giành bên dưới có lót ít tro bếp cùng hai cái que tre được đẽo cong cong. 

Người hót phải đi trước khi thả trâu ra đồng buổi sớm, trực sẵn trên các đường làng. Cái đuôi trâu vừa cong lên, cái bụng trâu vừa thót lại, cái chân trâu vừa chạng chạng ra đã có vài con mắt hau háu chầu sẵn. Bãi phân còn đang nóng hôi hổi, bốc khói nghi ngút đã được hứng, hót vào sọt.


Ông Đỗ Văn Nguyên

Làng nào khi đó cũng có dăm ba người đi hót phân chuyên nghiệp, số không chuyên thì đếm không xuể. Người đi trên đường thấy bãi phân trâu mà không có gì hứng chẳng quản ngại bẩn sạch thò tay bốc hoặc bẻ một cái cành cây cắm lên chốc đánh dấu chủ quyền. Hễ ai đụng vào là xỉa xói, là rầy rà, là to chuyện ngay. Một sào ruộng phải bón đủ ba bốn tạ phân chuồng mới tốt.

Tất cả nguồn lực tập trung cho đất, tất cả tình yêu dồn dành cho đất. Nghề hót phân trâu ở miền Bắc giờ đã tuyệt chủng, người hót phân cuối cùng trên quê hương năm tấn là ông Đỗ Văn Nguyên làng Mỹ Bổng xã Việt Hùng.

Ông lão năm nay đã 73 tuổi: “Buổi sáng trâu đói thót bụng ra cũng chỉ được bãi phân bằng cái rế rọ (rế lót nồi nhỏ), buổi tối khi ăn no bãi phân trâu bằng cái rế to. Bãi phân càng to thì người hót càng vui chú ạ”.

Hồi đó ở thành phố thịnh hành kiểu hố xí hai ngăn, hố xí hầm thế nên có lắm chuyện cười ra nước mắt với cánh hót phân. Phía trên nhà xí người còn đang vò giấy sột soạt bỗng giật thót mình bởi lấp ló cái đầu gáo múc phân ở dưới lỗ. Vì thối, vì bẩn nên cánh vệ sinh đô thị cấm tiệt đội hót phân.

Lấy vợ rồi sinh sòn sòn một đàn con năm đứa, gia cảnh gieo neo lại càng gieo neo thêm. Vì kế sinh nhai, ông bà phải theo nghề hót phân trâu rồi tiến thêm một bước nữa là hót…phân người.

Đói đầu gối phải bò, cấm ngày thì làm đêm. Ông bà Nguyên rời làng khi mới nhọ mặt người, cứ men theo đê sông Hồng mà đi bộ hơn mười cây số lên thành phố Nam Định (tỉnh Nam Định). Tảng sáng, gánh phân đầy ông bà lại oằn vai về, vừa đi vừa gặm cái “bánh mì Ba Lan” mỏng như cái lưỡi mèo, hôi xì mùi bột mốc.

Thế nhưng niềm vui lắm khi ngắn chẳng tày gang, bất thình lình đội vệ sinh đô thị xuất hiện, gánh phân bị trút lên xe thùng, cái đòn gánh bị chém gãy làm đôi thì cứ việc chảy nước mắt tần ngần tiếc.

Hót phân hợp nhất là vào mùa khô nhưng bởi hót phân chuyên nghiệp nên hầu như ông bà chẳng chịu cho đôi vai nghỉ ngày nào. Lắm buổi mưa dầm, đường đê trơn như đổ mỡ lợn, bấm móng chân đi bằng cả năm ngón mà gánh phân vẫn chực đổ ụp, đổ nghiêng.

Bà chửa đứa con gái út, bụng lùm lùm như cái thúng vẫn còng lưng với đôi sọt, cái que tre. Lúc đẻ con ở trạm xá, gánh phân mới lấy vẫn còn dựng ở góc vườn nhà. Cũng chính vì nghề hót phân mà một số người thấy bà xỏ xiên: “Một gánh phân cả nhà ăn đủ chị nhẩy?” bà cũng vui miệng mà thưa rằng: “Vâng chỉ một gánh là nhà em no”.

Phân ấy phần để bán (mỗi gánh đổi ngang ba bơ gạo) phần để nhà dùng. Lắm hôm tháng ba ngày tám, người làng vác rá đi vay vài bơ mày ngô về cho vào cối giã nhai trệu trạo như nhá cám nhưng nhà bà ít khi phải vay mượn.

Cách mà người nông dân sử dụng phân chuồng như sau: Họ đổ phân vào chuồng để cho lợn dẵm nát nhuyễn rồi nhà khó thì đào một cái hố đáy đập cho thật phẳng rồi ủ còn nhà có điều kiện xây hẳn cái hố ủ bằng gạch. Sáu tháng sau, chờ phân thật ngấu, nông dân mới đem ra ruộng quãi.

Qua thúng phân chuồng người ta biết được ai nhà giàu ai nhà nghèo. Thúng chỉ có mỗi phân trâu ủ với cây xanh cứ mủn ra như trấu mục, không có mùi đích thị là nhà nghèo còn nhà giàu ngoài phân trâu còn đấu cả phân lợn, nước đái lợn nên độ kết dính tốt, mùi cũng nặng hơn.

Chả thế mà vừa oằn lệch người cắp thúng phân đi quãi bà con còn không quên khoe nhau: “Ấy, bác xem phân nhà em ủ tốt chưa này, thối chưa này”.

Thời buổi phân hóa học ê hề, nghề hót phân dần vắng bóng. Khi đứa út nhà ông Nguyên biết đội đá cho đội xây cầu Tân Đệ thì bà mới thôi nghề. Được cái ba đứa con trai của ông bà đều có ba dinh cơ mái bằng do tự tay chúng xây dựng nên hệt như cha mẹ chúng khi xưa, chỉ với đôi quang giành, cái gắp tre mà chèo lái kiếm sống.

Giờ hạt thóc không còn là niềm tự hào, cót thóc đầy hay vơi không còn là niềm vinh hạnh, người nông dân trở nên thờ ơ với cây lúa. Bờ cõi xiêu vẹo mặc kệ, cỏ bờ, cỏ ruộng lồm xồm mặc kệ, năng suất cũng kệ nốt. Đến khi sâu bệnh dề dề, cán bộ BVTV đến tận nhà giục phun thuốc họ cũng trề môi: “Dào ôi, được bông nào hay bông ấy chứ trông mong gì hả chú?”.

Hạch toán chi li ra, mỗi sào lúa nếu tự làm được lãi khoảng 50.000 - 100.000đ (lãi mồ hôi, nước mắt), còn nếu phải thuê nhiều công đoạn như cấy, gặt thì lỗ nặng, lỗ cả vật chất lẫn niềm tin. Trước trung bình một vụ người nông dân ra đồng từ 10 - 15 ngày nay chỉ có ngày cấy, ngày gặt, ngày bón phân, ngày phun thuốc là còn thấy bóng.

VTC

Tin được quan tâm

Kể từ bây giờ, người dân không cần trực tiếp đến cơ quan Công an để đổi thẻ CCCD, đúng không?

Người dân cần đổi thẻ căn cước công dân có thể không cần đến trực tiếp cơ quan công an nếu không phải thu nhận...
Dòng sự kiện 1 ngày, 12 giờ trước

Tin vui với hàng triệu người dân sống ở Hà Nội, hưởng lợi chưa từng có

Hà Nội là địa phương đầu tiên của Việt Nam làm điều này. Sắp tới, hàng triệu người dân sẽ được hưởng loạt lợi ích....
Tin trong ngày 2 ngày, 7 giờ trước

Công viên sông Tô Lịch trải rộng đến hơn 700.000 m2, phải dùng bao nhiêu tỉ đền bù giải phóng mặt bằng?

Khi UBND TP Hà Nội cung cấp thông tin về chi phí dùng để giải phóng mặt bằng cho dự án công viên sông Tô...
Tin trong ngày 2 ngày, 8 giờ trước

Theo Quy định mới nhất: Khách sạn, nhà nghỉ có được giữ CCCD, thẻ Căn cước của khách lưu trú không?

Một số nhà nghỉ, khách sạn kiểm tra CCCD, thẻ Căn cước của khách hàng và giữ lại vì lý do an ninh hoặc đảm...
Kiến thức 2 ngày, 20 giờ trước

Tin vui: Từ năm 2026, Quốc hội đồng ý nghỉ hưu trước tuổi không bị giảm tiền hưởng lương hưu đối với giáo viên mầm non có nguyện vọng trong trường hợp đã đóng BHXH bao nhiêu năm trở lên?

Cụ thể từ ngày 1/1/2026, giáo viên mầm non nếu có nguyện vọng thì có thể nghỉ hưu ở tuổi thấp hơn tuổi nghỉ hưu...
Tin trong ngày 1 ngày, 6 giờ trước

UBND cấp xã không được làm điều này, liên quan đến đất đai sau sáp nhập

Kể từ bây giờ, UBND cấp xã không được làm điều này, người dân cần nắm để đảm bảo quyền lợi của mình.
Tin trong ngày 2 ngày, 5 giờ trước

Tin cùng mục

Xe máy dừng đèn đỏ nếu vi phạm lỗi này có thể bị phạt đến 14.000.000 đồng, chủ quan rất dễ mắc phải

Người điều khiển xe máy đè vạch dừng đèn đỏ và dẫn đến tai nạn giao thông sẽ bị phạt từ 10.000.000 đồng đến 14.000.000...
Kiến thức 50 phút trước

Hành vi này có thể khiến chủ tài khoản đối mặt với nhiều rủi ro pháp lý, phạt tiền đến 100 triệu đồng, thậm chí đi tù 7 năm

Ngân hàng TMCP Kiên Long (KienlongBank) đã cảnh báo những người cung cấp tài khoản cho các đối tượng sẽ vô tình tiếp tay cho...
Đời sống số 59 phút trước

Những con giáp nào cần thận trọng vào thứ Hai ngày 29 tháng 9, tức ngày 8 tháng 8 âm lịch?

Thứ Hai, ngày 29 tháng 9, ngày mùng 8 tháng 8 âm lịch, đại diện cho Năm Tỵ, Tháng Ất Dậu và Ngày Tân Sửu....
Đời sống số 1 giờ, 2 phút trước

Hãy làm bài trắc nghiệm này nhé! Việc chọn phòng có thể tiết lộ những điểm yếu cần cải thiện trong cuộc sống của bạn

Chỉ cần chọn căn phòng bạn muốn bước vào đầu tiên (đừng suy nghĩ nhiều – để cảm giác dẫn đường. Sau đó xem lời...
Đời sống số 1 giờ, 21 phút trước

Xuất hiện mốc hỗ trợ 5 lần 'cứu nguy' VN-Index trong một tháng

Sau giai đoạn lập đỉnh lịch sử gần 1.700 điểm hồi đầu tháng 9, VN-Index đã trải qua nhịp điều chỉnh gần 3%. Tuy nhiên,...
Tin trong ngày 2 giờ, 30 phút trước

Năm 2026: Triển khai đồng bộ cấp bằng tốt nghiệp THPT số cho học sinh toàn quốc

Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ thí điểm cấp bằng tốt nghiệp THPT số cho học sinh tốt nghiệp năm 2025.
Tin trong ngày 2 giờ, 32 phút trước

Tin mới cập nhật

Sao Việt 28/9: Thực hư hình ảnh của Hoa hậu Thùy Tiên đang lan truyền; Phan Như Thảo bị sụt cân đột ngột

Tin sao Việt 28/9/2025: Mới đây, mạng xã hội lại xôn xao trước loạt clip ghi lại cảnh Thùy Tiên xuất hiện trong một buổi...
Chuyện làng sao 3 phút trước

4 dấu hiệu nhà sắp trúng số giàu to: Đừng xem thường vì nhiều người đã âm thầm phát tài nhờ nhận ra kịp

Theo các chuyên gia phong thủy, môi trường sống có ảnh hưởng trực tiếp đến vận khí, tài lộc của gia đình. Một ngôi nhà...
Phong thủy 1 giờ, 11 phút trước

'Thần đèn' kể chuyện dời nhà xây nhầm đất, hé lộ chi phí dịch vụ gây sốc

Một ngôi nhà xây lấn tới 40% diện tích sang đất hàng xóm, là trường hợp tưởng hiếm gặp nhưng lại không quá xa lạ...
Tin trong ngày 2 giờ, 35 phút trước

Những trường hợp nào được đề xuất khám bệnh miễn phí 1 lần/năm?

Bộ Y tế ước tính chi phí khoảng 6.000 tỷ đồng/năm để khám bệnh định kỳ miễn phí cho người cao tuổi, người khuyết tật,...
Dòng sự kiện 2 giờ, 38 phút trước

Chaebol Hàn Quốc ngỏ ý đầu tư vào siêu dự án hơn 2 tỷ USD tại Thanh Hoá, cơ hội vàng để vươn mình bứt phá

Một trong những tập đoàn công nghiệp lớn của Hàn Quốc - SK Innovation vừa bày tỏ mong muốn rót vốn đầu tư vào dự...
Tin trong ngày 2 giờ, 46 phút trước

2 môn 'thời thượng' mà cha mẹ khôn ngoan ngày nay đang cho con học: Giúp đầu óc nảy số nhanh và bắt kịp thời đại 4.0

Trong bối cảnh công nghệ phát triển mạnh mẽ, nhiều bậc phụ huynh ngày nay không còn đặt nặng thành tích điểm số mà hướng...
Kiến thức 2 giờ, 58 phút trước

Nút thắt cổ chai gây kẹt xe suốt 10 năm ở cửa ngõ phía Đông TP.HCM sắp được giải cứu

Sau một thập kỷ ì ạch vì vướng giải phóng mặt bằng, dự án nâng cấp mở rộng đường Lương Định Của (TP.Thủ Đức) -...
Tin trong ngày 2 giờ trước

Vì sao Hương Giang được chọn thi Miss Universe 2025?

Chủ tịch Miss Universe Việt Nam đã tiết lộ lí do Hương Giang được chọn làm ứng viên dự thi tại đấu trường nhan sắc...
Chuyện làng sao 2 giờ, 13 phút trước

Cùng chồng xem Sex Education, tôi nhận ra bài học quý: Khi chúng ta dám làm điều này, cuộc đời sẽ ít chịu ấm ức hơn!

Chỉ khi dám lên tiếng, ta mới được tôn trọng và bảo vệ chính mình. Bài học ấy không chỉ thay đổi cách tôi sống,...
Tâm sự 2 giờ, 28 phút trước

Tại sao năm 2025 thích hợp trồng cây khế? Lời giải khiến nhiều người đổ xô tìm mua giống cây này về trồng trước Tết

Theo các chuyên gia phong thủy, năm 2025 là một trong những thời điểm lý tưởng nhất để trồng cây khế. Đây là loài cây...
Phong thủy 3 giờ, 31 phút trước