Người giới tính thứ 3 có được miễn đi nghĩa vụ quân sự?

Một người mẹ đã chia sẻ nỗi băn khoăn khi con trai mình, một thanh niên 18 tuổi có mong muốn sống đúng với giới tính nữ, nhận được thông báo khám tuyển nghĩa vụ quân sự. Theo lời kể, con trai bà có dự định theo đuổi nghề trang điểm và trong tương lai sẽ thực hiện phẫu thuật chuyển giới.

"Gia đình tôi không trốn tránh nghĩa vụ với Nhà nước, nhưng rất lo ngại nếu buộc cháu nhập ngũ sẽ ảnh hưởng đến tâm lý, sức khỏe và khả năng hòa nhập trong môi trường quân đội", người mẹ chia sẻ. Bà cũng lo ngại về khả năng bị xử phạt nếu không cho con đi đăng ký theo lệnh gọi.

Dù con trai có xu hướng tính cách và biểu hiện giống nữ giới, nhưng chưa thực hiện xác định lại hoặc chuyển đổi giới tính thì vẫn được xem là nam giới về mặt pháp lý, không thuộc diện miễn đăng ký hoặc miễn nhập ngũ (Ảnh minh hoạ)

Giải đáp thắc mắc này, luật sư Hoàng Anh Sơn, đoàn luật sư TP HCM cho biết, pháp luật hiện hành cho phép cá nhân được quyền xác định lại giới tính. Điều 36 Bộ luật Dân sự 2015 quy định, việc xác định lại giới tính được thực hiện khi giới tính của một người bị khuyết tật bẩm sinh hoặc chưa định hình chính xác và cần có sự can thiệp y học để xác định rõ giới tính. Sau khi xác định lại giới tính, cá nhân có quyền đăng ký thay đổi hộ tịch và được hưởng các quyền nhân thân phù hợp với giới tính mới theo quy định pháp luật.

Trong khi đó, việc chuyển đổi giới tính được quy định tại Điều 37 Bộ luật Dân sự 2015. Người đã chuyển đổi giới tính cũng có quyền đăng ký thay đổi hộ tịch và có quyền nhân thân phù hợp với giới tính đã được chuyển đổi. Tuy nhiên, Việt Nam hiện chưa có luật chuyên ngành hoặc nghị định hướng dẫn cụ thể việc thực hiện quyền này. Quy định trong Bộ luật Dân sự mới chỉ là cơ sở pháp lý để xây dựng Luật Chuyển đổi giới tính trong tương lai.

(Ảnh minh hoạ)

Về nghĩa vụ quân sự, khoản 1 Điều 13 Luật Nghĩa vụ quân sự 2015 quy định các trường hợp không được đăng ký, như đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự, chấp hành án phạt tù, cải tạo, quản chế hoặc bị áp dụng biện pháp giáo dục, cai nghiện bắt buộc. Điều 14 của luật nêu các trường hợp được miễn đăng ký, gồm người khuyết tật, người mắc bệnh hiểm nghèo, tâm thần hoặc mãn tính. Ngoài ra, Thông tư 148/2018 của Bộ Quốc phòng quy định các diện miễn nhập ngũ như con liệt sĩ, thương binh nặng, bệnh binh, người nhiễm chất độc da cam suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên...

Từ các quy định trên, dù con trai bạn có xu hướng tính cách và biểu hiện giống nữ giới, nhưng nếu chưa thực hiện xác định lại hoặc chuyển đổi giới tính hợp pháp thì vẫn được xem là nam giới về mặt pháp lý, không thuộc diện miễn đăng ký hoặc miễn nhập ngũ. Theo Luật Bình đẳng giới năm 2006, Việt Nam chỉ công nhận hai giới tính sinh học là nam và nữ, chưa công nhận giới tính thứ ba. Vì vậy, việc tham gia nghĩa vụ quân sự không phụ thuộc vào xu hướng tính cách hay giới tính xã hội, mà căn cứ vào kết quả khám sức khỏe do Hội đồng khám nghĩa vụ quân sự kết luận.

T.Hà (TH) (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)