Danh mục

Tết năm nay, chúng tôi có dịp cùng nhà văn Sương Nguyệt Minh ôn lại quá khứ mấy chục năm trước.

Đại tá, nhà văn Sương Nguyệt Minh vốn sinh ra ở vùng nông thôn tỉnh Ninh Bình. Những năm tuổi thơ ông gắn liền cuộc sống thôn quê đặc trưng một thời nghèo khổ, thiếu thốn, trong chế độ bao cấp, tem phiếu áp dụng khắp cả nước.

Đến tuổi trưởng thành, ông đã đi khắp các chiến trường trong màu áo lính, sống qua những tháng ngày đạn bom lửa khói. Đề tài của ông chuyên về chiến tranh và người lính với đầy gian khổ đau thương, khốc liệt. Nhưng ngày Tết quê hương luôn hiện lên trong ký ức nhà văn với nét bình dị nhưng vui tươi, ấm áp.

Tết muốn ăn thịt lợn phải xin phép

Gần năm chục năm đi qua, nhà văn Sương Nguyệt Minh vẫn nhớ như in cảm giác đứng tần ngần thèm thuồng nhìn những con tò he xanh đỏ mỗi lần theo mẹ đi xuống chợ huyện ngày Tết. Tò he là thứ đồ chơi dân gian vẫn được trẻ con ngày đó yêu thích. Thường chỉ ngày lễ Tết người ta mới bán nhưng không phải ai cũng có thể dễ dàng được mẹ mua cho.


Nhà văn Sương Nguyệt Minh

Nhà văn Sương Nguyệt Minh vẫn nhớ cảm giác mùa xuân đến, xóm làng đông vui hơn hẳn bởi những người đi xa mới về. Làng trên xóm dưới rộn ràng, ồn ào đón Tết. Cảnh người trong làng đua nhau xuống ao đánh cá, bắt vịt, tiếng lợn bị chọc tiết kêu eng éc.

Tiếng người lội nước bì bõm, ào ào đuổi theo cá úp nơm, bủa lưới. Tiếng người trên bờ hô hoán “bên này, bên kia” nghe náo động.

Thời bao cấp, nông dân sống theo chế độ phân phối, ăn chia theo công điểm. Nuôi lợn không được tự ý giết thịt mà phải bán cho nhà nước, mỗi năm phải đủ một khối lượng theo chỉ tiêu quy định.

Nhà nào nuôi được nhiều lợn hơn chỉ tiêu, muốn làm thịt ăn Tết thì phải xin phép chính quyền, ai không xin phép sẽ bị phạt. Đặc biệt, hồi đó cấm nhà nào dám giết thịt trâu bò, đó là phá hoại sức kéo.

Bởi vậy, ngày Tết, các gia đình nông thôn thường "đụng lợn" thay vì xếp hàng mua thịt như ở thành phố. Nhiều nhà chung nhau mua một con lợn, cùng làm thịt rồi chia nhiều phần trên lá chuối bốc thăm. Ai trùng phần nào thì mang về.

Ngày Tết, cảnh tượng làng quê rạo rực khác hẳn. Sân đình được dựng chiếc đu với nhiều trò chơi dân gian vui nhộn. Nhà nhà lấy tranh đông hồ, câu đối ra treo. Hình ảnh cây nêu trước nhà ngày Tết là nét đặc trưng của làng quê Bắc Bộ ngày đó. Người Việt Nam dựng cây nêu để xua đuổi tà ma, đón điều may mắn.

Sáng mồng 1 Tết, không gian làng quê thường im ắng khác thường. Hầu như nhà ai cũng đóng cửa. Người nhà quê hay kiêng, chọn người xông đất. Người ta sợ nhất những người có dớp đen đủi, dở hơi vào nhà xông đất. Người ốm đau, bệnh tật cũng đều đáng sợ trong ngày Tết.

Ngày đầu năm, gia đình chỉ muốn người khỏe mạnh đến nhà. Ấy nhưng, người khỏe mạnh mà nghèo đói cũng không được. Không giàu có cũng phải đàng hoàng sáng sủa, đủ ăn, đủ mặc.

Bố đẻ của nhà văn vốn khó tính, Tết nào có người không như ý xông đất, ông làu bàu, cau có suốt ngày, thậm chí mất vui luôn cả mấy ngày Tết. Nhà văn nhớ, bố ông thường mời ông anh rể đến xông đất ngay sau giờ giao thừa. Sau khi nói những lời chúc năm mới, uống chén rượu đầu xuân, bố ông mới yên tâm đi ngủ.

Tết đoàn viên là quá khó

Có một thứ cảm giác ngày Tết của nông thôn Việt Nam trong thời bao cấp, thời chiến tranh mà chỉ những người như nhà văn từng sống ở đó mới hiểu được. Đó là cảm giác đoàn viên.

Những năm chiến tranh, nhiều người ra trận rồi mãi không về, số khác đến ngày xuân sang vẫn bặt vô âm tín. Cũng có người đi làm ăn xa, chẳng mấy khi gặp lại người thân. Bởi vậy mà cuối năm, người ở xa chỉ muốn về đoàn tụ ấm áp bên gia đình, người ở nhà trông mong con cái, anh em, bè bạn.


Đi tàu về quê ăn Tết thời xưa - (Ảnh minh họa. Nguồn: Internet)

Những ngày cuối năm, người trong làng ngồi đếm số người về. Ở quán nước đầu làng, góc ruộng, bờ ao, người ta bàn tán hỏi chuyện như điểm danh: "Con ông nọ, bà kia đã về hay chưa? Vì sao con bà Liễu chưa về? Con ông Mai vừa về đấy, trông gầy lắm". Ai chưa về được, người làng mong lắm.

"Đâu phải như bây giờ. Đứa nào trong làng đi hay về cũng mặc, xóm làng đâu có nhớ" - nhà văn nói.

Chính ông cũng có nhiều cái Tết nằm lại trong chiến trường không về được. Ba ngày Tết, ta và địch thường có hiệp định ngừng chiến. Lính tráng được nghỉ ngơi. Tin đình chiến được thông báo trên sóng phát thanh. Người ở nhà nghe tin cũng thấy an tâm phần nào, mẹ đỡ lo lắng cho con phải chiến đấu gian khổ trong những ngày nơi làng quê đang đón xuân yên ấm.

Năm 1978, cái Tết thứ ba người lính Nguyễn Ngọc Sơn (tên thật của nhà văn) nằm lại ở chiến trường Campuchia. Nghe tin quê nhà mất mùa không có gạo ăn, lòng ông như quặn thắt.

Chuyện đi lại bằng tàu xe đối với người sống thời kỳ đó quả là điều cực hình. Nhiều người đi làm ăn xa, dù nghỉ nhưng không về được vì tàu xe ít ỏi, không mua được vé.

Mùa xuân năm 1980, sau 5 năm xa nhà biền biệt, lần đầu tiên nhà văn trở về quê ăn Tết. Xe đơn vị chở đám lính tráng từ Tây Nguyên về Sài Gòn. Dù bộ đội chiến trường thuộc đối tượng ưu tiên nhưng ra đến ga Bình Triệu thì nhận thông báo hết vé.

Nhà văn cùng mấy đồng đội người Bắc quyết định nhảy tàu, lên mua vé bổ sung. Nhưng muốn lên kiểu đó phải trèo tường, nấp chạy như đặc công. Người nhảy vào trước đón ba lô giúp người vào sau. Mải trèo tường, nhà văn bị kẻ trộm vác mất chiếc ba lô đựng toàn bộ tư trang, quà Tết gia đình. Nhà văn tiếc nhất là quyển nhật ký 5 năm chiến trường. Bạn bè thương quá, cuối cùng người góp cái áo, cái quần, người góp gói bánh giúp nhà văn về quê ăn Tết.

Tàu hồi đó đi từ Nam ra Bắc thường mất ít nhất 3 ngày 3 đêm. Ngày Tết, trên tàu đông vô kể, không còn thừa một chỗ dù chỉ để đứng. Nhiều người lên cả nóc tàu ngồi suốt mấy ngày mới về đến nhà.

Không những giao thông mà liên lạc thông tin ngày đó cũng quả là điều đáng sợ. Năm 1985, lúc này nhà văn Sương Nguyệt Minh đã ra Bắc công tác, về quê ăn Tết. Bố ông tuổi đã cao nhưng vẫn đi làm ăn xa mãi tận Tuyên Quang. Hồi đó, muốn liên lạc với bố, ông phải lên bưu điện huyện đánh điện tín. Từ huyện, điện tín được truyền lên Bưu điện trung tâm của tỉnh rồi từ tỉnh này truyền sang tỉnh khác. Đến tỉnh Tuyên Quang, thư tín lại được truyền về Chiêm Hóa, nơi bố ông làm ăn. Mỗi bức điện tín truyền đi thường cũng mất 3-4 ngày.

Năm đó, trước Tết bố ông nhắn rằng 28 tháng Chạp sẽ có mặt ở nhà. Ông chú về trước cũng nói rằng vừa gặp ông đang chuẩn bị về. Vậy nhưng đợi mãi đến tận 30, gia đình ông vãn chưa thấy bóng dáng người cha đâu. Tối 30, anh em rủ nhau ra cầu Lồng đầu xóm ngồi đợi để rồi quay về đón giao thừa trong nỗi thất vọng, lo lắng không yên.

Sáng mồng 2 Tết, nhà văn lên đường đi Chiêm Hóa. Đến nơi, thấy bố vẫn ở đó. Hỏi chuyện mới biết, ông lên trung tâm tỉnh Tuyên Quang đón xe khách về quê nhưng đợi suốt cả ngày không có xe đành quay trở lại nơi làm việc đón Tết. Ông đã đánh điện tín báo không về từ hôm ba mươi mà sao con ông vẫn lên đây? Nhà văn yên tâm quay về thì được biết, điện tín bố ông gửi đã đến nơi vào chiều mồng 2 Tết khi ông đang trên đường lên Tuyên Quang.

Cảnh đoàn viên ngày Tết hồi đó thật hiếm hoi nên cũng vô cùng thiêng liêng, quý giá.

Kham pha

Tin được quan tâm

Từ 01/7/2025, công chức, viên chức có được tăng lương?

Thông tin từ dự toán ngân sách Nhà nước năm 2025 cho thấy công chức, viên chức sẽ không được tăng lương đồng loạt trong...
Kiến thức 2 ngày, 4 giờ trước

Từ 1/7/2025: Người lao động cả nước đón tin vui, tăng gấp đôi lương cơ bản, có đúng không?

Nhiều thông tin lan truyền rằng từ 1/7/2025 sẽ tăng gấp đôi lương cơ bản, vậy điều này có đúng hay không?
Kiến thức 1 ngày, 2 giờ trước

Những con giáp nào cần thận trọng vào thứ Bảy ngày 24 tháng 5, tức ngày 27 tháng 4 âm lịch?

Âm lịch sử dụng ngũ hành, thiên can, địa chi và các tiết khí để diễn giải tác động của thiên nhiên lên con người....
Đời sống số 2 ngày, 21 giờ trước

Kể từ 1/7/2025: Người từ 75 tuổi không có lương hưu sẽ được nhận 3 triệu đồng trợ cấp hàng tháng, đúng không?

Có phải từ 1/7/2025, người từ 75 tuổi không có lương hưu sẽ được nhận tiền trợ cấp hàng tháng lên tới 3 triệu đồng...
Kiến thức 1 ngày, 2 giờ trước

Theo quy định, những người thuộc trường hợp này nếu không đăng kí thường trú bị phạt 1 triệu/người

Trường hợp người dân không thực hiện đúng quy định về đăng ký thường trú, đăng ký tạm trú sẽ bị phạt tiền từ 500.000...
Kiến thức 2 ngày, 18 giờ trước

Sao Việt 23/5: Động thái của mẹ Hoa hậu Thùy Tiên khi con gái bị bắt tạm giam? Ngọc Trinh tiết lộ lí do khiến da không còn trắng

Tin sao Việt 23/5/2025: Trước ồn ào của Hoa hậu Thùy Tiên nhiều người tò mò không biết mẹ cô sẽ có phản ứng như...
Chuyện làng sao 2 ngày, 22 giờ trước

Tin cùng mục

Nếu bạn có một trong năm nốt ruồi may mắn trên cơ thể, biểu thị sự giàu có, bạn sẽ được hưởng hạnh phúc suốt đời!

Năm nốt ruồi tài lộc trên cơ thể sẽ trúng quý nhân, dễ được lãnh đạo đánh giá cao, có thể kiếm được nhiều tiền...
Đời sống số 8 giờ, 30 phút trước

Từ năm 2025, chậm nộp phạt vi phạm hành chính về giao thông sẽ bị tính lãi bao nhiêu?

Trường hợp chậm đóng phạt vi phạm giao thông, người vi phạm ngoài việc bị cưỡng chế nộp phạt còn phải chịu lãi suất chậm...
Tin trong ngày 8 giờ, 37 phút trước

Bảng tính tuổi nghỉ hưu năm 2025 chi tiết theo từng năm cho cả lao động nam và nữ

Theo Điều 169 Bộ luật Lao động 2019, người lao động bảo đảm điều kiện về thời gian đóng bảo hiểm xã hội theo quy...
Kiến thức 8 giờ, 45 phút trước

Tại sao nhà vệ sinh ở Cung điện Potala, nơi đã không được bảo trì trong hơn 300 năm, lại không bao giờ đầy?

Cung điện Potala là cung điện tôn giáo cao nhất thế giới và là di sản văn hóa nổi tiếng của đất nước Trung Quốc....
Kiến thức 8 giờ, 54 phút trước

Tế bào ung thư rất thèm đường, liệu có chết đói nếu không có đường không? 1 cách tuyệt vời để phòng ngừa ung thư mà mọi người đều có thể làm

Khoảng 100 năm trước, nhà sinh lý học nổi tiếng người Đức Otto Warburg đã phát hiện ra rằng tế bào ung thư rất thích...
Kiến thức 8 giờ, 4 phút trước

Từ 1/7/2025, dùng điện thoại tại cây xăng có thể bị phạt đến 7 triệu đồng, mọi người cần chú ý

Một dự thảo Nghị định do Bộ Công an đề xuất, dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, có thể áp dụng nhiều quy...
Kiến thức 8 giờ, 5 phút trước

Tin mới cập nhật

10 nghề không cần bằng Đại học, thu nhập lên tới gần 4 tỷ đồng/năm, đang rất 'khát' nhân lực

Bạn không cần bằng đại học vẫn có thể kiếm được mức thu nhập đáng mơ ước lên tới gần 4 tỷ đồng mỗi năm?...
Kiến thức 4 phút trước

Theo chính sách mới, người nghỉ hưu trước tuổi sẽ bị trừ bao nhiêu lương hưu từ ngày 1/7/2025?

Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) quy định rõ mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi, người lao động sẽ bị giảm % tỷ lệ hưởng...
Kiến thức 19 phút trước

Có phải bồi thường khi cây nhà hàng xóm đổ, gây thiệt hại nhà người khác?

Cây gỗ to của hàng xóm cạnh hàng rào nhà tôi, họ có phải bồi thường nếu cây trồng đổ gây thiệt hại cho nhà...
Kiến thức 22 phút trước

Cái bẫy lớn nhất của những gia đình bình thường: Đặt 'thành tích' lên hàng đầu nhưng lại bỏ qua 4 nền tảng cơ bản

Trong xã hội ngày nay, khi không thể đọ quan hệ hay tài chính, nhiều gia đình bình thường xem thành tích là cứu cánh...
Làm sao 30 phút trước

Cấm dùng căn cước, CCCD vào việc này, ai vi phạm bị phạt lên tới 6.000.000 đồng

Có 9 hành vi bị nghiêm cấm trong Luật căn cước 2023. Ai cũng nên nắm rõ để tránh bị phạt tiền lên tới 6.000.000...
Kiến thức 2 giờ, 57 phút trước

Từ năm 2025: Đối tượng nào được hưởng lương hưu 45% khi nghỉ hưu trước tuổi?

Nghị định số 67 sửa đổi, bổ sung Nghị định số 178, vậy ai được hưởng lương hưu 45% khi nghỉ hưu trước tuổi từ...
Kiến thức 2 giờ, 16 phút trước

Những cô gái có ngoại hình trung bình nên học cách 'mặc đồ đơn giản và phối đồ khéo léo' để trở nên khiêm tốn và dịu dàng

Nếu bạn có ngoại hình trung bình, đừng bỏ cuộc. Bạn cũng có thể trông giản dị và nhẹ nhàng hơn thông qua cách ăn...
Thời trang + 2 giờ, 28 phút trước

8 thiết bị ngốn điện hơn cả điều hòa: Riêng loại thứ 2 âm thầm 'ăn cắp điện' khiến hóa đơn tăng chóng mặt

Những thiết bị dưới đây rất tốn điện nên sau khi sử dụng bạn nên rút phích cắm để tiết kiệm nhé!
Xài gì 3 giờ, 42 phút trước

Mắc một trong những bệnh này người lao động sẽ được hưởng bảo hiểm y tế 100%

Theo quy định mới, những người mắc một trong 62 loại bệnh hiểm nghèo sẽ không cần giấy chuyển tuyến vẫn được hưởng 100% mức...
Kiến thức 3 giờ, 45 phút trước

Đất và nhà ở không sử dụng sẽ bị đánh thuế bất động sản

Thủ tướng yêu cầu Bộ Tài chính khẩn trương nghiên cứu ban hành chính sách đánh thuế bất động sản đối với đất, nhà ở...
Tin trong ngày 3 giờ, 12 phút trước