Danh mục

Tết năm nay, chúng tôi có dịp cùng nhà văn Sương Nguyệt Minh ôn lại quá khứ mấy chục năm trước.

Đại tá, nhà văn Sương Nguyệt Minh vốn sinh ra ở vùng nông thôn tỉnh Ninh Bình. Những năm tuổi thơ ông gắn liền cuộc sống thôn quê đặc trưng một thời nghèo khổ, thiếu thốn, trong chế độ bao cấp, tem phiếu áp dụng khắp cả nước.

Đến tuổi trưởng thành, ông đã đi khắp các chiến trường trong màu áo lính, sống qua những tháng ngày đạn bom lửa khói. Đề tài của ông chuyên về chiến tranh và người lính với đầy gian khổ đau thương, khốc liệt. Nhưng ngày Tết quê hương luôn hiện lên trong ký ức nhà văn với nét bình dị nhưng vui tươi, ấm áp.

Tết muốn ăn thịt lợn phải xin phép

Gần năm chục năm đi qua, nhà văn Sương Nguyệt Minh vẫn nhớ như in cảm giác đứng tần ngần thèm thuồng nhìn những con tò he xanh đỏ mỗi lần theo mẹ đi xuống chợ huyện ngày Tết. Tò he là thứ đồ chơi dân gian vẫn được trẻ con ngày đó yêu thích. Thường chỉ ngày lễ Tết người ta mới bán nhưng không phải ai cũng có thể dễ dàng được mẹ mua cho.


Nhà văn Sương Nguyệt Minh

Nhà văn Sương Nguyệt Minh vẫn nhớ cảm giác mùa xuân đến, xóm làng đông vui hơn hẳn bởi những người đi xa mới về. Làng trên xóm dưới rộn ràng, ồn ào đón Tết. Cảnh người trong làng đua nhau xuống ao đánh cá, bắt vịt, tiếng lợn bị chọc tiết kêu eng éc.

Tiếng người lội nước bì bõm, ào ào đuổi theo cá úp nơm, bủa lưới. Tiếng người trên bờ hô hoán “bên này, bên kia” nghe náo động.

Thời bao cấp, nông dân sống theo chế độ phân phối, ăn chia theo công điểm. Nuôi lợn không được tự ý giết thịt mà phải bán cho nhà nước, mỗi năm phải đủ một khối lượng theo chỉ tiêu quy định.

Nhà nào nuôi được nhiều lợn hơn chỉ tiêu, muốn làm thịt ăn Tết thì phải xin phép chính quyền, ai không xin phép sẽ bị phạt. Đặc biệt, hồi đó cấm nhà nào dám giết thịt trâu bò, đó là phá hoại sức kéo.

Bởi vậy, ngày Tết, các gia đình nông thôn thường "đụng lợn" thay vì xếp hàng mua thịt như ở thành phố. Nhiều nhà chung nhau mua một con lợn, cùng làm thịt rồi chia nhiều phần trên lá chuối bốc thăm. Ai trùng phần nào thì mang về.

Ngày Tết, cảnh tượng làng quê rạo rực khác hẳn. Sân đình được dựng chiếc đu với nhiều trò chơi dân gian vui nhộn. Nhà nhà lấy tranh đông hồ, câu đối ra treo. Hình ảnh cây nêu trước nhà ngày Tết là nét đặc trưng của làng quê Bắc Bộ ngày đó. Người Việt Nam dựng cây nêu để xua đuổi tà ma, đón điều may mắn.

Sáng mồng 1 Tết, không gian làng quê thường im ắng khác thường. Hầu như nhà ai cũng đóng cửa. Người nhà quê hay kiêng, chọn người xông đất. Người ta sợ nhất những người có dớp đen đủi, dở hơi vào nhà xông đất. Người ốm đau, bệnh tật cũng đều đáng sợ trong ngày Tết.

Ngày đầu năm, gia đình chỉ muốn người khỏe mạnh đến nhà. Ấy nhưng, người khỏe mạnh mà nghèo đói cũng không được. Không giàu có cũng phải đàng hoàng sáng sủa, đủ ăn, đủ mặc.

Bố đẻ của nhà văn vốn khó tính, Tết nào có người không như ý xông đất, ông làu bàu, cau có suốt ngày, thậm chí mất vui luôn cả mấy ngày Tết. Nhà văn nhớ, bố ông thường mời ông anh rể đến xông đất ngay sau giờ giao thừa. Sau khi nói những lời chúc năm mới, uống chén rượu đầu xuân, bố ông mới yên tâm đi ngủ.

Tết đoàn viên là quá khó

Có một thứ cảm giác ngày Tết của nông thôn Việt Nam trong thời bao cấp, thời chiến tranh mà chỉ những người như nhà văn từng sống ở đó mới hiểu được. Đó là cảm giác đoàn viên.

Những năm chiến tranh, nhiều người ra trận rồi mãi không về, số khác đến ngày xuân sang vẫn bặt vô âm tín. Cũng có người đi làm ăn xa, chẳng mấy khi gặp lại người thân. Bởi vậy mà cuối năm, người ở xa chỉ muốn về đoàn tụ ấm áp bên gia đình, người ở nhà trông mong con cái, anh em, bè bạn.


Đi tàu về quê ăn Tết thời xưa - (Ảnh minh họa. Nguồn: Internet)

Những ngày cuối năm, người trong làng ngồi đếm số người về. Ở quán nước đầu làng, góc ruộng, bờ ao, người ta bàn tán hỏi chuyện như điểm danh: "Con ông nọ, bà kia đã về hay chưa? Vì sao con bà Liễu chưa về? Con ông Mai vừa về đấy, trông gầy lắm". Ai chưa về được, người làng mong lắm.

"Đâu phải như bây giờ. Đứa nào trong làng đi hay về cũng mặc, xóm làng đâu có nhớ" - nhà văn nói.

Chính ông cũng có nhiều cái Tết nằm lại trong chiến trường không về được. Ba ngày Tết, ta và địch thường có hiệp định ngừng chiến. Lính tráng được nghỉ ngơi. Tin đình chiến được thông báo trên sóng phát thanh. Người ở nhà nghe tin cũng thấy an tâm phần nào, mẹ đỡ lo lắng cho con phải chiến đấu gian khổ trong những ngày nơi làng quê đang đón xuân yên ấm.

Năm 1978, cái Tết thứ ba người lính Nguyễn Ngọc Sơn (tên thật của nhà văn) nằm lại ở chiến trường Campuchia. Nghe tin quê nhà mất mùa không có gạo ăn, lòng ông như quặn thắt.

Chuyện đi lại bằng tàu xe đối với người sống thời kỳ đó quả là điều cực hình. Nhiều người đi làm ăn xa, dù nghỉ nhưng không về được vì tàu xe ít ỏi, không mua được vé.

Mùa xuân năm 1980, sau 5 năm xa nhà biền biệt, lần đầu tiên nhà văn trở về quê ăn Tết. Xe đơn vị chở đám lính tráng từ Tây Nguyên về Sài Gòn. Dù bộ đội chiến trường thuộc đối tượng ưu tiên nhưng ra đến ga Bình Triệu thì nhận thông báo hết vé.

Nhà văn cùng mấy đồng đội người Bắc quyết định nhảy tàu, lên mua vé bổ sung. Nhưng muốn lên kiểu đó phải trèo tường, nấp chạy như đặc công. Người nhảy vào trước đón ba lô giúp người vào sau. Mải trèo tường, nhà văn bị kẻ trộm vác mất chiếc ba lô đựng toàn bộ tư trang, quà Tết gia đình. Nhà văn tiếc nhất là quyển nhật ký 5 năm chiến trường. Bạn bè thương quá, cuối cùng người góp cái áo, cái quần, người góp gói bánh giúp nhà văn về quê ăn Tết.

Tàu hồi đó đi từ Nam ra Bắc thường mất ít nhất 3 ngày 3 đêm. Ngày Tết, trên tàu đông vô kể, không còn thừa một chỗ dù chỉ để đứng. Nhiều người lên cả nóc tàu ngồi suốt mấy ngày mới về đến nhà.

Không những giao thông mà liên lạc thông tin ngày đó cũng quả là điều đáng sợ. Năm 1985, lúc này nhà văn Sương Nguyệt Minh đã ra Bắc công tác, về quê ăn Tết. Bố ông tuổi đã cao nhưng vẫn đi làm ăn xa mãi tận Tuyên Quang. Hồi đó, muốn liên lạc với bố, ông phải lên bưu điện huyện đánh điện tín. Từ huyện, điện tín được truyền lên Bưu điện trung tâm của tỉnh rồi từ tỉnh này truyền sang tỉnh khác. Đến tỉnh Tuyên Quang, thư tín lại được truyền về Chiêm Hóa, nơi bố ông làm ăn. Mỗi bức điện tín truyền đi thường cũng mất 3-4 ngày.

Năm đó, trước Tết bố ông nhắn rằng 28 tháng Chạp sẽ có mặt ở nhà. Ông chú về trước cũng nói rằng vừa gặp ông đang chuẩn bị về. Vậy nhưng đợi mãi đến tận 30, gia đình ông vãn chưa thấy bóng dáng người cha đâu. Tối 30, anh em rủ nhau ra cầu Lồng đầu xóm ngồi đợi để rồi quay về đón giao thừa trong nỗi thất vọng, lo lắng không yên.

Sáng mồng 2 Tết, nhà văn lên đường đi Chiêm Hóa. Đến nơi, thấy bố vẫn ở đó. Hỏi chuyện mới biết, ông lên trung tâm tỉnh Tuyên Quang đón xe khách về quê nhưng đợi suốt cả ngày không có xe đành quay trở lại nơi làm việc đón Tết. Ông đã đánh điện tín báo không về từ hôm ba mươi mà sao con ông vẫn lên đây? Nhà văn yên tâm quay về thì được biết, điện tín bố ông gửi đã đến nơi vào chiều mồng 2 Tết khi ông đang trên đường lên Tuyên Quang.

Cảnh đoàn viên ngày Tết hồi đó thật hiếm hoi nên cũng vô cùng thiêng liêng, quý giá.

Kham pha

Tin được quan tâm

Người dân đặc biệt chú ý: Từ nay đến hết 2025, CSGT toàn quốc tập trung xử lý các vi phạm giao thông này

Vi phạm giao thông năm 2025 được xử lý nghiêm khắc siết chặt hành vi tham gia giao thông hơn so với trước đây, người...
Kiến thức 3 ngày, 5 giờ trước

Chính thức từ 15/5: Xe máy vi phạm 3 lỗi phổ biến này chỉ bị CSGT nhắc nhở, không xử phạt

Từ ngày 15/5/2025, người điều khiển xe máy phạm ba lỗi phổ biến sau sẽ không bị xử phạt mà chỉ bị CSGT nhắc nhở....
Kiến thức 3 ngày, 23 giờ trước

Ngân hàng điều chỉnh hạn mức rút tiền qua thẻ ATM: Một ngày người dân được rút tối đa bao nhiêu tiền?

Để đáp ứng nhu cầu rút tiền mặt của người dân và tạo điều kiện thuận lợi hơn cho khách hàng, nhiều ngân hàng đã...
Tin trong ngày 3 ngày, 2 giờ trước

Chiếc Maybach S-Class mới sang trọng đến mức nào? Cảm giác như đang ở khách sạn khi bạn ngồi vào và nó lái ổn định như một chiếc thuyền!

Khi một chiếc xe chạy trên phố, người qua đường sẽ ngoái đầu nhìn. Đây chính là nét quyến rũ của chiếc Mercedes-Benz S-Class Maybach...
Kiến thức 3 ngày, 5 giờ trước

Chính thức từ 1/7: Ngoài lương hưu hằng tháng, hàng triệu người sẽ nhận được khoản tiền tăng gấp 4 lần hiện nay

Người lao động sẽ được nhận một khoản trợ cấp một lần khi nghỉ hưu ngoài lương hưu hằng tháng, với mức tăng có thể...
Kiến thức 2 ngày, 2 giờ trước

Tin vui từ 1/7/2025: Người tham gia BHXH tự nguyện sẽ được nhận ít nhất 2 triệu đồng từ khoản trợ cấp mới

Điều này đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc tăng cường an sinh xã hội, khuyến khích người dân tham gia BHXH tự nguyện....
Kiến thức 3 ngày, 3 giờ trước

Tin cùng mục

Một lỗi liên quan đến nồng độ cồn có thể bị xử phạt đến 40 triệu đồng theo quy định mới nhất, ai cũng cần nắm rõ

Mức phạt nồng độ cồn của ô tô, xe máy mới nhất sẽ theo quy định tại Nghị định 168/2024/NĐ-CP.
Kiến thức 4 giờ, 55 phút trước

Sau sáp nhập, 34 tỉnh, thành phố mới phải kiểm kê đất đai

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề nghị UBND của 34 tỉnh, thành phố mới kiểm kê đất đai và nộp kết quả trước ngày...
Tin trong ngày 4 giờ, 56 phút trước

Cán bộ không chuyên trách ở xã, thôn đóng bảo hiểm xã hội như thế nào từ ngày 1/7?

Từ ngày 1/7/2025, người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, thôn, tổ dân phố sẽ thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã...
Tin trong ngày 4 giờ, 57 phút trước

Mua đất bằng giấy viết tay có hợp pháp không? Những quy định cần biết để làm Sổ đỏ cho đất

Dưới đây là một số lưu ý với người mua đất bằng giấy viết tay theo Luật Đất đai.
Kiến thức 4 giờ, 57 phút trước

Vietcombank, VietinBank, Agribank, BIDV, MB... chính thức ngừng giao dịch rút/chuyển tiền với 2 nhóm khách hàng này

Hàng loạt ngân hàng lớn tại Việt Nam như Vietcombank, VietinBank, Agribank, BIDV, MB, ACB, SHB, LPBank… đã đồng loạt phát đi thông báo khẩn:...
Kiến thức 4 giờ, 57 phút trước

3 cung hoàng đạo trông ngớ ngẩn, nhưng thực chất là những 'thiên tài ẩn mình'. Càng tìm hiểu về họ, bạn càng thấy họ tuyệt vời

Kim Ngưu, Xử Nữ và Song Ngư có vẻ ngớ ngẩn và dễ thương, nhưng thực ra họ đầy tài năng và trí tuệ. Họ...
Đời sống số 4 giờ, 10 phút trước

Tin mới cập nhật

Gia sản nhất mà các gia đình để lại cho con cái không phải là nhà cửa hay xe cộ, mà là 3 thứ sau đây

Với phần lớn cha mẹ, kỳ vọng lớn nhất là con cái có thể vươn xa, bay cao, thành đạt và sống một cuộc đời...
Kiến thức 2 phút trước

Theo quy định mới nhất, tiền đền bù khi thu hồi đất sẽ được Nhà nước tính thế nào?

Người dân sẽ được bồi thường khi Nhà nước tiến hành thu hồi đất. Vậy số tiền đền bù sẽ được tính như thế nào?...
Kiến thức 1 phút trước

Số phận 'Thần đồng âm nhạc' sở hữu loạt ca khúc trăm triệu view khi mới 3 tuổi

Sau thế hệ Xuân Mai, Xuân Nghi, có thể nói bé Bảo An là sao nhí sáng giá nhất trong trang lứa của mình, được...
Chuyện làng sao 4 phút trước

Phỏng vấn 100 người đàn ông đã ly hôn: 90% các cuộc hôn nhân tan vỡ đều bắt nguồn từ 5 vấn đề chí mạng này

Hôn nhân không tan vỡ trong một sớm một chiều, nó bắt đầu từ những thay đổi nhỏ: ít trò chuyện, bớt quan tâm hay...
Yêu 12 phút trước

Từ 1/7: Cán bộ, công chức tuyệt đối không được làm 6 điều này

Luật Cán bộ, công chức 2025 có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025. Trong đó có quy định những điều cán bộ, công chức...
Tin trong ngày 23 phút trước

Cách tính lương hưu theo quy định mới nhất, hưởng BHXH 1 lần áp dụng từ 1/7, nên nắm rõ kẻo thiệt

Quy định mới về điều kiện hưởng lương hưu là một trong những điểm nổi bật của Luật Bảo hiểm xã hội 2024, được áp...
Tin trong ngày 23 phút trước

Cục Thuế nói gì về việc bị truy thu thuế khi muốn đóng mã số thuế hộ kinh doanh?

Vấn đề hộ kinh doanh bị truy thu thuế khi muốn đóng mã số thuế đã trở thành tâm điểm trong buổi livestream "1001 câu...
Tin trong ngày 27 phút trước

Diện tích đất tối thiểu là bao nhiêu mới được cấp sổ đỏ theo quy định mới nhất?

Để được cấp sổ đỏ, ngoài các yêu cầu về diện tích, người sử dụng đất cần đáp ứng thêm các điều kiện khác.
Kiến thức 27 phút trước

Thời điểm 'nhận biết chữ' tốt nhất của trẻ là mấy tuổi? Không phải 3 hay 4 tuổi, độ tuổi 'vàng' này mới đúng

Nhiều cha mẹ cho rằng trẻ biết chữ càng sớm càng thông minh, thậm chí ép con học từ 2-3 tuổi. Nhưng nghiên cứu chỉ...
Chăm con 33 phút trước

3 nguyên tắc dạy con đơn giản của tỷ phú Warren Buffett: Áp dụng đúng sẽ giúp con bạn thay đổi cả cuộc đời

Tỷ phú Warren Buffett, ngoài tiếng tăm trong giới tài chính, còn được ngưỡng mộ bởi phương pháp nuôi dạy con đơn giản nhưng sâu...
Tin trong ngày 1 giờ, 5 phút trước