Danh mục

Tết năm nay, chúng tôi có dịp cùng nhà văn Sương Nguyệt Minh ôn lại quá khứ mấy chục năm trước.

Đại tá, nhà văn Sương Nguyệt Minh vốn sinh ra ở vùng nông thôn tỉnh Ninh Bình. Những năm tuổi thơ ông gắn liền cuộc sống thôn quê đặc trưng một thời nghèo khổ, thiếu thốn, trong chế độ bao cấp, tem phiếu áp dụng khắp cả nước.

Đến tuổi trưởng thành, ông đã đi khắp các chiến trường trong màu áo lính, sống qua những tháng ngày đạn bom lửa khói. Đề tài của ông chuyên về chiến tranh và người lính với đầy gian khổ đau thương, khốc liệt. Nhưng ngày Tết quê hương luôn hiện lên trong ký ức nhà văn với nét bình dị nhưng vui tươi, ấm áp.

Tết muốn ăn thịt lợn phải xin phép

Gần năm chục năm đi qua, nhà văn Sương Nguyệt Minh vẫn nhớ như in cảm giác đứng tần ngần thèm thuồng nhìn những con tò he xanh đỏ mỗi lần theo mẹ đi xuống chợ huyện ngày Tết. Tò he là thứ đồ chơi dân gian vẫn được trẻ con ngày đó yêu thích. Thường chỉ ngày lễ Tết người ta mới bán nhưng không phải ai cũng có thể dễ dàng được mẹ mua cho.


Nhà văn Sương Nguyệt Minh

Nhà văn Sương Nguyệt Minh vẫn nhớ cảm giác mùa xuân đến, xóm làng đông vui hơn hẳn bởi những người đi xa mới về. Làng trên xóm dưới rộn ràng, ồn ào đón Tết. Cảnh người trong làng đua nhau xuống ao đánh cá, bắt vịt, tiếng lợn bị chọc tiết kêu eng éc.

Tiếng người lội nước bì bõm, ào ào đuổi theo cá úp nơm, bủa lưới. Tiếng người trên bờ hô hoán “bên này, bên kia” nghe náo động.

Thời bao cấp, nông dân sống theo chế độ phân phối, ăn chia theo công điểm. Nuôi lợn không được tự ý giết thịt mà phải bán cho nhà nước, mỗi năm phải đủ một khối lượng theo chỉ tiêu quy định.

Nhà nào nuôi được nhiều lợn hơn chỉ tiêu, muốn làm thịt ăn Tết thì phải xin phép chính quyền, ai không xin phép sẽ bị phạt. Đặc biệt, hồi đó cấm nhà nào dám giết thịt trâu bò, đó là phá hoại sức kéo.

Bởi vậy, ngày Tết, các gia đình nông thôn thường "đụng lợn" thay vì xếp hàng mua thịt như ở thành phố. Nhiều nhà chung nhau mua một con lợn, cùng làm thịt rồi chia nhiều phần trên lá chuối bốc thăm. Ai trùng phần nào thì mang về.

Ngày Tết, cảnh tượng làng quê rạo rực khác hẳn. Sân đình được dựng chiếc đu với nhiều trò chơi dân gian vui nhộn. Nhà nhà lấy tranh đông hồ, câu đối ra treo. Hình ảnh cây nêu trước nhà ngày Tết là nét đặc trưng của làng quê Bắc Bộ ngày đó. Người Việt Nam dựng cây nêu để xua đuổi tà ma, đón điều may mắn.

Sáng mồng 1 Tết, không gian làng quê thường im ắng khác thường. Hầu như nhà ai cũng đóng cửa. Người nhà quê hay kiêng, chọn người xông đất. Người ta sợ nhất những người có dớp đen đủi, dở hơi vào nhà xông đất. Người ốm đau, bệnh tật cũng đều đáng sợ trong ngày Tết.

Ngày đầu năm, gia đình chỉ muốn người khỏe mạnh đến nhà. Ấy nhưng, người khỏe mạnh mà nghèo đói cũng không được. Không giàu có cũng phải đàng hoàng sáng sủa, đủ ăn, đủ mặc.

Bố đẻ của nhà văn vốn khó tính, Tết nào có người không như ý xông đất, ông làu bàu, cau có suốt ngày, thậm chí mất vui luôn cả mấy ngày Tết. Nhà văn nhớ, bố ông thường mời ông anh rể đến xông đất ngay sau giờ giao thừa. Sau khi nói những lời chúc năm mới, uống chén rượu đầu xuân, bố ông mới yên tâm đi ngủ.

Tết đoàn viên là quá khó

Có một thứ cảm giác ngày Tết của nông thôn Việt Nam trong thời bao cấp, thời chiến tranh mà chỉ những người như nhà văn từng sống ở đó mới hiểu được. Đó là cảm giác đoàn viên.

Những năm chiến tranh, nhiều người ra trận rồi mãi không về, số khác đến ngày xuân sang vẫn bặt vô âm tín. Cũng có người đi làm ăn xa, chẳng mấy khi gặp lại người thân. Bởi vậy mà cuối năm, người ở xa chỉ muốn về đoàn tụ ấm áp bên gia đình, người ở nhà trông mong con cái, anh em, bè bạn.


Đi tàu về quê ăn Tết thời xưa - (Ảnh minh họa. Nguồn: Internet)

Những ngày cuối năm, người trong làng ngồi đếm số người về. Ở quán nước đầu làng, góc ruộng, bờ ao, người ta bàn tán hỏi chuyện như điểm danh: "Con ông nọ, bà kia đã về hay chưa? Vì sao con bà Liễu chưa về? Con ông Mai vừa về đấy, trông gầy lắm". Ai chưa về được, người làng mong lắm.

"Đâu phải như bây giờ. Đứa nào trong làng đi hay về cũng mặc, xóm làng đâu có nhớ" - nhà văn nói.

Chính ông cũng có nhiều cái Tết nằm lại trong chiến trường không về được. Ba ngày Tết, ta và địch thường có hiệp định ngừng chiến. Lính tráng được nghỉ ngơi. Tin đình chiến được thông báo trên sóng phát thanh. Người ở nhà nghe tin cũng thấy an tâm phần nào, mẹ đỡ lo lắng cho con phải chiến đấu gian khổ trong những ngày nơi làng quê đang đón xuân yên ấm.

Năm 1978, cái Tết thứ ba người lính Nguyễn Ngọc Sơn (tên thật của nhà văn) nằm lại ở chiến trường Campuchia. Nghe tin quê nhà mất mùa không có gạo ăn, lòng ông như quặn thắt.

Chuyện đi lại bằng tàu xe đối với người sống thời kỳ đó quả là điều cực hình. Nhiều người đi làm ăn xa, dù nghỉ nhưng không về được vì tàu xe ít ỏi, không mua được vé.

Mùa xuân năm 1980, sau 5 năm xa nhà biền biệt, lần đầu tiên nhà văn trở về quê ăn Tết. Xe đơn vị chở đám lính tráng từ Tây Nguyên về Sài Gòn. Dù bộ đội chiến trường thuộc đối tượng ưu tiên nhưng ra đến ga Bình Triệu thì nhận thông báo hết vé.

Nhà văn cùng mấy đồng đội người Bắc quyết định nhảy tàu, lên mua vé bổ sung. Nhưng muốn lên kiểu đó phải trèo tường, nấp chạy như đặc công. Người nhảy vào trước đón ba lô giúp người vào sau. Mải trèo tường, nhà văn bị kẻ trộm vác mất chiếc ba lô đựng toàn bộ tư trang, quà Tết gia đình. Nhà văn tiếc nhất là quyển nhật ký 5 năm chiến trường. Bạn bè thương quá, cuối cùng người góp cái áo, cái quần, người góp gói bánh giúp nhà văn về quê ăn Tết.

Tàu hồi đó đi từ Nam ra Bắc thường mất ít nhất 3 ngày 3 đêm. Ngày Tết, trên tàu đông vô kể, không còn thừa một chỗ dù chỉ để đứng. Nhiều người lên cả nóc tàu ngồi suốt mấy ngày mới về đến nhà.

Không những giao thông mà liên lạc thông tin ngày đó cũng quả là điều đáng sợ. Năm 1985, lúc này nhà văn Sương Nguyệt Minh đã ra Bắc công tác, về quê ăn Tết. Bố ông tuổi đã cao nhưng vẫn đi làm ăn xa mãi tận Tuyên Quang. Hồi đó, muốn liên lạc với bố, ông phải lên bưu điện huyện đánh điện tín. Từ huyện, điện tín được truyền lên Bưu điện trung tâm của tỉnh rồi từ tỉnh này truyền sang tỉnh khác. Đến tỉnh Tuyên Quang, thư tín lại được truyền về Chiêm Hóa, nơi bố ông làm ăn. Mỗi bức điện tín truyền đi thường cũng mất 3-4 ngày.

Năm đó, trước Tết bố ông nhắn rằng 28 tháng Chạp sẽ có mặt ở nhà. Ông chú về trước cũng nói rằng vừa gặp ông đang chuẩn bị về. Vậy nhưng đợi mãi đến tận 30, gia đình ông vãn chưa thấy bóng dáng người cha đâu. Tối 30, anh em rủ nhau ra cầu Lồng đầu xóm ngồi đợi để rồi quay về đón giao thừa trong nỗi thất vọng, lo lắng không yên.

Sáng mồng 2 Tết, nhà văn lên đường đi Chiêm Hóa. Đến nơi, thấy bố vẫn ở đó. Hỏi chuyện mới biết, ông lên trung tâm tỉnh Tuyên Quang đón xe khách về quê nhưng đợi suốt cả ngày không có xe đành quay trở lại nơi làm việc đón Tết. Ông đã đánh điện tín báo không về từ hôm ba mươi mà sao con ông vẫn lên đây? Nhà văn yên tâm quay về thì được biết, điện tín bố ông gửi đã đến nơi vào chiều mồng 2 Tết khi ông đang trên đường lên Tuyên Quang.

Cảnh đoàn viên ngày Tết hồi đó thật hiếm hoi nên cũng vô cùng thiêng liêng, quý giá.

Kham pha

Tin được quan tâm

Tại sao hầu hết nhà ở Mỹ đều được xây bằng gỗ? Cuối cùng tôi đã hiểu sau khi đọc nó

Việc xây nhà rất đơn giản đối với chúng ta, và hầu hết đều sử dụng bê tông cốt thép làm vật liệu chính, vì...
Kiến thức 2 ngày, 21 giờ trước

Khi chiên trứng, đừng đổ dầu vào chảo trước. Cách làm mới của đầu bếp nhà hàng rất ngon, học sớm sẽ có lợi sớm

Nhiều người thích ăn trứng chiên. Một mặt, nó rất tiện lợi và có thể hoàn thành chỉ trong vài phút. Ngược lại, trứng chiên...
Địa chỉ ăn ngon 2 ngày, 22 giờ trước

Việt Nam sắp có thêm khu du lịch tâm linh vốn đầu tư 35.000 tỷ đồng, nằm ở tỉnh thành nào?

Toàn bộ dự án Huyền tích Am Tiên sẽ được hoàn thiện trong khoảng thời gian từ năm 2027 - 2030 với số vốn đầu...
Tin trong ngày 2 ngày, 15 giờ trước

Từ nay tới 31/12: Trường hợp này bị xóa hộ khẩu thường trú, người dân nên biết kẻo thiệt thòi

Theo quy định, những trường hợp này bị xóa hộ khẩu thường trú, ai cũng nên biết kẻo thiệt thòi.
Kiến thức 2 ngày, 16 giờ trước

Trong năm 2025, người đi xe máy phải đổi bằng lái theo mẫu mới nếu không sẽ bị phạt đến 6 triệu đồng, đúng không?

Nhiều thông tin cho rằng, người đi xe máy bắt buộc phải đổi bằng lái xe theo mẫu mới nếu không sẽ bị phạt đến...
Kiến thức 2 ngày, 13 giờ trước

Kể từ nay: Nhà nghỉ, khách sạn có được quyền giữ thẻ Căn cước, CCCD của khách lưu trú không?

Khi lưu trú tại nhà nghỉ, khách sạn, chúng ta thường nhận được yêu cầu cung cấp thông tin trên thẻ Căn cước, Căn cước...
Kiến thức 23 giờ, 39 phút trước

Tin cùng mục

Tử vi ngày 5/5/2025 của 12 con giáp: Tuổi Sửu tài lộc dễ dàng về tay, Mão phải đối mặt với thử thách

Cùng xem tử vi dự đoán gì về vận mệnh, tình duyên, cuộc sống,... của 12 con giáp trong ngày 5/5/2025.
Đời sống số 5 giờ, 29 phút trước

Theo quy định mới, xe gắn máy vi phạm lỗi này khi đi trên cầu có thể bị phạt 600.000 đồng, nhiều người rất hay mắc phải

Nghị định 168 quy định rõ về mức xử phạt, trừ điểm giấy phép lái xe của người điều khiển xe mô tô, xe gắn...
Kiến thức 6 giờ, 3 phút trước

5 ngành nghề không lo thất nghiệp trong tương lai, lương cao lại có nhiều cơ hội phát triển

Hiện, nhiều ngành nghề đang thiếu số lượng lớn nguồn nhân lực chất lượng, mang lại cơ hội việc làm tốt cho các bạn trẻ....
Kiến thức 7 giờ, 33 phút trước

Tại sao người giàu lại bí mật mua căn hộ chung cư? Người trong cuộc nói sự thật, hóa ra có điều gì đó mờ ám đang diễn ra đằng sau hậu trường

Tại sao người giàu lại bắt đầu bí mật mua căn hộ không có thang máy? Một người trong cuộc nói ra sự thật, lý...
Kiến thức 7 giờ, 55 phút trước

Có một số ngành nghề mới nổi và đang phát triển, cũng như một số ngành nghề đang suy giảm mạnh. Tiếp viên hàng không đứng đầu

Trong thời đại thông tin ngày nay, các công nghệ mới nổi như Internet, Internet di động và trí tuệ nhân tạo đã tạo ra...
Kiến thức 7 giờ, 55 phút trước

Kể từ 1/7/2025: Người có BHYT đủ 5 năm liên tục sẽ được hưởng 100% chi phí khám chữa bệnh?

Từ ngày 1/7/2025, Luật BHYT có những sửa đổi bổ sung mang lại nhiều quyền lợi hơn cho người tham gia, người dân nên chú...
Kiến thức 7 giờ, 3 phút trước

Tin mới cập nhật

Phát hiện loại gỗ có thể tự phát sáng trong bóng tối gây ngỡ ngàng giới khoa học

Các nhà khoa học Thụy Sĩ đã thành công trong việc tạo ra một loại gỗ có khả năng phát sáng tự nhiên, hứa hẹn...
Kiến thức 8 giờ, 33 phút trước

Minh Triệu lại ẩn ý về tình cũ khiến 2 Hoa hậu bị gọi tên

Loạt bài đăng liên quan đến chuyện tình cảm mới đây khiến Minh Triệu vấp phải loạt bình luận trái chiều.
Chuyện làng sao 8 giờ, 50 phút trước

Bật điều hòa vào ban đêm: Để nhiệt độ bao nhiêu là lý tưởng để tránh sốc nhiệt, tốt cho sức khỏe, lại tiết kiệm điện?

Mùa hè nắng nóng khiến điều hòa trở thành thiết bị không thể thiếu trong mỗi gia đình, đặc biệt vào ban đêm, thời điểm...
Kiến thức 8 giờ, 3 phút trước

'Biệt phủ' 5 tầng ở Hà Tĩnh làm toàn bằng loại gỗ quý, cột nhà 2 người ôm không xuể, trả 30 tỷ gia chủ quyết không bán

Gia chủ đã cất công vận chuyển các khối gỗ từ khắp mọi nơi về nước để xây dựng ngôi nhà hoành tráng của mình....
Kiến thức 9 giờ, 33 phút trước

Tín hiệu đèn chuyển màu vàng khi xe đã đi qua vạch dừng, nếu đi tiếp sẽ bị phạt đến 6 triệu đồng, đúng không?

Khi tín hiệu đèn màu vàng, người tham gia giao thông phải dừng lại trước vạch dừng. Trường hợp đang đi trên vạch dừng hoặc...
Kiến thức 10 giờ, 33 phút trước

Ghi âm cuộc gọi Zalo chỉ với 1 nút bấm, cực kỳ đơn giản nhưng hàng triệu người dùng chưa chắc đã biết

Dưới đây là cách giúp bạn ghi âm cuộc gọi Zalo, cách làm rất đơn giản mà nhanh đến bất ngờ.
Xài gì 10 giờ, 42 phút trước

Từ 2025, xe ô tô lắp thêm đèn này có thể bị phạt tới 2 triệu theo quy định mới?

Lắp đặt hoặc sử dụng đèn không đúng tiêu chuẩn là vi phạm luật giao thông và sẽ bị xử lý theo quy định.
Kiến thức 10 giờ, 44 phút trước

Người dùng iPhone xóa ngay ứng dụng phổ biến này, nhiều người Việt dùng hàng ngày mà không biết mối nguy hại

Mới đây, Apple đã cảnh báo đến người dùng iPhone, yêu cầu xóa ứng dụng phổ biến do lo ngại về các vấn đề liên...
Xài gì 11 giờ, 33 phút trước

Thứ Hai, ngày 5 tháng 5 là ngày mùng 8/4 âm lịch, bắt đầu mùa hè. Những con giáp nào cần phải thận trọng?

Văn hóa truyền thống coi sự thống nhất giữa con người và thiên nhiên là mô hình tư tưởng cao nhất và nhấn mạnh sự...
Đời sống số 11 giờ, 13 phút trước

Sáp nhập tỉnh, thành không bắt buộc làm lại CCCD, người thuộc trường hợp này thì phải đổi

Để thuận lợi cho các giao dịch cá nhân, đi lại của công dân, Bộ Công an khuyến khích người dân nên cấp đổi, cấp...
Kiến thức 11 giờ, 15 phút trước