Khấn tổ tiên, thần linh: Đọc thầm trong lòng hay khấn thành tiếng mới là đúng nhất?

Trong truyền thống thờ cúng của người Việt, lời khấn là phần quan trọng nhất trong nghi lễ. Mâm cao cỗ đầy, hương thơm ngát, bàn thờ đủ lễ, nhưng nếu lời khấn sai, hời hợt, hoặc lặp lại máy móc thì nghi lễ đó vẫn chưa trọn.

Lời khấn là cách con cháu thưa trình, báo cáo, mời gọi linh hồn tổ tiên về chứng giám. Trong tâm linh, lời nói mang năng lượng. Khi thốt ra, nếu xuất phát từ lòng thành, thì sẽ có tác động rung cảm đến không gian thờ tự, giúp tổ tiên dễ cảm - dễ về - dễ nhận lễ.

Bởi vậy, việc chọn nói thành lời hay đọc thầm không đơn thuần là sở thích cá nhân, mà cần hiểu đúng về mục đích của lời khấn trong nghi lễ.

Lời khấn rất quan trọng trong nghi lễ thờ cúng của người Việt Nam. (Ảnh minh họa)

Khấn thành lời, khi nào nên áp dụng và cần lưu ý điều gì?

Khấn thành lời (khấn nhỏ tiếng, vừa đủ nghe) là cách được sử dụng phổ biến trong dân gian. Bởi lẽ: Lời nói ra có sức "thỉnh cầu" mạnh hơn người khấn dễ tập trung, không bị sao nhãng. Khí âm trong không gian thờ dễ cảm ứng hơn với rung động âm thanh. Đặc biệt, trong các dịp lễ lớn như giỗ tổ, cúng Tết, cúng khai trương, khấn cưới hỏi, cúng giải hạn… thì việc nói rõ lời khấn là cách thể hiện sự trang trọng, minh bạch và kính cẩn với bề trên.

Tuy nhiên, không nên khấn quá to hoặc đọc dõng dạc thành tiếng lớn. Cách khấn đúng là khấn vừa đủ nghe trong không gian thờ, giữ giọng đều, nhẹ, nghiêm trang, dùng ngôn ngữ kính trọng, xưng hô đúng vai vế, không ngắt quãng, không nói chuyện lẫn lộn với người khác trong lúc khấn. Đặc biệt, không nên khấn theo kiểu đọc thuộc lòng, rập khuôn câu chữ mà thiếu sự thành tâm. Vì "lễ bạc nhưng tâm thành" luôn là gốc cốt trong thờ cúng người Việt.

Khấn thầm, khi nào phù hợp và có bị xem là thiếu thành kính?

Không gian chung cư, bàn thờ đặt trong phòng sinh hoạt, không tiện khấn thành tiếng. Trường hợp người cúng cảm xúc mạnh, khó kiềm chế lời nói (vui mừng, xúc động, buồn thương). Người có hoàn cảnh cá nhân đặc biệt, không thể nói rõ ràng (người lớn tuổi, người bệnh). Trong tín ngưỡng Phật giáo, nhiều khi đọc thầm là cách giữ tâm tịnh, không làm động khí.

Tuy nhiên, nếu chọn khấn thầm, người cúng cần đặc biệt tập trung nội tâm, không sao nhãng, không để tâm trí loạn động, suy nghĩ việc khác trong lúc khấn. Vì nếu đã không nói ra miệng, mà trong đầu cũng không giữ trọn vẹn tâm nguyện, thì nghi thức coi như đã đứt mạch kết nối tâm linh.

Không nên khấn theo kiểu đọc thuộc lòng, rập khuôn câu chữ mà thiếu sự thành tâm. (Ảnh minh họa)

Thế nào là một lời khấn đúng và những sai lầm thường gặp khi khấn cần tránh?

Dù khấn thầm hay nói thành lời, điều quan trọng nhất vẫn là nội dung và tâm thế khi khấn. Một lời khấn đúng cần đảm bảo:

- Xưng hô đúng: Tổ tiên, thần linh, ông bà theo vai vế rõ ràng.

- Nêu rõ người khấn: Tên, tuổi, nơi cư ngụ, vai trò trong gia đình.

- Trình bày lý do khấn: Ngày lễ, ngày giỗ, ngày rằm, khai trương, cầu an, xin lễ…

- Nêu mong cầu: Ngắn gọn, rõ ràng, không đòi hỏi quá mức, không trùng lặp máy móc.

- Không khấn những điều sai đạo: Không khấn hại người, xin tài bất chính, hoặc khấn với tâm oán hận.

- Khấn dứt lời, cúi đầu vái ba vái trang nghiêm.

Dù khấn thầm hay nói thành lời, điều quan trọng nhất vẫn là nội dung và tâm thế khi khấn. (Ảnh minh họa)

Những sai lầm thường gặp khi khấn cần tránh

- Khấn to, nói lan man, không tập trung - khiến mất khí, loạn trường.

- Khấn theo mẫu truyền miệng mà không hiểu rõ ý nghĩa.

- Khấn xin quá nhiều - cầu tài, cầu lộc, cầu danh... mà không có phần hứa nguyện hay báo đáp.

- Khấn khi tâm bất an, nóng nảy, chưa tĩnh tâm.

- Khấn mà mắt đảo quanh, tay chân không giữ nghiêm - thể hiện thiếu kính trọng.

Tổ tiên không bắt lỗi ở giọng nói, nhưng rất dễ "cảm" được tâm thế người khấn. Vì thế, điều cần giữ là khí - giữ lễ - giữ tâm, hơn là hình thức bên ngoài.

* Thông tin trong bài mang tính tham khảo.

K.Hoàng (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)