Ý nghĩa của câu nói: “Trong mộ có lỗ dành cho người nghèo, nhưng ba thứ bên nấm mồ sinh ra người giàu”? Ba thứ đó là gì?

Một trong những câu nói phổ biến rất tiêu biểu: “Một cái hố trong mộ sẽ dẫn đến nghèo khó, và ba đồ vật bên cạnh một ngôi mộ sẽ dẫn đến một người giàu có.” Câu nói này chắc chắn đầy mê tín nếu nhìn từ góc độ hiện đại. Vậy câu tục ngữ này có ý nghĩa gì? Ba mục trong đó là gì? Cơ sở là gì?

Cái lỗ được nhắc đến ở nửa đầu câu thực chất là “ngôi nhà” của một số loài động vật. Chúng ta đều biết rằng một số loài động vật thích đào hố, đặc biệt là chuột và thỏ. Chúng ta cũng quen thuộc với câu thành ngữ “thỏ khôn có ba hang”. Để rồi khi những con vật này “an cư” chắc chắn chúng sẽ đào hố ở một số nghĩa trang. Vậy thì tại sao lại nói rằng nếu có hố trong mộ thì con cháu sẽ nghèo?

Người xưa có nhiều truyền thống thờ cúng tổ tiên, thờ cúng tổ tiên được tổ chức vào dịp Tết Nguyên Đán, lễ Thanh Minh cũng là một lễ hội thờ cúng tổ tiên đặc biệt, có thể thấy thờ cúng tổ tiên là một truyền thống rất quan trọng trong lịch sử. Người xưa luôn đề cao lòng hiếu thảo của con cháu, vậy mỗi khi đến thăm mộ người đã khuất, khi thấy một cái hố thì liệu người ấy có lấp lại không?

Điều này giải thích cho chúng ta hiểu rằng, nếu ở mộ xuất hiện một chiếc lỗ nào đó thì rất có thể là gia đình đã lâu không đến cúng bái, cũng có nghĩa là con cháu không có lòng hiếu thảo, một người ngay cả lòng hiếu thảo cơ bản nhất cũng không thể làm được thì làm sao có thể có cuộc sống sung túc, giàu có. Vì vậy, rất có lý khi nói rằng có một cái hố trong mộ thì con cháu sẽ nghèo.

Ngoài ra, nếu con cháu giàu có hơn, họ sẽ rất đặc biệt chú ý và quan tâm đến việc chăm sóc những ngôi mộ những người thân của mình. Thậm chí còn trả giá cao để mua đất tại những nghĩa trang có người chăm sóc, trông coi, những nơi này được quản lý bởi những người đặc biệt, động vật nhỏ không thể đế để đào hố được.

Còn nói cạnh mộ có ba thứ thì con cháu sẽ giàu có, điều này nghe có vẻ mê tín hơn, vậy ba thứ đó là gì?

Trên thực tế, có ba loại cây: cây bách, cây thông và cây liễu. Đây là những loại cây rất phổ biến, chúng cũng có tỷ lệ xuất hiện rất cao trong các bài thơ, bài hát của văn nhân cổ đại và chúng đều có những ý nghĩa riêng. Cây bách còn được gọi là “cây thường xanh”, đúng như tên gọi, cây bách xanh quanh năm.

Cây thông cũng giống như cây bách, là loài cây chịu lạnh và thường tượng trưng cho sự kiên trì, người có đức tính này khó có thể thành công.

Tất nhiên, xét về mặt thực tế thì cây thông, cây bách được trồng cạnh mộ vì hệ thống rễ của chúng không sâu, không có nhu cầu nước cao như các cây khác nên rễ rất nông sẽ không làm ảnh hưởng đến sự yên nghỉ của người đã khuất.

Còn đối với cây liễu, ấn tượng nhất chính là những cành liễu dài, hàm ý về lịch sử lâu đời và trường tồn, không chỉ là sự tưởng nhớ tổ tiên mà còn là lời chúc tốt lành cho thế hệ mai sau.

Cây liễu có khả năng phát triển rất mạnh mẽ, nếu trồng cây liễu thì chỉ trong thời gian ngắn sẽ bén rễ và nảy mầm, tạo bóng mát cho khuôn viên ngôi mộ, tượng trưng cho niềm hy vọng vô hạn và khả năng làm giàu.

Nguyễn Giang