Vì sao gà cúng đêm Giao thừa luôn là gà trống mà không phải gà mái?

Ý nghĩa phong tục cúng Giao thừa

Đêm Giao thừa là ngày cuối cùng trong năm theo âm lịch, người Việt không quên cội nguồn của mình và việc thờ cúng tổ tiên cũng vậy.

Thờ cúng tổ tiên trong đêm giao thừa có nghĩa là cúng tế tổ tiên đã khuất để bày tỏ ý nghĩa tưởng nhớ tổ tiên. Phong tục truyền thống này được truyền từ đời này sang đời khác, người dân luôn tổ chức lễ cúng vào đêm Giao thừa để bày tỏ lòng biết ơn và cầu mong phước lành.

Mâm cúng tổ tiên trong nhà để mời gia tiên về thưởng thức, dâng những món ăn ngon với lòng thành cầu mong gia tiên yên nghỉ, mộ phần êm đẹp phù hộ con cháu làm ăn may mắn.

Mâm cỗ cúng ngoài trời cầu xin thần linh, mặt trời thức dậy mang ánh sáng ngày mới tới suôn sẻ và thuận buồm xuôi gió.

Thời khắc giao thừa tức thời khắc chuyển giao và đánh dấu năm mới nên coi như đó là thời điểm quan trọng để biết năm mới làm ăn có thuận lợi hay không.

Vì sao gà cúng đêm Giao thừa luôn là gà trống mà không phải gà mái?

Trong văn hóa nông nghiệp, mặt trời là một yếu tố vô cùng quan trọng. Đó là biểu hiện cho một ngày mới bắt đầu, ánh sáng chan hòa, mưa nắng thuận hòa giúp cho cây cối phát triển, mùa màng bội thu.

Gà trống thường cất tiếng gáy bắt đầu ngày mới, khi những tia nắng mai vừa ló rạng. Trên đầu gà trống có mào lớn, đỏ tươi, được coi như biểu tượng của mặt trời rực rỡ.

Điều này khiến gà trống được coi trọng, trở thành con vật linh thiêng, tinh khiết, quý hơn hẳn những loài động vật khác và luôn được chọn để thực hiện các nghi lễ hiến tế hoặc nghi thức tôn giáo nào đó.

Lễ cúng giao thừa rất được coi trọng. Tùy theo phong tục, mỗi vùng miền lại có một cách sắp lễ cúng khác nhau, nhưng luôn có đĩa xôi và gà trống luộc dâng lên tổ tiên nhằm cầu xin một sự khởi đầu mới với những điều tốt lành, suôn sẻ sẽ đến trong cả năm.

Đêm giao thừa còn được gọi là đêm trừ tịch được coi là đêm trời đất tối tăm nhất do mặt trời ẩn mình sâu nhất. Vì vậy, mọi nhà mới bảo nhau cúng một con gà trống với hy vọng nó sẽ đánh thức mặt trời trong sáng mùng 1 Tết cho cả năm tươi sáng, rực rỡ.

Đặc biệt, khi chọn gà trống cúng giao thừa phải chọn con gà cúng giao thừa phải chọn gà trống mới le te gáy, khỏe mạnh chưa "vướng bụi trần" thì lời thỉnh cầu mới linh nghiệm.

Bạn biết không, khi gà trống cất tiếng gáy thì sẽ giúp đánh thức mặt trời lên cao chiếu sáng, báo hiệu một ngày mới bắt đầu. Con gà đã trở thành một nét văn hóa đi liền với tín ngưỡng tôn thờ mặt trời của nghề nông lúa nước. Cúng một con gà trống để mong ước cho mưa thuận gió hòa cho mùa mang bội thu.

Ngoài ra, gà trống có mang đủ 5 đức tính tốt mà một người đàn ông cần phải có:

Thứ nhất là văn, con gà trống có mào ở trên đầu và 2 yếm thịt ở dưới nhìn như mũ cánh chuồn chuồn của ông tiến sĩ.

Thứ 2 là võ, bởi vì chỉ gà trống mới có cựa, đây là vũ khí biểu tượng cho võ.

Thứ 3 là dũng, thường gà trống sẽ luôn sẵn sàng “chọi” nhau để bảo vệ cho đàn của mình, sẵn sàng chí tử.

Đức tính thứ 4 đó là nhân, nghĩa là khi được cho ăn thì con gà trống đầu đàn sẽ gọi theo bầy của mình đến và cùng ăn chứ không bao giờ ăn một mình.

Cuối cũng là chữ tín, tín biểu hiện ở chỗ gà trống luôn gáy đúng giờ, bất kể mùa nào, thời tiết ra sao.

Đây chính là lý do mà chúng ta chỉ sử dụng gà trống để dâng lên ông bà tổ tiên trong đêm Giao thừa.

(*)Thông tin trong bài mang tính tham khảo.

Hoàng Khuông (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)