Từ 1/7, chủ hộ kinh doanh không đóng BHXH bắt buộc có thể bị phạt đến 75 triệu đồng: Quy trình đăng ký tham gia thế nào?

Chủ hộ kinh doanh phải đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc?

Luật Bảo hiểm xã hội 2024 (có hiệu lực từ ngày 1/7/2025) mở rộng diện tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc với nhiều nhóm đối tượng, trong đó có chủ hộ kinh doanh cá thể.

Theo quy định tại Luật Bảo hiểm xã hội 2014 (còn hiệu lực đến ngày 30/6/2025), chủ hộ kinh doanh cá thể không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Nếu có nhu cầu, chủ hộ kinh doanh cần tham gia BHXH tự nguyện.

Tuy nhiên, từ ngày 1/7/2025, theo khoản 1 Điều 2 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 thì chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh theo quy định của Chính phủ thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc.

Từ ngày 1/7/2025, chủ hộ kinh doanh sẽ thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. (Ảnh minh họa)

Cụ thể, về mức đóng BHXH bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh cá thể: Theo điểm a, b khoản 4 Điều 33 quy định tỉ lệ đóng BHXH bắt buộc là 3% vào quỹ ốm đau và thai sản, 22% vào quỹ hưu trí và tử tuất.

Về căn cứ đóng, theo điểm d khoản 1 điều 31 Luật Bảo hiểm xã hội 2024, chủ hộ kinh doanh được lựa chọn tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc nhưng thấp nhất bằng mức tham chiếu và cao nhất bằng 20 lần mức tham chiếu tại thời điểm đóng.

Do đó, mức đóng của chủ hộ kinh doanh tham gia BHXH hàng tháng là 25% tiền lương. Chủ hộ có thể lựa chọn phương thức đóng hàng tháng, 3 tháng hoặc 6 tháng một lần tùy theo nhu cầu.

Về mức tham chiếu, khoản 13 Điều 141 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 quy định: Khi chưa bãi bỏ mức lương cơ sở thì mức tham chiếu quy định tại luật này bằng mức lương cơ sở. Tại thời điểm mức lương cơ sở bị bãi bỏ thì mức tham chiếu không thấp hơn mức lương cơ sở đó.

Hiện nay, mức lương cơ sở là 2.340.000 đồng/tháng. Do đó mức đóng BHXH thấp nhất của chủ hộ kinh doanh là 25% x 2.340.000 = 585.000 đồng/tháng

Như vậy, từ ngày 1/7/2025 khi Luật Bảo hiểm xã hội 2024 có hiệu lực thì chủ hộ kinh doanh sẽ thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Từ 1/7/2025, chủ hộ kinh doanh không đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc bị phạt đến 75 triệu đồng

Theo Điều 39 Nghị định 12/2022/NĐ-CP, quy định mức phạt liên quan đến đóng BHXH bắt buộc như sau:

1. Phạt tiền từ 12% đến 15% tổng số tiền phải đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp tại thời điểm lập biên bản vi phạm hành chính nhưng tối đa không quá 75.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động có một trong các hành vi sau đây:

+ Chậm đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp;

+ Đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp không đúng mức quy định mà không phải là trốn đóng;

+ Đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp không đủ số người thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp mà không phải là trốn đóng;

+ Chiếm dụng tiền đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp của người lao động.

2. Phạt tiền từ 18% đến 20% tổng số tiền phải đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp tại thời điểm lập biên bản vi phạm hành chính nhưng tối đa không quá 75.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động không đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp cho toàn bộ người lao động thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự.

Ảnh minh họa.

3. Phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 75.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động có một trong các hành vi sau đây:

+ Trốn đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự;

+ Sửa chữa, làm sai lệch văn bản, tài liệu trong hồ sơ đề xuất được áp dụng mức đóng thấp hơn mức đóng bình thường vào Quỹ Bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự.

Ngoài ra, buộc người sử dụng lao động đóng đủ số tiền bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp phải đóng cho cơ quan bảo hiểm xã hội đối với hành vi vi phạm quy định tại khoản (1), (2), (3) nêu trên;

Buộc người sử dụng lao động nộp khoản tiền lãi bằng 02 lần mức lãi suất đầu tư quỹ bảo hiểm xã hội bình quân của năm trước liền kề tính trên số tiền, thời gian chậm đóng, không đóng, trốn đóng, chiếm dụng tiền đóng; nếu không thực hiện thì theo yêu cầu của người có thẩm quyền, ngân hàng, tổ chức tín dụng khác, kho bạc nhà nước có trách nhiệm trích từ tài khoản tiền gửi của người sử dụng lao động để nộp số tiền chưa đóng, chậm đóng và khoản tiền lãi của số tiền này tính theo lãi suất tiền gửi không kỳ hạn cao nhất của các ngân hàng thương mại nhà nước công bố tại thời điểm xử phạt vào tài khoản của cơ quan bảo hiểm xã hội đối với những hành vi vi phạm quy định tại các khoản (1), (2), (3) nêu trên từ 30 ngày trở lên.

Như vậy, trường hợp không đóng BHXH bắt buộc thì mức phạt tiền tối đa của Chủ hộ kinh doanh là 75 triệu đồng, trong đó:

- Phạt tiền từ 12% đến 15% tổng số tiền phải đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc khi chậm đóng.

- Phạt tiền từ 18% đến 20% tổng số tiền phải đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc khi không đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự.

- Phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 75.000.000 đồng khi trốn đóng BHXH nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự.

Đồng thời, thực hiện các biện pháp khắc phục hậu quả nêu trên.

Quy trình đăng ký tham gia BHXH bắt buộc cho chủ hộ kinh doanh và người lao động trong hộ được thực hiện ra sao?

Quy trình đăng ký tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc cho chủ hộ kinh doanh và người lao động trong hộ được thực hiện theo các bước sau:

Chuẩn bị hồ sơ

Hồ sơ của chủ hộ kinh doanh:

Tờ khai đơn vị tham gia, điều chỉnh thông tin BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT) (Mẫu TK3-TS ban hành kèm theo Quyết định 490/QĐ-BHXH).

Báo cáo tình hình sử dụng lao động và danh sách tham gia BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) (Mẫu D02-LT ban hành kèm theo Quyết định 1040/QĐ-BHXH).

Hồ sơ của người lao động:

Tờ khai tham gia BHXH, BHYT (Mẫu TK1-TS ban hành kèm theo Quyết định 490/QĐ-BHXH).

Giấy tờ chứng minh được hưởng quyền lợi BHYT cao hơn (nếu có).

Ảnh minh họa.

Nộp hồ sơ

Chủ hộ kinh doanh thu thập hồ sơ của người lao động và chuẩn bị đầy đủ hồ sơ của đơn vị.

Nộp hồ sơ cho cơ quan BHXH cấp huyện nơi đặt trụ sở hộ kinh doanh theo một trong các hình thức sau:

Nộp trực tiếp tại bộ phận một cửa của cơ quan BHXH.

Gửi qua đường bưu điện.

Nộp trực tuyến thông qua Cổng Dịch vụ công quốc gia hoặc thông qua phần mềm kê khai BHXH (nếu có chữ ký số).

Tiếp nhận và giải quyết hồ sơ

Cơ quan BHXH tiếp nhận hồ sơ, kiểm tra và giải quyết.

Thời hạn giải quyết: Trong thời hạn không quá 05 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ, cơ quan BHXH sẽ giải quyết và cấp sổ BHXH, thẻ BHYT cho người lao động.

Thời hạn nộp hồ sơ

Trong vòng 30 ngày kể từ ngày ký hợp đồng lao động, chủ hộ kinh doanh phải hoàn thành việc tổng hợp và chuẩn bị hồ sơ để nộp cho cơ quan BHXH.

Lưu ý:

Để đảm bảo quyền lợi, chủ hộ kinh doanh cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ theo quy định.

Việc nộp hồ sơ trực tuyến sẽ giúp tiết kiệm thời gian và công sức, đặc biệt là khi đã có chữ ký số.

K.Hoàng (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)