Xuân phân là tiết khí thứ tư trong mùa xuân. "Xuân phân" có nghĩa là một nửa, chia một thành hai, với ngày và đêm bằng nhau và cân bằng giữa lạnh và nóng. Bởi vì vào ngày xuân phân, Mặt Trời nằm ngay phía trên đường xích đạo, khiến cho ngày và đêm có độ dài bằng nhau, nghĩa là ngày và đêm được chia đều. Ngoài ra, ngày này theo truyền thống có nghĩa là "phân chia đều các mùa" vì mùa xuân thường nằm giữa đầu mùa xuân và đầu mùa hè, và Xuân phân nằm ngay giữa hai tiết khí này, do đó chia mùa xuân thành hai nửa. Lúc này, khí hậu ôn hòa, lượng mưa dồi dào, nắng ấm, cả nước bước vào mùa hoa xuân nở rộ. Vào thời điểm này trong năm, năng lượng Dương được tạo ra, người nông dân bắt đầu bận rộn với công việc cày ruộng mùa xuân và những người trẻ tuổi cũng bắt đầu ra ngoài đi chơi.
Người xưa còn có ba dấu hiệu báo hiệu Xuân phân là chim đen bay đến, tiếng sấm vang lên và tia chớp bắt đầu xuất hiện. Ba giai đoạn này mô tả một cách sống động những thay đổi của thiên nhiên trong thời điểm xuân phân, phản ánh sự quan sát sâu sắc và sự tóm tắt các quy luật tự nhiên của người xưa, đồng thời cũng tượng trưng cho sự xuất hiện của mùa xuân và sự hồi sinh của cuộc sống.
Ngoài ra, liên quan đến Xuân phân, người dân vẫn có câu nói rằng “lạnh hay không là do Xuân phân”. Vậy câu này có nghĩa là gì? Xuân phân vào ngày 20 báo hiệu điều gì? Liệu có đợt lạnh muộn vào mùa xuân năm nay không?
Lạnh hay không phụ thuộc vào xuân phân
Trước hết, câu này có nghĩa là điều kiện thời tiết trong thời điểm Xuân phân có thể dự đoán được toàn bộ mùa xuân sẽ lạnh như thế nào. Xuân phân là thời điểm giữa mùa xuân, khi mặt trời nằm ngay trên đường xích đạo và ngày và đêm bằng nhau, đánh dấu giữa mùa xuân. Nếu thời tiết lạnh vào thời điểm xuân phân, toàn bộ mùa xuân có khả năng sẽ lạnh hơn; ngược lại, nếu thời tiết ấm vào thời điểm xuân phân, toàn bộ mùa xuân có khả năng sẽ ấm hơn.
Người dân cũng có câu nói rằng "có đợt lạnh cuối xuân hay không phụ thuộc vào Xuân phân". Nghĩa là, bằng cách quan sát điều kiện thời tiết trong thời điểm Xuân phân, có thể dự đoán được năm đó có đợt lạnh cuối xuân hay không. Vì điểm xuân phân là điểm giữa của mùa xuân nên nó thường rơi vào ngày 20 hoặc 21 tháng 3 hàng năm. Trước và sau tiết trời này, nhiệt độ thay đổi rất nhiều, không khí lạnh và không khí ấm dễ hội tụ, gây ra hiện tượng lạnh vào cuối xuân.
Đợt lạnh cuối xuân là tình trạng nhiệt độ tăng nhanh vào mùa xuân nhưng sau đó đột ngột giảm xuống vào cuối mùa xuân, thậm chí còn thấp hơn mức nhiệt độ của những năm bình thường. Hiện tượng thời tiết này có thể ảnh hưởng xấu đến nông nghiệp vì nhiệt độ giảm đột ngột có thể khiến cây trồng bị đóng băng, ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và năng suất.
Có thể thấy rằng điều kiện thời tiết trong thời điểm Xuân phân thực sự sẽ ảnh hưởng đến những thay đổi khí hậu sau đó ở một mức độ nhất định.
Thứ hai, có nhiều câu tục ngữ dân gian tương tự để giải thích quan điểm này, như sau:
- Xuân phân không lạnh nhưng tiết Thanh minh thì lạnh
Câu tục ngữ này có nghĩa là nếu nhiệt độ không cao và thời tiết không lạnh trong ngày Xuân phân thì trong ngày Tết Thanh minh, nhiệt độ có thể trở nên lạnh hơn, thậm chí có "đợt lạnh cuối xuân".
Vào thời cổ đại, sản xuất và đời sống của con người gắn chặt với khí hậu tự nhiên. Nếu thời tiết lạnh sau Tết Thanh minh, sự sinh trưởng của cây trồng sẽ bị ảnh hưởng, đặc biệt là vào thời tiết lạnh cuối xuân, cây trồng có thể bị sương muối, cuối cùng dẫn đến giảm sản lượng.
- Gió mạnh thổi vào ngày xuân phân cho đến giữa tháng 4
Câu tục ngữ nông nghiệp này có nghĩa là nếu một cơn gió mạnh thổi vào ngày Xuân phân, cơn gió đó sẽ tiếp tục thổi cho đến giữa tháng 4. Loại thời tiết này thường báo hiệu mùa hè có thể rất nóng và ít mưa, điều này sẽ gây ra hạn hán vì gió mạnh sẽ làm tan các đám mây mưa, dẫn đến lượng mưa ít hơn và gây ra hạn hán. Đây cũng là hiện tượng khí hậu rất xấu đối với người nông dân.
- Xuân phân: Những ngày mưa, mưa xuân không bao giờ ngừng
Câu tục ngữ này có nghĩa là nếu có mưa vào thời điểm Xuân phân thì lượng mưa sẽ đủ và thường xuyên trong suốt mùa xuân, rất có lợi cho sự phát triển của cây trồng.
Hơn nữa, lượng mưa trong thời điểm xuân phân sẽ khiến nhiệt độ tiếp tục tăng, nước ngầm bốc hơi sẽ tạo thành nhiều mây hơn, có thể mang lại nhiều mưa hơn, điều này cũng có lợi cho việc chuẩn bị cày ruộng vào mùa xuân và cây trồng phát triển tốt.
Lạnh trước xuân phân, ấm sau xuân phân; ấm trước xuân phân, lạnh sau xuân phân
Câu tục ngữ này có nghĩa là: nếu thời tiết lạnh trước xuân phân thì thời tiết sẽ dần ấm lên sau xuân phân; ngược lại, nếu thời tiết ấm trước xuân phân thì thời tiết sẽ dần lạnh đi sau xuân phân.
Câu tục ngữ này phản ánh mô hình thay đổi nhiệt độ trong thời điểm xuân phân. Do sự hội tụ thường xuyên của các khối không khí lạnh và ấm trong thời điểm xuân phân và những thay đổi lớn về nhiệt độ nên xảy ra hiện tượng "lạnh cuối xuân". Câu tục ngữ này dự đoán xu hướng nhiệt độ sau xuân phân bằng cách quan sát những thay đổi thời tiết trước và sau xuân phân và có giá trị tham khảo nhất định.
Có vẻ như thời tiết vào ngày Xuân phân sẽ ảnh hưởng đến nhiệt độ của toàn bộ mùa xuân và cũng ảnh hưởng đến năng suất cây trồng trong tương lai.
Tóm lại, Xuân phân sắp đến. Những người bạn quan tâm có thể dự đoán tình hình thời tiết trong tương lai dựa trên thời tiết vào ngày này và tục ngữ nông nghiệp, đặc biệt là khả năng xảy ra thời tiết "lạnh cuối xuân" sắp tới. Điều này rất quan trọng đối với người nông dân.
Vâng, đó là tất cả những gì tôi muốn nói hôm nay về thời tiết trong ngày Xuân phân. Nhân tiện, bạn có nghĩ những câu tục ngữ về nông nghiệp có ý nghĩa không? Bạn có nghĩ rằng năm nay sẽ có đợt lạnh vào cuối xuân không? Bạn có thể để lại tin nhắn hoặc bình luận và cho mọi người biết suy nghĩ của bạn về điều này.
Minh Thanh (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)