Vào năm 1948, hai tỉnh Lai Châu và Sơn La đã hợp nhất thành một tỉnh duy nhất mang tên Sơn Lai. Tuy nhiên, sự hợp nhất này không kéo dài lâu. Chỉ bốn năm sau, vào ngày 12 tháng 1 năm 1952, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Nghị định số 145-TTg, quyết định tái lập lại hai tỉnh Lai Châu và Sơn La. Đến năm 1953, để củng cố căn cứ địa Tây Bắc vừa mới được giải phóng, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 134-SL thành lập Khu Tây Bắc, bao gồm các tỉnh Lào Cai, Yên Bái, Sơn La, Lai Châu, tách khỏi Liên khu Việt Bắc.
Sơn Lai được hợp nhất từ 2 tỉnh Lai Châu và Sơn La
Tiếp tục quá trình phân chia, vào ngày 1 tháng 1 năm 2004, tỉnh Lai Châu lại được chia tách thành hai tỉnh Điện Biên và Lai Châu. Tỉnh Lai Châu mới được thành lập trên cơ sở các huyện Mường Tè, Phong Thổ, Sìn Hồ của tỉnh Lai Châu cũ, cùng với huyện Than Uyên của tỉnh Lào Cai. Đơn vị hành chính của tỉnh Lai Châu sau đó bao gồm thị xã Lai Châu (trước đây là thị xã Lai Châu thuộc tỉnh Điện Biên, được đổi tên thành thị xã Mường Lay) và các huyện Mường Tè, Phong Thổ, Sìn Hồ, Tam Đường, Than Uyên.
Không chỉ ở khu vực Tây Bắc, quá trình hợp nhất tỉnh cũng diễn ra ở các vùng khác của đất nước. Tỉnh Cao Lạng là một ví dụ, được thành lập vào tháng 12 năm 1975 trên cơ sở hợp nhất hai tỉnh Cao Bằng và Lạng Sơn. Khi đó, Cao Lạng có 20 đơn vị hành chính, bao gồm hai thị xã Cao Bằng, Lạng Sơn và 18 huyện. Tuy nhiên, sự tồn tại của tỉnh Cao Lạng cũng không kéo dài, khi sau đó hai tỉnh Cao Bằng và Lạng Sơn được tái lập.
Những thay đổi hành chính này là một phần của quá trình tái cấu trúc và điều chỉnh hệ thống hành chính quốc gia sau khi thống nhất đất nước năm 1975. Từ con số 72 tỉnh thành trước đó, Việt Nam đã giảm xuống còn 38 tỉnh thành do sáp nhập. Tuy nhiên, sau đó số lượng tỉnh thành lại tăng lên, đạt con số 63 vào năm 2008 và duy trì ổn định cho đến nay.
Hiện nay, Việt Nam có 63 đơn vị hành chính cấp tỉnh, bao gồm 57 tỉnh và 6 thành phố trực thuộc Trung ương: Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, Hải Phòng, Cần Thơ và Huế. Từ năm 1975 đến nay, Việt Nam đã trải qua 9 lần chia tách và sáp nhập các đơn vị hành chính cấp tỉnh.
Quá trình này bắt nguồn từ xa xưa hơn. Vào năm 1831, vua Minh Mạng đã tiến hành cải cách hành chính trên quy mô lớn, chia cả nước thành 31 tỉnh. Mỗi tỉnh có các quan chức như Tổng đốc, Tuần phủ, Bố chính, Án sát để quản lý công việc. Sự thay đổi này giúp thống nhất hệ thống hành chính trong cả nước và tạo ra một hệ thống quản lý hiệu quả hơn.
Lam Vy (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)