Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, mọi sinh vật trên trái đất đều tiến hóa từ những dạng sống đơn giản: từ các axit amin và protein ban đầu để hình thành sinh vật đơn bào, sau đó tiến hóa thành sinh vật đa bào, rồi dần dần tiến hóa thành sinh vật biển và lưỡng cư và cuối cùng phát triển thành sinh vật trên cạn. Con người tiến hóa từ loài vượn đất. Người ta suy đoán rằng những sinh vật giống vượn sống trên trái đất khoảng hơn 2 triệu năm trước, cùng tồn tại với nhiều sinh vật hung dữ khác.
Để tồn tại và phát triển, loài vượn người đã chọn lối sống bầy đàn, lối sống này không chỉ nâng cao khả năng chống lại kẻ thù ngoại lai mà còn tăng cơ hội giao tiếp. Các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng giao tiếp thường xuyên có thể đẩy nhanh sự phát triển của não. Chính nhờ sự giao tiếp lâu dài này mà bộ não của các sinh vật vượn dần trở nên thông minh hơn và cuối cùng tiến hóa thành con người ngày nay. Con người nhanh chóng chiếm giữ vị trí đứng đầu chuỗi thức ăn trên trái đất bằng trí tuệ và tinh thần khám phá của mình. Tuy nhiên, một số nhà khoa học tin rằng sinh vật tiến hóa hoàn hảo nhất trên trái đất không phải là con người mà là loài kiến.
Vậy tại sao kiến được cho là sinh vật tiến hóa hoàn hảo nhất trên trái đất? Nghiên cứu cho thấy hiện nay trên trái đất có khoảng 14.000 loài kiến. Chúng là một sinh vật xã hội điển hình, với số lượng cá thể lên tới hàng trăm triệu. Khả năng sinh sản mạnh mẽ của loài kiến đảm bảo sự ổn định về số lượng của chúng. Trong quá trình giáo dục sớm, chúng ta đã biết rằng kiến có khả năng mang vác những vật nặng hơn trọng lượng của chúng. Ngoài ra, loài kiến đã tồn tại lâu hơn con người rất nhiều, khoảng 140 triệu đến 168 triệu năm trước, cùng thời kỳ với khủng long.
Vào thời kỳ khủng long thống trị trái đất, khoảng 65 triệu năm trước, một tiểu hành tinh có đường kính 10.000 mét đã va vào trái đất khiến 90% sự sống, trong đó có khủng long, bị tuyệt chủng. Tuy nhiên, loài kiến vẫn sống sót, cho thấy khả năng thích ứng đáng kinh ngạc của chúng. Kiến tồn tại nhờ có ý thức nhóm ở mức độ cao và mọi hành động của chúng đều được thiết kế để phục vụ nhóm. Loại ý thức siêu cá nhân này cho phép loài kiến có sự phân công lao động rõ ràng khi làm việc và hầu như không có sự lơ là hay bất hợp tác.
Kiến có ý thức nhóm đặc biệt. Chúng được coi là sinh vật hai chiều, nhưng chúng có thể tồn tại trong không gian ba chiều. Các nhà khoa học chỉ ra rằng loài kiến nhận thức thế giới chỉ có chiều dài và chiều rộng chứ không có chiều cao nên khi đối mặt với những vật thể chúng ta loại bỏ, chúng coi chúng là những hiện tượng siêu nhiên. Đặc điểm này không cản trở sự tồn tại của nhóm kiến. Không giống như hệ thống lãnh đạo của nhiều loài động vật, không có nhà lãnh đạo nào như vậy trong xã hội loài kiến và hoàn toàn dựa vào tổ chức tự phát và hành vi nhóm vị tha.
Trong tự nhiên, hầu hết các sinh vật đều phát triển những ưu điểm cụ thể trong quá trình tiến hóa – hàm răng sắc nhọn, sức mạnh to lớn hoặc trí thông minh. Thông qua quá trình tiến hóa, loài kiến đã phát triển được ý thức tập thể vô song. Tinh thần vị tha và cống hiến này khiến loài kiến trở nên vô cùng độc đáo trong tự nhiên. Nếu con người có được ý thức tập thể như vậy thì nền văn minh sẽ phát triển thịnh vượng hơn. Tuy nhiên, là những sinh vật có trí thông minh cao, con người bị giới hạn bởi khả năng tự nhận thức, điều này theo bản năng khiến chúng ta ưu tiên sự an toàn của bản thân.
Con người không có hàm răng sắc nhọn hay thân hình cường tráng như những sinh vật khác nhưng có trí tuệ thông minh cũng đủ đưa chúng ta lên vị trí đứng đầu chuỗi thức ăn. Tuy nhiên, mỗi sinh vật trong tự nhiên đều có cách sinh tồn riêng. Sau hàng trăm triệu năm tiến hóa, mọi sinh vật đều không ngừng thích nghi với môi trường để tồn tại. Trong tương lai, con người có thể chứng kiến sự xuất hiện của những sinh vật tiến bộ hơn. Quy luật tự nhiên là “sự sống còn của kẻ mạnh nhất”. Chúng ta nên học hỏi sự cống hiến và đoàn kết từ loài kiến, để thúc đẩy sự tiến bộ không ngừng của nền văn minh nhân loại. Bạn nghĩ gì về điều này?
Lê Dương (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)