Thả loài động vật quý hiếm ở Việt Nam: Ai bắt lại hay buôn bán có thể bị phạt đến 15 tỷ đồng

Tê tê Java

Đầu năm 2025, Trung tâm Bảo tồn Động vật hoang dã tại Việt Nam (Save Vietnam’s Wildlife - SVW) đã phối hợp cùng Vườn quốc gia Cúc Phương thực hiện thành công đợt tái thả 12 cá thể tê tê Java về môi trường sống tự nhiên.

Những cá thể được thả lần này đều từng bị bắt giữ trong các vụ săn bắt, vận chuyển và buôn bán trái phép diễn ra vào tháng 10 và 11 năm 2024. Đáng chú ý, trong số đó có một cá thể được sinh ra ngay tại Trung tâm cứu hộ SVW và được đội ngũ nhân viên chăm sóc, nuôi dưỡng từ nhỏ cho đến khi đủ điều kiện trở lại rừng.

Tính từ khi đi vào hoạt động, SVW đã tiếp nhận và cứu hộ hơn 4.200 cá thể động vật hoang dã, trong đó riêng tê tê chiếm tới hơn 1.700 cá thể - con số cao nhất trong số các đơn vị cứu hộ tại Việt Nam. Hơn 70% số lượng động vật sau khi được chăm sóc đã phục hồi tốt và được tái thả thành công về tự nhiên, góp phần quan trọng vào công tác bảo tồn đa dạng sinh học và các loài nguy cấp tại Việt Nam.

Tái thả thành công các cá thể tê tê Java.

Trước đây, SVW cũng không ít lần thông tin về những đợt tái thả thành công các cá thể tê tê Java quy mô lớn. Ngày 20/4/2023, Trung tâm này đã tái thả 15 cá thể tê tê Java về môi trường tự nhiên, phối hợp cùng Vườn quốc gia Cúc Phương và Vườn quốc gia Pù Mát.

Những cá thể tê tê này từng là nạn nhân trong các vụ buôn bán động vật hoang dã trái phép trên khắp cả nước. Sau thời gian được chăm sóc và phục hồi tại trung tâm cứu hộ, chúng đã đạt đủ điều kiện sức khỏe để trở lại rừng.

Đáng chú ý, trong số 15 cá thể được tái thả đợt này có ba cá thể đang mang thai và một cá thể được sinh ra trong điều kiện nuôi nhốt.

Hành trình đưa các cá thể tê tê từ Vườn quốc gia Cúc Phương (Ninh Bình) đến điểm tái thả tại Vườn quốc gia Pù Mát (Nghệ An) kéo dài trong 24 giờ, vượt quãng đường 600 km. Do thời tiết xấu gây sạt lở trên đường, đội ngũ tái thả đã chuyển các cá thể từ hộp chuyên dụng sang túi vải để vận chuyển bằng xe máy vào sâu trong rừng.

Vốn là loài hoạt động về đêm, các cá thể tê tê được thả vào ban đêm để đảm bảo chúng có điều kiện tự nhiên phù hợp ngay khi trở lại rừng. Sau khi được thả, chúng có xu hướng di chuyển xa để tìm nơi trú ẩn an toàn. Trước mỗi đợt tái thả, đội ngũ của SVW đều thực hiện nghiên cứu kỹ lưỡng về môi trường sống nhằm lựa chọn khu vực phù hợp nhất cho từng loài.

Mỗi cá thể trước khi được trả về tự nhiên phải trải qua giai đoạn kiểm dịch kéo dài ít nhất 30 ngày. Trong thời gian này, chúng được theo dõi sức khỏe, tập luyện để phục hồi bản năng sinh tồn và được kiểm soát dịch bệnh chặt chẽ. Chỉ những cá thể đủ tiêu chuẩn về thể trạng, khả năng tự tìm thức ăn và nguồn gốc rõ ràng mới được xem xét cho tái thả.

Hành vi săn bắt, buôn bán trái phép tê tê Java có thể bị phạt tù tới 15 năm và phạt tiền đến 15 tỷ đồng

Tuy vậy, quá trình đưa động vật trở lại tự nhiên đôi khi kéo dài do các thủ tục pháp lý liên quan đến việc xác nhận quyền sở hữu tài sản công, bởi các cá thể này đều là tang vật từ các vụ vi phạm pháp luật.

Tê tê Java (tên khoa học Manis javanica) là một trong những loài động vật quý hiếm đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng nghiêm trọng. Theo Điều 244 của Bộ luật Hình sự năm 2015, hành vi săn bắt, buôn bán trái phép có thể bị phạt tù tới 15 năm và phạt tiền đến 15 tỷ đồng. Tuy nhiên, tình trạng buôn lậu vẫn diễn ra rất tinh vi và phức tạp.

Chương trình Bảo tồn Thú ăn thịt và Tê tê (CPCP) là sáng kiến hợp tác giữa Vườn quốc gia Cúc Phương và Trung tâm Nghiên cứu & Bảo tồn Động vật hoang dã. Đây là một trong những chương trình hiếm hoi tại châu Á được cộng đồng quốc tế đánh giá cao về hiệu quả trong công tác nghiên cứu và chăm sóc tê tê trong điều kiện nuôi nhốt.

CPCP đóng vai trò chủ chốt trong việc tiếp nhận, cứu hộ và phục hồi các loài thú ăn thịt và tê tê bị tịch thu từ những vụ săn bắt, vận chuyển và buôn bán trái phép. Không chỉ dừng lại ở việc chữa trị và chăm sóc, chương trình còn thực hiện thành công hoạt động sinh sản bảo tồn cho nhiều loài quý hiếm đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng.

Tính đến nay, CPCP đã cứu hộ và phục hồi thành công 11 loài thuộc nhóm thú ăn thịt và tê tê, bao gồm: Tê tê Java, Tê tê vàng, Cầy vằn, Cầy mực, Cầy tai trắng, Cầy vòi mốc, Cầy vòi hương, Mèo rừng, Cầy hương, Chồn bạc má Nam và Chồn bạc má Bắc.

Đặc biệt, chương trình đã góp phần đáng kể trong nỗ lực đưa loài Tê tê Java từng bị buôn bán nhiều nhất thế giới, được trở lại môi trường tự nhiên một cách an toàn và bền vững.

A.Dương (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)