Tại sao người xưa lại nói: 'Gái lùi hai trai lùi một', ý nghĩa là gì?

Người xưa câu "gái lùi hai, trai lùi một" hoặc "trai trồi hai gái lùi một" là ý chỉ chọn ngày cúng đầy tháng cho những em bé mới sinh.

Người xưa cho rằng cúng đầy tháng tức cúng Mụ. Dân gian cho rằng mỗi em bé ra đời đều có sự nâng đỡ của bà Mụ, một người mẹ tâm linh. Cúng đầy tháng là nghi thức tâm linh để chính thức thông báo sự hiện diện của thành viên mới và để tạ ơn bà Mụ đã nặn và dạy dỗ bé.

"Gái lùi hai, trai lùi một" ý chỉ chọn ngày cúng đầy tháng cho trẻ mới sinh.

Một tháng đầu đời cũng là thời gian vô cùng quan trọng với mẹ và bé. Đó là thời gian mà tỷ lệ chết sơ sinh cao. Thời gian tháng đầu đời cả mẹ và bé đều rất nhạy cảm, cơ thể non yếu. Qua được 1 tháng đầu đời là một cột mốc quan trọng với trẻ và cũng rất quan trọng với sản phụ bởi nhiều sản phụ tử vong trong tháng đầu sau sinh vì băng huyết, hậu sản...

Do đó cúng đầy tháng có ý nghĩa chính thức chào mừng một thành viên mới, chào mừng bà mẹ và em bé đã an toàn. Cúng đầy tháng cũng là lễ chúc mừng bà mẹ và em bé vượt qua thời gian khó khăn nhất trong sự sinh tồn của đời người. Cúng đầy tháng cũng là xua đuổi tà khí, ma quỷ khỏi nhà. Người xưa cho rằng sau khi sinh, cơ thể phụ nữ yếu, cơ thể trẻ non yếu nên rất dễ bị tà khí, ma quỷ bủa vây quanh nhà. Do đó cúng đầy tháng cũng chính là xua đuổi tà khí, để thể hiện mẹ và bé đã vượt qua mốc nguy hiểm sau sinh.

Cách tính ngày cúng đầy tháng "gái lùi hai trai lùi một"

Để chọn ngày cúng đầy tháng, dân gian xưa không trọn ngày vừa đủ tháng, mà lại chọn quy luật gái lùi hai trai lùi một, hoặc trai trồi hai gái lùi một.

Gái lùi hai trai lùi một có nghĩa là cúng đầy tháng cho bé gái sẽ cúng trước 2 ngày bé trai trước 1 ngày. Ví dụ bé gái sinh ngày 15/3 âm thì cúng vào 13/4 âm, bé trai sinh 15/3 âm thì cúng vào 14/4 âm. Theo dân gian tính như vậy để "che mắt quỷ thần", để an toàn hơn cho các bé, tránh bị quở trách và gây những bất lợi, rủi ro cho trẻ. Còn tại sao gái lại 2 mà trai lại 1 thì theo quan niệm xưa nam là dương nữ là âm. Số 1 là số dương, số 2 là số âm phù hợp với đặc tính giới tính trong quan niệm người xưa.

Tuy nhiên một số nơi lại theo quy luật nam trồi hai gái lùi một. Có nghĩa là cúng cho bé trai thì chọn qua tháng 2 ngày, ví dụ bé trai sinh 15/3 âm thì sẽ cúng vào 17/4 âm. Cúng cho bé gái thì lại cúng sớm 1 ngày, ví dụ bé gái sinh 15/3 âm thì cúng vào 14/4 âm. Ý nghĩa của việc cúng bé trai dư lên 2 ngày là ý chỉ con trai phải xông pha tiến về trước. Cúng bé gái lùi lại 1 ngày là để thể hiện các bé gái thì cần dịu dàng, khiêm tốn.

Các quan niệm trên cũng chỉ là truyền miệng và tùy theo vùng miền. Ngày nay việc cúng mụ cũng thường được các gia đình chọn vào ngày tròn tháng, không lùi trước không lùi sau. Và những điều đó mang ý nghĩa chính thức chào mừng thành viên mới, gia đình liên hoan. Chọn ngày đủ tháng là vì trong tháng đầu mẹ và bé cần nghỉ ngơi, không tiếp xúc với nhiều người ngoài. Nên cúng đầy tháng là để mẹ và bé gặp gỡ người thân, họ hàng.

* Thông tin mang tính tham khảo

Tường San (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)