Nhiều người Nhật ngại ăn cá sông, và có những lý do lịch sử và văn hóa phức tạp đằng sau điều này. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết lý do tại sao người Nhật lại có ác cảm với cá sông, và nền tảng văn hóa này đã ảnh hưởng đến ẩm thực địa phương như thế nào.
Nhật Bản có mạng lưới sông ngòi phát triển và nguồn lợi cá phong phú. Tuy nhiên, trong văn hóa truyền thống Nhật Bản, cá sông không được coi trọng và có vị thế thấp so với hải sản. Điều này liên quan đến lịch sử và vị trí địa lý của Nhật Bản.
Nhật Bản được bao quanh bởi đại dương, và các con sông chỉ tưới tiêu cho một diện tích tương đối nhỏ. Thời xưa, người dân chủ yếu dựa vào hải sản và cây trồng để sinh sống. Cá sông có nguồn cung hạn chế, do đó không đóng vai trò quan trọng trong văn hóa ẩm thực.
Hơn nữa, người Nhật xưa tin rằng sông ngòi là nơi ở của các vị thần, và việc đánh bắt cá sông với số lượng lớn là không thể chấp nhận được, vì sợ các vị thần nổi giận. Do đó, việc đánh bắt cá sông bị cấm ở nhiều vùng của Nhật Bản. Mặc dù tín ngưỡng tôn giáo đã phần nào thay đổi, nhưng những tín ngưỡng truyền thống này đã ảnh hưởng sâu sắc đến thói quen tiêu thụ cá sông.
Một lý do khác là hương vị và mùi vị của cá sông khá kém, góp phần khiến nhiều người Nhật ngần ngại ăn loại cá này. Do nước sông thiếu chất dinh dưỡng và mồi câu như nước biển, cá sông phát triển chậm hơn và không có hương vị hải sản. Hơn nữa, ô nhiễm sông ngòi cũng là một vấn đề đáng quan tâm. Quá trình công nghiệp hóa của Nhật Bản đã làm ô nhiễm nhiều con sông, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cá sông.
Lối sống của người Nhật cũng ảnh hưởng đến việc tiêu thụ cá sông. Ngày nay, với nhịp sống hối hả, người dân ngày càng phụ thuộc vào siêu thị và cửa hàng tiện lợi. Các cửa hàng này thường bán cá tươi sống từ biển, nhưng hiếm khi bán cá sông. Ở các thành phố, sông ngòi ngày càng ít được chú ý, dẫn đến việc cá sông bị lãng quên.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng Nhật Bản sở hữu nguồn cá sông phong phú. Ví dụ, cá trê ở vùng Kanto, cá hồi và cá trê ở vùng Kansai, cùng nhiều loài khác, rất phổ biến. Những loài cá sông này có lịch sử lâu đời và ý nghĩa văn hóa quan trọng ở từng vùng, nhưng mức độ công nhận của chúng trên toàn quốc vẫn còn tương đối thấp. Điều này có thể là do vị thế tương đối thấp của chúng trong văn hóa địa phương, hạn chế tầm ảnh hưởng của chúng trên toàn quốc.
Xét về mặt lịch sử và văn hóa, cá sông có vị thế thấp hơn. Cùng với ảnh hưởng của lối sống hiện đại, nhu cầu tiêu thụ cá sông của người dân cũng giảm sút. Các vấn đề như ô nhiễm sông ngòi cũng ảnh hưởng đến chất lượng và hương vị của cá sông. Tuy nhiên, cá sông vẫn có lịch sử lâu đời và giá trị văn hóa, đặc biệt là trong văn hóa địa phương.
Xét về mặt ẩm thực, cá sông và hải sản đều sở hữu những đặc điểm và giá trị riêng biệt. Tuy hải sản vẫn giữ vị trí quan trọng trên bàn ăn Nhật Bản, cá sông cũng có thị trường và người tiêu dùng riêng. Một số nhà hàng truyền thống Nhật Bản cung cấp các món cá sông đặc biệt, quảng bá và giới thiệu hương vị thơm ngon của chúng đến đông đảo thực khách.
Lê Dương (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)