Danh mục

Tại sao khi một người mất, người là hưởng thọ, người là hưởng dương? Hưởng dương và hưởng thọ khác nhau như thế nào?

Thứ bảy, 30/03/2024 12:19

Cụm từ 'hưởng thọ' và 'hưởng dương' có ý nghĩa khác nhau mà nhiều người vẫn chưa phân biệt được.

“Dương” và “thọ”

Chữ “dương” trong “hưởng dương” là gì?

Chữ dương trong hưởng dương, là gọi tắt của hai chữ dương thọ, trong đó, dương chỉ dương gian, dương thế. Mà dương thọ lại có nghĩa là “chỉ số năm con người sống trên thế gian” [chỉ nhân tại thế gian đích thọ mệnh - Hán ngữ đại từ điển]. Theo đây, chữ dương, hay dương thọ, là số tuổi, số năm sống của một người; “hưởng dương” là hưởng số tuổi, hay số năm trên dương thế, bất kể dài hay ngắn.

Chữ “thọ” trong “hưởng thọ” là gì?

- Hán ngữ đại từ điển ghi cho thọ tới 14 nghĩa, trong đó, có một số nghĩa hữu quan như: 1. Số tuổi, niên hạn sống của một người; cũng chỉ kỳ hạn sử dụng của sự vật [niên thọ; hạn thọ. Diệc chỉ sự vật đích sử dụng kì hạn - 2. Nghĩa rộng chỉ năm, tuổi; 3. Sinh nhật; 4. Trường thọ; sống được với số tuổi cao,...

- Hán Việt từ điển (Trần Văn Chánh), giảng nghĩa thứ 2 của thọ là “tuổi đời (khoảng thời gian của đời sống)”, và lấy ví dụ “thọ mệnh - tuổi thọ”.

Theo đây, chữ thọ trong hưởng thọ, có nghĩa là “số tuổi, niên hạn sống của một người” (nghĩa 1 của Hán ngữ đại từ điển), hay “tuổi đời (khoảng thời gian của đời sống)” (nghĩa 2 của Từ điển Trần Văn Chánh), không kể dài hay ngắn, sống lâu hay mất sớm.

Vì “thọ” trong trường hợp này chỉ có nghĩa là “số tuổi”, “tuổi đời”, nên “tuổi thọ” chỉ có nghĩa là số tuổi đã sống, hoặc có thể sống, còn “trường thọ” mới có nghĩa là sống lâu. Trong một số ngữ cảnh như “Bí quyết sống thọ”, “Cả hai cụ đều thọ”, “Sống thọ nhưng phải khỏe mạnh thì mới đáng sống”, thì “thọ” ở đây mới có nghĩa là sống lâu, trường thọ.

Hưởng dương, hưởng thọ, phân biệt giữa hưởng dương và hưởng thọ

“Hưởng dương” và “hưởng thọ”

Trong số hơn 10 cuốn từ điển tiếng Việt và từ điển Hán Việt chúng tôi có trong tay, chỉ duy nhất Từ điển tiếng Việt do Hoàng Phê chủ biên (Trung tâm Từ điển học Vietlex - Bản có chú chữ Hán cho những từ Hán Việt) thu thập từ hưởng dương với lời giảng là: “đã được sống trên cõi đời [thường nói về người chết trẻ]”, và lấy ví dụ: “Bà Tư theo ra đến nơi thấy nắm đất lè tè, có dựng một bia bằng đá khắc tên Lê Thị Thơm, sinh năm 1970, hưởng dương hai mươi tám tuổi (...)”.

Mục từ “hưởng thọ”, được từ điển này giải thích là: “sống được bao nhiêu năm cho đến lúc mất [thường nói về người đã già]”, và lấy ví dụ “ông cụ hưởng thọ 80 tuổi”.

Như vậy, căn cứ vào cách giảng trong phần chính văn của Từ điển Hoàng Phê, thì hưởng dương và hưởng thọ, mang nghĩa trung tính, và chỉ khác nhau về diễn đạt, chứ không khác nhau về nội dung. Có chăng, đó là sự phân biệt về cách dùng ở phần phụ chú: hưởng dương (“thường nói về người chết trẻ”); còn hưởng thọ (“thường nói về người đã già”).

Vì sao lại có sự phân biệt “hưởng dương” và “hưởng thọ”?

Như trên đã nói, chữ thọ trong hưởng thọ không có nghĩa là sống lâu, mà chỉ có nghĩa là “số tuổi, niên hạn sống của một người”. Bởi vậy, trước kia, người ta dùng thọ, hoặc hưởng thọ để tính niên hạn đã sống của một người, mà không phân biệt là già hay trẻ (đúng như lời nhận xét của ông Phạm Tho). Điều này hãy còn được nhiều cuốn từ điển ghi nhận:

- Từ điển tiếng Việt (Hoàng Phê) giảng chữ “thọ” là “đã sống được”, và lấy ví dụ: “ông cụ thọ tám mươi”; “Rồi đó vua Lê tắt thở, thọ 28 tuổi”.

- Từ điển tiếng Việt (Văn Tân chủ biên) giảng “hưởng thọ” là “sống được” và lấy ví dụ: “Lê-nin hưởng thọ 54 tuổi”.

- Hán ngữ đại từ điển giảng “hưởng thọ” là “niên hạn tại thế, nói về năm tuổi sống trên dương thế”. (nguyên văn: hưởng hữu đích thọ mệnh, vị tại thế đích niên tuế - mà không kèm theo ghi chú là dùng cho người chết ở đội tuổi nào.

Vậy, vì sao vốn trước đây dùng từ thọ, hoặc hưởng thọ cho tất cả những người đã mất, không phân biệt già trẻ, nhưng sau lại có thêm từ hưởng dương dành cho người chết trẻ?

Ngọn nguồn của sự phân biệt này là ở chỗ, người ta hiểu lầm chữ thọ, trong “hưởng thọ”, có nghĩa là sống lâu, trường thọ. Ví như Từ điển từ và ngữ Việt Nam (GS. Nguyễn Lân) giảng: “hưởng thọ" (hưởng: nhận được; thọ: sống lâu). Nói người già đã sống được bao nhiêu năm trước khi chết”.

Bởi hiểu lầm chữ thọ trong hưởng thọ là sống lâu, nên đối với người chết trẻ, người ta không dùng từ hưởng thọ (với nghĩa suy diễn thiếu chính xác là hưởng sống lâu), mà tìm ra một từ khác là hưởng dương, với nghĩa được hưởng/được sống trên dương thế bao nhiêu năm.

Hưởng dương, hưởng thọ, phân biệt giữa hưởng dương và hưởng thọ

Có nên phân biệt “hưởng dương” và “hưởng thọ”?

Một số ngữ liệu như: “vua Lê tắt thở, thọ 28 tuổi”, hay “Lê-nin hưởng thọ 54 tuổi”, cho thấy, về nguyên tắc, người ta có thể dùng thọ, hoặc hưởng thọ như trước đây, mà không cần tính đến người quá cố ở độ tuổi bao nhiêu. Tuy nhiên, một khi từ ngữ đã có sự phát triển, biến đổi theo thực tế đời sống đã được cộng đồng chấp nhận và từ điển thu thập, thì chúng ta nên theo, để tránh rắc rối phức tạp. Đặc biệt, trong chuyện “ma chê cưới trách”, thì càng nên thận trọng để tránh lời ra tiếng vào không cần thiết (nên tham khảo giải thích và phụ chú về hưởng dương và hưởng thọ của từ điển Hoàng Phê, mà chúng tôi trích dẫn trên đây).

Bao nhiêu tuổi thì gọi là “thọ”, “hưởng thọ”?

Độ tuổi có thể gọi là thọ, và mức độ thọ, nhiều tài liệu không thống nhất về cách tính. Tuy nhiên, nếu cần có một cái mốc nào đó để làm căn cứ, thì có thể lấy cách tính thông dụng: hạ thọ (60 tuổi), trung thọ (70 tuổi); thượng thọ (80 tuổi),... Theo đây, người mất từ 60 tuổi trở lên, là có thể gọi là hưởng thọ; dưới 60 tuổi gọi là hưởng dương. Trường hợp người mất trên 50 tuổi, đã có con, có cháu, và tang quyến không muốn dùng chữ hưởng dương, thì vẫn có thể dùng chữ thọ, với nghĩa “đã sống được”, ví như: “Ông Nguyễn Văn A, mất ngày... tháng... năm..., thọ 52 tuổi”, “Bà Nguyễn Thị B, mất ngày... tháng... năm..., thọ 58 tuổi” như các cụ ta trước đây vẫn dùng.

Khi lập bia mộ, nếu không muốn dùng từ “hưởng dương”, “thọ”, hay “hưởng thọ”, kèm số tuổi cụ thể, thì chỉ cần ghi năm sinh, năm mất là được.

Hoàng Lê (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)

Nguồn: https://thuonghieuvaphapluat.vn/tai-sao-khi-mo.. Nguồn: https://thuonghieuvaphapluat.vn/tai-sao-khi-mot-nguoi-mat-nguoi-la-huong-tho-nguoi-la-huong-duong-huong-duong-va-huong-tho-khac-nhau-nhu-the-nao-vz90543.html

Tin được quan tâm

Chính thức tạm dừng chi trả lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hàng tháng từ ngày 1/7/2025 với 3 nhóm đối tượng

Từ ngày 01/7/2025, Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) 2024 chính thức có hiệu lực, quy định tại Điều 75 nêu rõ việc tạm dừng...
Tin trong ngày 3 ngày, 22 giờ trước

Tin vui lớn: Cán bộ, công chức nghỉ hưu trước 1/7/2025 có thể nhận trợ cấp lên đến 60 tháng lương

Trong bối cảnh sắp xếp lại tổ chức bộ máy nhà nước, nhiều cán bộ, công chức đủ điều kiện nghỉ hưu sớm trước ngày...
Kiến thức 2 ngày, 16 giờ trước

Thành phố giàu nhất Việt Nam sau sáp nhập sẽ sở hữu sân vận động chuẩn quốc tế, đủ lực tổ chức World Cup

Bên cạnh đó, thành phố mới sau sáp nhập còn sở hữu cả sân vận động lâu đời nhất Việt Nam.
Kiến thức 2 ngày, 18 giờ trước

Người giàu luôn đặt lọ hoa bên trái bàn thờ khi thắp hương, nếu đặt bên phải thì sao?

Trong đời sống tâm linh của người Việt, việc thắp hương và bày biện trên bàn thờ tổ tiên không chỉ là cách thể hiện...
Phong thủy 3 ngày, 19 giờ trước

Người từ 60 tuổi trở lên, không có lương hưu sẽ được mua BHYT miễn phí trong vài ngày tới?

Theo đề xuất của đại biểu Quốc hội, từ 1/7/2025, người dân từ 60 tuổi đến dưới 75 tuổi không có lương hưu, trợ cấp...
Kiến thức 2 ngày, 22 giờ trước

Những con giáp nào may mắn vào thứ 6, ngày 27 tháng 6, tức mùng 3 tháng 6 âm lịch?

Ngày 27 tháng 6, thứ sáu, ngày 3 tháng 6 âm lịch, là năm Tỵ, tháng Nhâm Ngọ, ngày Đinh Mậu. Dưới sự kết hợp...
Đời sống số 3 ngày, 18 giờ trước

Tin cùng mục

Tử vi ngày 29/6/2025 của 12 con giáp: Tuổi Tuất cực kỳ may mắn, Dần gặp nhiều thách thức

Cùng xem tử vi dự đoán gì về vận mệnh, tình duyên, cuộc sống,... của 12 con giáp trong ngày 29/6/2025.
Đời sống số 10 giờ, 53 phút trước

Đất quy hoạch vẫn sang tên sổ đỏ theo luật mới nhất nếu đáp ứng điều kiện này

Với người đầu tư bất động sản trước khi thực hiện giao dịch, cần kiểm tra kỹ thông tin về quy hoạch và kế hoạch...
Dòng sự kiện 10 giờ, 8 phút trước

Vài ngày nữa, lương hưu thấp nhất được ấn định ở mức 2.340.000 triệu đồng/tháng: Ai sẽ được hưởng?

Từ 1/7/2025, Luật BHXH 2024 quy định lương hưu thấp nhất bằng mức lương cơ sở. Cụ thể thế nào?
Kiến thức 11 giờ, 39 phút trước

Quy định mới bắt buộc áp dụng đối với tất cả các doanh nghiệp, nếu bỏ lỡ có thể bị phạt rất nặng

Để nâng cao hiệu quả quản lý thuế, giảm thiểu gian lận và đảm bảo tính minh bạch, Chính phủ Việt Nam đã quyết định...
Doanh nghiệp 11 giờ, 8 phút trước

Vài ngày nữa, hàng loạt chính sách mới về quản lý đất đai sẽ có hiệu lực, người dân đặc biệt lưu ý

Từ ngày 1/7/2025, Nghị định số 151/2025/NĐ-CP chính thức có hiệu lực, đánh dấu một bước chuyển lớn trong công tác quản lý đất đai....
Kiến thức 12 giờ, 30 phút trước

Từ bây giờ, 3 trường hợp này không thể sang tên Sổ đỏ dù mua nhà đất đã công chứng xong

Dù đã công chứng hợp đồng mua bán nhà đất, không ít trường hợp người mua vẫn không thể sang tên sổ đỏ do vướng...
Kiến thức 12 giờ, 39 phút trước

Tin mới cập nhật

7 kiểu tóc khắc phục mọi khuyết điểm gương mặt: Kiểu số 3 cứ cắt là nhan sắc lên hương

Không phải ai sinh ra cũng sở hữu gương mặt V-line, thon gọn hay tỷ lệ vàng như sao Hàn. Tuy nhiên, bạn hoàn toàn...
Tóc đẹp 2 phút trước

Từ ngày 1/7: 86.000 Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố sẽ được hưởng chính sách đặc biệt có lợi

Theo quy định mới bắt đầu có hiệu lực từ ngày 1/7, người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố sẽ được...
Tin trong ngày 16 phút trước

Chấm dứt hưởng lương hưu hàng tháng với 3 nhóm người này sau 2 ngày nữa, cụ thể là ai?

Từ 1/7, khi Luật BHXH 2024 chính thức có hiệu lực thì người đang hưởng lương hưu hoặc trợ cấp BHXH hằng tháng sẽ bị...
Dòng sự kiện 20 phút trước

Đừng chỉ nghĩ đến việc đi làm, 3 mô hình kinh doanh quanh khu dân cư, nhu cầu lớn, thu nhập trên 10 triệu/tháng

Ngày nay, nhiều người đi làm cảm thấy cuộc sống ngày càng khó khăn. Lương không tăng kịp giá cả, 35 tuổi lo bị sa...
Kiến thức 23 phút trước

Kể từ nay, trẻ em, học sinh được hưởng chính sách ưu đãi, hỗ trợ số tiền lên tới 936.000 đồng/tháng

Chính sách mới này mang lại nhiều ưu đãi, trong đó học sinh, học viên bán trú có thể được hỗ trợ số tiền lên...
Tin trong ngày 39 phút trước

Thêm trường đại học xét học bạ ngành công nghệ thông tin năm 2025

Trong những năm gần đây, công nghệ thông tin là một trong những ngành lọt vào danh sách các ngành học hot, được nhiều bạn...
Tin trong ngày 47 phút trước

Cách thức tính điểm môn Ngữ văn tốt nghiệp THPT năm 2025? Bao nhiêu điểm thì đậu tốt nghiệp?

Ngày 26/6, hơn 1,1 triệu thí sinh trên cả nước làm bài thi môn Ngữ văn - 1 trong 2 môn thi bắt buộc của...
Tin trong ngày 51 phút trước

Chỉ nhận thanh toán tiền mặt là dấu hiệu không minh bạch, có thể bị xác định là trốn thuế, truy thu từ 1-3 lần thuế

Đối với những chủ thể kinh doanh chỉ nhận tiền mặt, không nhận thanh toán chuyển khoản, ông Nguyễn Hòa Bắc - Trưởng Phòng Thuế...
Tin trong ngày 52 phút trước

Lê Giang 'đốt mắt' với visual tuổi U60: Body nóng bỏng, thần thái sang chảnh khó rời mắt

Lê Giang khoe sắc vóc rạng rỡ tuổi U60 khiến dân mạng không khỏi trầm trồ.
Chuyện làng sao 1 giờ, 5 phút trước

Hậu biến mất khỏi mạng xã hội, diễn viên Việt Anh đăng đàn cực căng, còn hẹn livestream bóc phốt

Chia sẻ của diễn viên Việt Anh đang được chú ý hơn cả.
Chuyện làng sao 1 giờ, 5 phút trước