Tại sao gà trống biết mặt trời mọc mà gáy đúng giờ mỗi ngày?

Gà trống gáy, gà mái đẻ trứng có thể nói là một quy luật vô cùng quen thuộc trong tự nhiên. Và tại sao gà trống gáy đúng giờ lúc bình minh mỗi ngày? Một câu hỏi tưởng chừng đơn giản như vậy không chỉ khơi dậy sự tò mò của mọi người mà còn khiến các nhà khoa học bối rối trong một thời gian dài để nghiên cứu điều này.

Điều gì khiến gà trống gáy đúng giờ khi bình bình mỗi ngày?

Phải đến năm 2013, các nhà khoa học mới có được câu trả lời thông qua thí nghiệm. Theo kết quả thực nghiệm và quan sát của các nhà sinh học Nhật Bản công bố, nguyên nhân tiết hormone ở gà trống cộng với kích thích ánh sáng khiến chúng cất tiếng gáy vào sáng sớm. Chúng ta thường biết là trong cơ thể con người có nội tiết tố nam và estrogen. Nhưng gà trống cũng có những thứ này. Trong não gà trống có một cơ quan chuyên tiết ra hormone melatonin vào ban đêm, được gọi là tuyến tùng. Nhiệm vụ chính của tuyến tùng là giúp kiểm soát chu kỳ sinh học của giấc ngủ và sự tỉnh táo bằng cách tiết ra hormone melatonin.

Sau khi màn đêm buông xuống, tuyến tùng bắt đầu tiết ra melatonin. Khi mặt trời lộ ánh sáng đầu tiên chạm đất, quá trình tiết melatonin ở tuyến tùng bị ức chế, khiến lượng melatonin của gà trống lúc đó xảy ra quá trình tiết hormone trong cơ thể, khi đạt đến đỉnh điểm gà trống sẽ gáy một cách tự nhiên. Nói một cách khác, việc gà trống gáy lúc sáng sớm liên quan đến đồng hồ sinh học của chúng. Nhịp điệu bên trong này do các hormone điều chỉnh và bị chi phối bởi ánh sáng.

Gà trống gáy buổi sáng sớm liên quan đến đồng hồ sinh học của chúng. Nhịp điệu bên trong này do các hormone điều chỉnh và bị chi phối bởi ánh sáng.

Đồng hồ sinh học là một cơ chế tự nhiên bên trong, điều chỉnh các hoạt động sinh lý và hành vi của sinh vật. Nó cho phép sinh vật phản ứng định kỳ trong một khoảng thời gian nhất định. Vai trò của đồng hồ sinh học bắt nguồn từ quá trình thay đổi để thích nghi của sinh vật, giúp chúng hòa hợp với những thay đổi của môi trường như sự luân phiên ngày đêm, sự thay đổi theo mùa...

Gà là loài hoạt động chủ yếu vào ban ngày nên đồng hồ sinh học của chúng được điều chỉnh để thích ứng nhiều hơn vào ban ngày. Tiếng gà gáy đúng giờ là biểu hiện của việc gà trống tự đánh thức mình và đồng loại vào buổi sáng. Hành vi này cũng bị ảnh hưởng nhiều từ các yếu tố môi trường và xã hội.

Sự điều hòa đồng hồ sinh học của gà trống phụ thuộc nhiều vào cả yếu tố bên trong và bên ngoài. Trong đó, ánh sáng là một trong những yếu tố quan trọng nhất để quyết định thời gian gáy. Mỗi ngày, đến đúng thời điểm rạng sáng, sự thay đổi về thời tiết, khí hậu giữa ngày và đêm làm cho chúng tỉnh giấc và cất tiếng gáy. Một số nghiên cứu cũng chỉ ra rằng gà là loài động vật rất nhạy cảm và có thể cảm nhận được ánh nắng từ rất sớm, trước khi ánh nắng chạm tới mặt đất. Trong một nghiên cứu, các nhà khoa học đã tìm thấy mối quan hệ đáng kể giữa thời gian gà trống gáy và độ cao mặt trời mọc.

Tại sao gà trống gáy?

Thu thút bạn tình

Giống như hầu hết các loài động vật trong tự nhiên, vào mỗi mùa sinh sản, chim đực sử dụng bộ lông sáng màu và tiếng kêu để thu hút con cái. Chúng ta thường thấy những con công đực xòe đuôi để thu hút những con công cái, và gà trống cũng sẽ dùng bộ lông lộng lẫy và tiếng gáy to, đập cánh để tán tỉnh gà mái vào lúc bình minh. Những con gà trống càng khỏe và gáy to thì càng dễ thu hút gà khác giới.

Khẳng định địa vị và lãnh thổ

Gà trống là loài động vật có tính lãnh thổ rất cao, giống như một số trường hợp trẻ nhỏ, khi đi ngang qua một nơi nào đó gần đàn gà, sẽ bị những con gà trống lớn canh giữ ở đó mổ. Đây là cách gà trống bảo vệ lãnh thổ của mình vì nó cho rằng bạn đang xâm chiếm lãnh thổ của nó.

Ban ngày, gà trống gáy để thu hút bạn tình, ngoài ra còn khẳng định địa vị và lãnh thổ.

Tương tự, việc gà trống gáy cũng là một cách để thông báo địa vị cho những con gà trống khác, chiếm giữ lãnh thổ và thể hiện. Gà trống cũng là loài động vật có tính cạnh tranh rất cao, giữa các con gà thường có những trận đánh nhau. Cũng giống như trò “đá gà” mà chúng ta thấy, nó cũng thể hiện tính cạnh tranh của gà trống. Sau đó nó gáy để quảng bá danh tính “kẻ thắng cuộc”, thể hiện tính cạnh tranh và cảnh báo mạnh mẽ.

Các nhà khoa học đã dùng một nhóm gà trống để làm thí nghiệm. Điều đầu tiên cần quan sát là thói quen gáy bình thường của gà trống. Người ta thấy gà trống thường gáy vào sáng sớm và trong giờ ăn. Qua quan sát, các nhà khoa học cũng nhận thấy, trong một khu vực con gà trống gáy to nhất thường là con gà trống có địa vị cao nhất, đồng thời cũng là con gà trống gáy đầu tiên vào buổi sáng, tiếp theo là những con gà trống khác gáy theo thứ tự địa vị.

Kiếm ăn

Hầu hết các loài chim, gia cầm đều có thị lực tốt hơn vào ban ngày, nhưng thị lực của chúng lại giảm mạnh vào ban đêm. Điều này cũng đúng với gà, vì vậy gà thường kiếm ăn vào ban ngày. Gà trống dậy sớm đi tìm thức ăn vì khi đó côn trùng nhiều. Khi gà trống tìm được thức ăn, nó sẽ gáy vang gọi những gà mái khác tới.

Hoàng Anh (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)