Tại sao dùng Long để gọi năm Rồng mà lại là 'Thìn' là cách gọi khác của cá sấu?

Cách gọi "Thìn" có sự liên kết với hình ảnh và đặc tính của loài cá sấu, vốn là một sinh vật mạnh mẽ, uy nghi và có sự xuất hiện lâu đời từ thời kỳ tiền sử, nên được coi là biểu tượng của sức mạnh và sự uy nghi. Tuy nhiên, lý do chính để dùng từ "Thìn" gọi năm Rồng trong lịch Việt Nam có thể xuất phát từ một sự kết hợp của các yếu tố văn hóa và ngữ nghĩa.

Rồng trong văn hóa Á Đông, đặc biệt là văn hóa Trung Hoa và Việt Nam, là một sinh vật huyền thoại tượng trưng cho sức mạnh, quyền lực, và sự may mắn. Trong hệ thống thiên can, địa chi, năm Rồng được biểu thị bởi "Thìn" (một trong 12 con giáp), và nó thường liên quan đến những người có sức mạnh, quyền lực và sự khôn ngoan. Việc gọi "Thìn" thay vì "Rồng" có thể xuất phát từ việc truyền thống dùng những từ ngữ dễ gần và có sự quen thuộc trong giao tiếp hằng ngày, đồng thời từ "Thìn" cũng dễ dàng được sử dụng trong ngữ cảnh thiêng liêng của năm mới hay các nghi lễ.

Vì thế, việc dùng "Thìn" để gọi năm Rồng thực tế là do truyền thống ngữ nghĩa và sự gần gũi của từ này trong văn hóa dân gian, nhằm thể hiện sự tôn trọng đối với con vật huyền thoại này.

Người ta không gọi năm con rồng là năm Long mà gọi là năm Thìn vì xét theo mười hai con giáp. Dù vậy, Thìn lại là cách gọi khác của con cá sấu.

Người ta không gọi năm con rồng là năm Long mà gọi là năm Thìn. Đây là cách gọi theo mười hai con giáp: Tý, Sửu, Dần, Mẹo, Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất, Hợi.

“Thìn” là cách gọi khác của cá sấu.

Nguyên nhân hiện tượng này, theo nhà nghiên cứu An Chi, là một sự vật, hiện tượng có thể có nhiều tên gọi khác nhau trong từng thời kỳ hoặc trường hợp. Ví dụ, cà rốt và củ cải đỏ đều chỉ cùng một loại củ, cá lóc và cá quả đều là tên của một loài cá…

Đặc biệt, chữ "Thìn" ở đây không phải từ chỉ trực tiếp con rồng mà lại là cách gọi khác của con thuồng luồng, tức con cá sấu. Ở một bài viết khác, nhà nghiên cứu này cũng chứng minh rằng con rồng thực ra là con cá sấu. Do trí tưởng tượng và tín ngưỡng dân gian thời xưa mà loài bò sát sống ở đầm lầy được “lên đời” thành biểu tượng của uy quyền và đế vương.

Tóm lại, ta có thể hiểu, “Thìn” là cách gọi khác của cá sấu. Trong khi đó, con rồng trong đời thực lại chính là cá sấu. Do vậy, “Thìn” cũng có thể hiểu là rồng.

Ngoài ra, chữ “Thìn” còn có một nghĩa cổ (đã mai một) khác là sấm. Theo Từ điển biểu tượng văn hóa thế giới, con rồng được xem là vị thần sinh ra mưa và sấm. Vì hai nguyên nhân này, Thìn được dùng để chỉ loài rồng trong mười hai con giáp.

Lê Dương (Theo Thuơng Hiệu và Pháp Luật)