Tại sao chúng ta có hai quả thận trong khi có thể sống chỉ với một quả? Liệu còn một quả thận sẽ sống được bao lâu?

Bạn có thể biết rằng bạn có hai quả thận, mỗi quả có kích thước bằng nắm tay và không có gì ngạc nhiên khi chúng có hình dạng giống như hạt đậu tây.

Thận nằm ở vị trí cao hơn nhiều trong cơ thể mà bạn có thể nhận ra. Thận của bạn nằm ngay dưới lồng ngực của bạn, mỗi bên một bên cột sống của bạn. Bạn có thể xác định vị trí thận của mình bằng cách “đứng như một siêu anh hùng”, đặt hai tay lên eo và ngón tay cái hướng về phía sau. Trượt bàn tay của bạn lên trên cho đến khi đầu ngón tay cái và ngón trỏ chạm vào lồng ngực của bạn - ngón tay cái của bạn lúc này đang chỉ vào thận của bạn.

Thận của bạn thực hiện các công việc quan trọng

Công việc chính của thận là giữ cho thành phần máu của bạn ổn định để phần còn lại của cơ thể hoạt động tốt. Thận của bạn làm điều này bằng cách thực hiện một số nhiệm vụ thiết yếu, chẳng hạn như:

- Làm sạch chất thải và chất lỏng dư thừa từ cơ thể

- Ổn định chất điện giải, chẳng hạn như natri, phốt phát và kali

- Tạo ra các hormone giúp điều hòa huyết áp, duy trì độ chắc khỏe của xương và tạo hồng cầu

Thận của bạn hoạt động như thế nào?

Thận của bạn lọc khoảng 120 đến 150 lít máu mỗi ngày để tạo ra 1 đến 2 lít nước tiểu, bao gồm chủ yếu là các chất thải và chất lỏng dư thừa. Nước tiểu di chuyển qua các ống dài, được gọi là niệu quản, đến bàng quang để dự trữ cho đến khi bạn đi tiểu.

Thận không chỉ là một bộ lọc đơn giản - mỗi quả thận thực sự được tạo thành từ khoảng một triệu đơn vị lọc nhỏ được gọi là nephron. Mỗi nephron đều có một bộ lọc, được gọi là cầu thận và một ống nhỏ.

Mỗi nephron lọc một lượng máu nhỏ trong quy trình gồm hai bước. Cầu thận lọc các tế bào máu và các phân tử lớn nhưng cho phép chất lỏng và chất thải đi qua nó. Sau đó, ống lọc chất lỏng một lần nữa, gửi các khoáng chất và protein quan trọng trở lại dòng máu và đưa chất thải trực tiếp đến bàng quang dưới dạng nước tiểu.

Bệnh thận là một vấn đề ngày càng tăng. Theo Viện Y tế Quốc gia (NIH), hơn 20 triệu người ở Hoa Kỳ có thể mắc bệnh thận và nhiều người khác có nguy cơ mắc bệnh. Một số yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc bệnh thận, bao gồm: bệnh tiểu đường (lượng đường trong máu cao), huyết áp cao (tăng huyết áp), bệnh tim mạch và mạch máu.

Nguyên nhân phổ biến nhất của bệnh thận là huyết áp cao và bệnh tiểu đường. Những điều kiện này dần dần làm hỏng mô thận mỏng manh trong nhiều năm trước đó. Bệnh thận giai đoạn đầu không có triệu chứng hoặc dấu hiệu cảnh báo. Bạn có thể không nhận ra mình bị bệnh thận cho đến khi bệnh đã ở giai đoạn nặng.

Xét nghiệm máu và nước tiểu là cách duy nhất để biết bạn có bị bệnh thận hay không. Một xét nghiệm máu, được gọi là tốc độ lọc cầu thận (GFR), kiểm tra xem các cầu thận trong nephron lọc máu của bạn tốt như thế nào. Xét nghiệm nước tiểu phát hiện protein mà các ống của bạn lẽ ra phải định tuyến lại vào máu.

Khi còn một quả thận, cơ thể sẽ ra sao, có còn khỏe mạnh, cuộc sống có bình thường hay không?

Theo nhiều nghiên cứu và khảo sát cho thấy, hầu hết những người chỉ có một quả thận nhưng quả thận đó vẫn khỏe mạnh, hoạt động bình thường, mạch máu không bị bế tắc. Họ vẫn có cuộc sống bình thường, vẫn khỏe mạnh, sinh hoạt và khả năng lao động không bị hạn chế.

Trên thực tế, có rất nhiều người hiến một quả thận cho người khác vẫn sống khỏe mạnh. Theo y học, nếu người đã cho một quả thận và quả còn lại chỉ hoạt động còn một nửa chức năng của cả 2 quả thận (khoảng 50%) thì người ta vẫn sống được. Song, cũng có một số người thận bị hư hết, nếu được ghép mới thì họ vẫn có sức khỏe và lao động như người bình thường.

Theo kết quả nghiên cứu được công bố trên tạp chí Y khoa Anh và tạp chí của Hiệp hội Y khoa Mỹ cho thấy, thận là cơ quan linh hoạt và thích ứng vô cùng tốt. Những người hiến đi một quả thận thì quả thận còn lại có sự hoạt động tăng cường ở mức 70% sau thời gian hiến thận khoảng 2 tuần và tiếp tục tăng lên 75-85% khi theo dõi dài lâu.

Khi còn một quả thận, nó thường điều chỉnh hiệu suất hoạt động để đảm bảo các nhiệm vụ mà thường 2 quả thận đảm trách. Khi đó, các đơn vị trong quả thận còn lại sẽ tăng kích thước lên để giúp lọc máu, đào thải nước và các chất cặn bã ra ngoài cơ thể. Sự tăng kích thước này gọi là phì đại và sẽ không gây ra tác dụng phụ trong những năm tháng về sau. Thậm chí, với những người sinh ra chỉ 1 quả thận thì nó sẽ tự tăng kích thước một phần và chức năng lên lên bằng 2 quả thận để vẫn đảm bảo hoạt động của thận vẫn diễn ra trơn tru. Với khả năng thích ứng linh hoạt của cơ quan này nên người có một quả thận vẫn có thể sống mạnh khỏe.

Tuy nhiên, người bị phẫu thuật đi một quả thận cần có lối sống lành mạnh, ăn uống sinh hoạt điều độ, quan trọng là chú ý theo dõi và kiểm tra sức khỏe định kỳ, chú ý xét nghiệm protein niệu, làm các xét nghiệm đánh giá chức năng của thận thường xuyên. Đặc biệt chú ý theo dõi huyết áp, vì một trong những chức năng của thận là điều hòa huyết áp, vì thế khi mất một quả thận, có nguy cơ huyết áp tăng cao.

Đặc biệt với những người sinh ra một quả thận duy nhất hoặc cắt bỏ quả thận ở tuổi nhỏ thì có khả mất một số chức năng sau này và có nguy cơ huyết áp cao. Tuy nhiên, tình trạng mất chức năng thận thường rất nhẹ và họ vẫn có thể sống thọ. Nhìn chung, hầu hết những người sống với một quả thận vẫn sống bình thường và ít có vấn đề đặc biệt xảy ra. Thậm chí, đã có một người sống ở Australia sống với một quả thận cấy ghép trong 45 năm.

Dương Huyền