Rắn không sợ con gì nhưng lại sợ lươn, coi như thiên địch! Tại sao lươn không hề có độc, nhưng rắn ít khi dám đụng tới?

Chúng ta biết rằng, rắn là một kẻ săn mồi đỉnh cao trong tự nhiên. Với các giác quan nhạy bén và kỹ năng săn mồi độc đáo, chúng có thể bắt và tiêu hóa nhiều loại sinh vật. Trong thực đơn của chúng, chuột, chim, động vật lưỡng cư và bò sát đều là những món ăn khoái khẩu. Điều đáng ngạc nhiên hơn là một số loài rắn thậm chí còn dám thách thức và ăn những con rắn khác. Nhưng khi gặp lươn, rắn lại có phản ứng rất khác.

Lươn ruộng cũng trơn như rắn nên nhiều người cũng rất sợ lươn ruộng. Tuy nhiên, lươn ruộng không có nọc độc như rắn, tính hung dữ cũng không cao nên lươn ruộng cũng được coi như một loại thực phẩm. Trong cuộc sống, chúng ta thường thấy nếu rắn gặp lươn ruộng, tuy lươn ruộng không hung dữ nhưng nhìn chung rắn không cắn, nên có câu nói rắn sợ lươn ruộng.

Nhưng trên thực tế, sức chiến đấu của rắn rõ ràng cao hơn lươn ruộng, nhưng tại sao rắn không cắn lươn ruộng, nhiều người cho rằng, lươn ruộng không dễ tiêu hóa vì xương của lươn ruộng có hai cạnh, cứng, lươn ruộng cần dùng cái này để bơi, khi rắn ăn phải sẽ khó tiêu và có thể rắn chết. Trên thực tế, khả năng tiêu hóa của loài rắn vô cùng mạnh mẽ, rắn có thể tiêu hóa những động vật có kích thước lớn hơn cơ thể mình, đồng thời có thể tiêu hóa cả xương cứng của linh dương, đối với lươn ruộng lúa không phải là vấn đề. Vậy tại sao rắn không dám khiêu khích con lươn ruộng lúa?

Thực ra đó là do địa hình, như chúng ta đã biết, lươn ruộng thường xuất hiện ở những nơi ẩm ướt như đầm lầy, ao hồ. Rắn nói chung rất khó thích nghi với môi trường này, một khi chúng đến một vùng lãnh thổ mà chúng không quen thuộc, tính hiếu chiến của chúng sẽ giảm đi một nửa. Nó không những không săn được lươn mà còn có thể bị các loài thiên địch khác tấn công làm mồi, đối với loài rắn mà nói đơn giản là không đáng để mất mạng, vì vậy chúng sẽ không dễ dàng khiêu khích lươn ruộng.

Dưới đây là những phân tích của trang Sohu (của Trung Quốc) lý giải vì sao rắn thường ít khi đụng độ lươn.

Từ góc độ sinh thái

Phân tích chuyên sâu từ góc độ sinh thái cho thấy, là một sinh vật thủy sinh độc đáo, quỹ đạo sống và chiến lược sinh tồn của lươn đã in sâu vào môi trường nước. Cấu trúc cơ thể thuôn gọn, lớp ngoài trơn nhầy đều chứng tỏ khả năng thích nghi hoàn hảo của nó với cuộc sống dưới nước.

Ở dưới nước, lươn có thể di chuyển linh hoạt, thể hiện sự nhanh nhẹn và cảnh giác đáng kinh ngạc dù đang tìm kiếm thức ăn hay trốn tránh thiên địch.

Ngược lại, rắn chủ yếu sống trên cạn và lối sống, cấu trúc cơ thể cũng như kỹ thuật săn mồi của chúng hoàn toàn khác với lươn. Đối với loài rắn, môi trường sống của lươn chắc chắn là một thế giới mới đầy rẫy những ẩn số và thử thách.

Dòng nước chảy nhanh, nhiệt độ nước thay đổi và những trở ngại đối với tầm nhìn dưới nước đều là những vấn đề mà loài rắn cần phải vượt qua. Chúng phải học cách giữ thăng bằng trong nước, chống lại tác động của dòng nước và sử dụng thông tin giác quan hạn chế để xác định vị trí và tiếp cận con mồi.

Trong quá trình này, loài rắn không chỉ cần nỗ lực nhiều hơn mà còn phải chấp nhận rủi ro cao hơn. Khi xuống nước, chúng mất đi sự linh hoạt và tốc độ như trên cạn và trở nên tương đối vụng về. Lươn có thể tận dụng lợi thế dưới nước để nhanh chóng trốn thoát hoặc chống trả.

Vì vậy, đối với loài rắn, săn lươn chắc chắn là một công việc vô cùng khó khăn, đòi hỏi kỹ năng và sự kiên nhẫn vô cùng cao. Chúng có thể nhắm lươn là con mồi, tuy nhiên, việc bất đồng môi trường sống và tập tính của hai bên nên rắn ít khi săn lươn.

Từ góc độ sinh lý

Từ khía cạnh của sinh lý học, cấu trúc cơ thể của chúng giống như một cỗ máy tinh xảo, không chỉ đảm bảo khả năng di chuyển hiệu quả mà còn mang lại cho chúng khả năng sinh tồn đáng kinh ngạc.

Khi gặp mối đe dọa tiềm ẩn như rắn, lươn có thể nhanh chóng điều chỉnh tư thế cơ thể và thoát khỏi khu vực nguy hiểm một cách nhanh nhất. Cơ chế trốn thoát hiệu quả này giúp lươn dễ dàng sống sót khi gặp thiên địch.

Điều đáng kinh ngạc hơn nữa là bề mặt cơ thể của lươn được phủ một lớp chất nhầy trơn trượt. Lớp chất nhầy này không chỉ có tác dụng bôi trơn, giúp lươn bơi lội trong nước dễ dàng hơn mà còn có chức năng phòng thủ mạnh mẽ.

Khi rắn cố bắt lươn, lớp chất nhầy này khiến rắn khó tung cú cắn chết người vào con mồi. Ngay cả khi rắn cắn thành công lươn, chất nhầy trơn trượt sẽ khiến rắn khó dùng lực để cuộn xiết, tạo cơ hội cho lươn trốn thoát.

Từ góc độ tiến hóa

Đối với loài rắn, dù có khả năng săn mồi mạnh mẽ và các giác quan nhạy bén nhưng chúng thường gặp khó khăn khi đối mặt với lươn. Khó khăn trong việc săn mồi này đã khiến rắn dần dần học cách né tránh lươn trong quá trình tiến hóa.

Đây không phải là một phản ứng tâm lý đơn giản mà đã in sâu vào gen của loài rắn. Trải qua nhiều thế hệ kế thừa và sinh sản, điều này không ngừng được củng cố ở loài rắn, cuối cùng trở thành khuôn mẫu hành vi bản năng.

Chính đặc điểm bản năng này đã giúp loài rắn phản ứng nhanh nhạy khi đối mặt với lươn để tránh những rủi ro, tổn thất không đáng có.

Hoàng Lê (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)