Sau khi Việt Nam giành độc lập vào tháng 8/1945, Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được thành lập. Theo Hiến pháp năm 1946, đất nước được chia thành ba Bộ: Bắc Bộ, Trung Bộ và Nam Bộ. Trong giai đoạn 1945 - 1946, Việt Nam có 65 tỉnh.
Giai đoạn 1945 - 1946, Việt Nam từng có đến 65 tỉnh
Năm 1975, miền Nam được giải phóng, đất nước thống nhất, và đến năm 1976, nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam có 38 đơn vị hành chính cấp tỉnh, bao gồm 35 tỉnh và 3 thành phố trực thuộc Trung ương. Khi đó, Việt Nam từ 72 tỉnh, thành đã giảm xuống còn 38 do quá trình sáp nhập. Tuy nhiên, sau đó, số lượng đơn vị hành chính tiếp tục điều chỉnh, tăng lên 63 vào năm 2008 và duy trì đến nay. Việt Nam hiện có 63 tỉnh, thành phố, bao gồm 57 tỉnh và 6 thành phố trực thuộc Trung ương: Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, Hải Phòng, Cần Thơ và Thừa Thiên Huế. Từ năm 1975 đến nay, đất nước đã trải qua 9 lần chia tách và sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh.
Trong quá trình phát triển, địa giới hành chính của các tỉnh liên tục có sự thay đổi để phù hợp với điều kiện từng giai đoạn. Tuy nhiên, hai tỉnh Thanh Hóa và Thái Bình chưa từng trải qua quá trình sáp nhập hay chia tách, đồng thời vẫn giữ nguyên tên gọi từ thời phong kiến đến nay.
Năm 1976, Việt Nam có 38 tỉnh, thành phố, đây là số lượng đơn vị hành chính cấp tỉnh ít nhất trong hơn nửa thế kỷ qua. Khi đó, Bắc Bộ có 13 tỉnh và 2 thành phố, Trung Bộ có 10 tỉnh, và Nam Bộ có 12 tỉnh cùng TP.HCM. Các tỉnh thuộc mỗi khu vực như sau:
- Bắc Bộ (13 tỉnh, 2 thành phố): Bắc Thái, Cao Lạng, Hà Nam Ninh, Hà Bắc, Hà Sơn Bình, Hà Tuyên, Hải Hưng, Hoàng Liên Sơn, Lai Châu, Quảng Ninh, Sơn La, Thái Bình, Vĩnh Phú; hai thành phố là Hà Nội và Hải Phòng.
- Trung Bộ (10 tỉnh): Thanh Hóa, Nghệ Tĩnh, Bình Trị Thiên, Quảng Nam - Đà Nẵng, Nghĩa Bình, Phú Khánh, Thuận Hải, Gia Lai - Kon Tum, Đắk Lắk, Lâm Đồng.
- Nam Bộ (12 tỉnh, 1 thành phố): Sông Bé, Tây Ninh, Đồng Nai, Long An, Đồng Tháp, An Giang, Tiền Giang, Hậu Giang, Kiên Giang, Bến Tre, Cửu Long, Minh Hải và TP.HCM.
Từ đó đến nay, hệ thống hành chính cấp tỉnh của Việt Nam đã trải qua nhiều lần điều chỉnh để phù hợp với sự phát triển của đất nước.
T.Hà (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)