Trong danh sách ghi chép, Hòa Thân sau khi bị tịch thu tài sản, tổng giá trị tính được lên đến gần 8 trăm triệu lượng bạc, tương đương với quốc khố thu thuế 15 năm của Đại Thanh. Trong nhà Hòa Thân có giấu 268 tấn vàng, nhiều hơn cả trữ lượng vàng của cường quốc số 1 thế giới lúc bấy giờ?
Vậy bí quyết của Hòa Thân là gì?
Vì được Càn Long sủng ải, những kẻ hối lộ Hòa Thân nhiều không kể xiết. Ông cũng chưa bao giờ từ chối bất kì ai. Ông ta còn thường xuyên sách nhiễu các quan viên lớn nhỏ, đòi họ hối lộ.
Năm 45 niên hiệu Càn Long (năm 1781), vua Càn Long lần thứ 5 tuần du phương Nam lần lượt đi qua các tỉnh Trực Lệ, Sơn Đông, Chiết Giang. Hòa Thân xin đi theo. Trên đường đi, Hòa Thân tìm cách vòi tiền các quan chức địa phương. Khi Hòa Thân đến Dương Châu, ông ta thấy cảnh vật phồn hoa, các thương nhân buôn muối rất phát đạt. Điều này khiến cho Hòa Thân cảm thấy khoản cống nộp hàng năm của quan lại vùng này cho mình còn quá ít. Ông ta gọi riêng Chinh Thụy, viên quan diêm chính của tỉnh Lưỡng Hoài đến hạch sách. Hòa Thân nói:
- Thánh thượng tuần du đến Dương Châu, nhà ngươi dùng nữ sắc dâng lên để làm u mê, che mắt quân vương thì đáng tội gì?
Chinh Thụy hiểu ý Hòa Thân muốn vòi vĩnh, đáp:
- Kẻ hèn này mỗi năm nộp lên 10 vạn lượng. Ngày lễ tết cũng không dám quên. Nay xin lập tức chuẩn bị dâng lên đại nhân 10 vạn lượng.
Hòa Thân nghe vậy mới tạm hài lòng. Nhưng không lâu sau, ông ta vẫn giao chức quan diêm chính béo bở này cho Uông Như Long, một tay chân khác của mình và Uông Như Long đối xử với ông ta rộng rãi hơn nhiều. Chinh Thụy uất ức mà không biết kêu vào đâu.
Có thể nói, việc Hòa Thân thu tiền hối lộ đã trở thành một hệ thống, có quy định riêng. Số bạc này được thu hằng năm, không thua kém gì so với việc thu thuế của triều đình.
Đây chỉ là một phần nào cho thấy sự trắng trợn khi vơ vét của Hòa Thân. Tương truyền răng muốn gặp Hòa Thân lễ ra mắt ít nhất là 20 vạn lạng bạc. Nếu ít hơn thì chỉ được gặp gia nhân, quản gia của ông ta mà thôi.
Ngoài ăn hối lộ, Hòa Thân còn tổ chức mua quan bán tước, gian lận thi cử, bớt xén các khoản chi tiêu trong cung…Những khoản thu này là không thể đếm xuể.
Hòa Thân vốn là tham quan, nhưng lại được giữ rất nhiều chức vụ liên quan đến quản lý tiền bạc. Ông từng giữ chức tổng quản phủ Nội vụ, thượng thư bộ Hộ, Hàn Lâm viện trưởng viện học sĩ cai quản việc thi cử… Những chức vị đó mở ra cho Hòa Thân nguồn tài sản vô tận. Trong đó, phải kể đến việc ông ta được giao trực tiếp quản lý việc thu thuế tại Sùng Văn Môn.
Từ thời nhà Minh, chín cổng thành Bắc Kinh đều đặt trạm thu thuế. Đến nhà Thanh, chỉ để lại một cổng. Hàng hóa qua lại trực tiếp phải nộp thuế tại cổng Sùng Văn. Hòa Thân quản lý việc thu thuế tại Sùng Văn Môn rất nghiêm ngặt. Dù là dân thường, thương buôn hay quan lại, học sĩ đi qua đều phải nộp tiền, không bỏ sót một ai. Thậm chí, nếu qua Sùng Văn Môn không đủ tiền thuế cũng phải bỏ cả hành lý ở ngoài. Vào trong kinh vay mượn đồ đạc khắp nơi mà dùng.
Nhắc đến Hòa Thân mà không nói đến chế độ “phạt tiền thay tội” thì quả là một thiếu sót nghiêm trọng. Chế độ phạt tiền thay tội do chính Hòa Thân là người đưa ra “sáng kiến” và đẩy mạnh thực hiện. Các quan lại phạm pháp nếu tội chưa đáng chém thì đều có thể tự nộp một khoản tiền phạt để được tha. Thậm chí, nhiều trường hợp quan lại còn tự nguyện nộp trước tiền phạt cho mình. Khoản thu nhập này của triều đình do Hòa Thân một tay cai quản. Có thể thấy, Hòa Thân tự mình quản lý số bạc khổng lồ này. Việc ông ta bỏ túi được bao nhiêu không ai được biết. Từ cổ chí kim, chỉ mình Hòa Thân nghĩ ra được cách thu tiền độc đáo này.
Ngoài số tiền lấy được từ triều đình, Hòa Thân còn là một thương nhân có tài. Hòa Thân đã từng kinh doanh nhà đất, mở hiệu cầm đồ, cho vay lãi, bán đồ cổ, tửu lầu…Chỉ riêng ở Bắc Kinh, Hòa Thân đã có 75 hiệu cầm đồ. Ông ta còn có hơn 80 cỗ xe ngựa lớn để chuyên chở hàng hóa.
Trong các hình thức kinh doanh đó, mang lại nhiều tiền bạc cho Hòa Thân nhất là thu tiền thuê đất đai từ nông dân. Thanh sử ghi chép, số đất mà Hòa Thân cho thuê là 1266 khoảnh. Tương đương với hơn một vạn mẫu đất ngày nay.
Tuy giàu có đến vậy, nhưng Hòa Thân lại là người cực kỳ keo kiệt. Hòa Thân trong nhà thì xoa hoa vô độ. Nhưng đối với gia nhân lại rất keo kiệt, không tiêu thừa một xu. Người hầu trong nhà ngoài vài kẻ thân tín, còn lại tất cả đều phải mặc quần áo vải thô. Bữa ăn hàng ngày hầu như là cháo. Khi xây cất nhà cửa, Hòa Thân còn điều động binh sĩ dưới quyền đến làm, chứ không bỏ tiền ra thuê người khác.
Vào ngày 18 tháng Giêng năm Gia Khánh thứ 4, năm 1799, sau khi Càn Long qua đời 2 ngày, Hòa Thân cũng bị bắt và được ban cho dây treo cổ chết, ông qua đời vào năm 49 tuổi.
Dương Huyền (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)