Người xưa nói: 'Năm ngón không lộ, phú quý không đi’'. Câu tục ngữ này có ý nghĩa gì? Nội hàm văn hóa đằng sau là thế nào?

Trong dân gian có một câu nói phổ biến như này, đó là "Năm ngón không lộ, phú quý không đi". Câu tục ngữ này có ý nghĩa gì?

Thực ra, câu tục ngữ này cũng rất dễ hiểu. Ý chỉ khi chúng ta khép các ngón tay lại mà giữa những kẽ ngón tay không lộ ra các khe hở thì có nghĩa là bàn tay chúng ta đã nắm giữ rất chặt tài lộc của mình, chúng sẽ không bị trôi đi.

Câu nói này trước đây cũng nên có phần đúng, vì lúc bấy giờ, người dân ngoài sản xuất trồng trọt, các ngành khác, đặc biệt là công nghiệp, tương đối lạc hậu. Sản xuất nông nghiệp vẫn là ngành trụ cột mà người dân phụ thuộc vào để sinh tồn, và nông dân sản xuất nông nghiệp chiếm hơn 90% dân số, sau khi thu hoạch, người dân quen với việc dùng tay nhặt hạt, cảm nhận độ đầy của hạt, mức độ khô và ướt để dự đoán sản lượng hạt. Nhưng nếu có khoảng trống giữa các ngón tay, hạt sẽ chảy qua kẽ tay, gây ra đánh giá sai về năng suất. Khe hở giữa các ngón tay càng lớn thì các hạt bị rơi càng nhiều. Người xưa cho rằng loại bàn tay có kẽ hở này là “bàn tay rò rỉ tiền bạc”.

Ngoài ra, do nông dân sản xuất nông nghiệp lâu năm, khi sử dụng các công cụ khác nhau, các khớp ngón tay bị biến dạng, bàn tay có nhiều vết chai nên khi năm ngón tay sát vào nhau khó có kẽ hở. Vì cuộc sống dư dả, ăn uống đủ chất mà bàn tay của những người giàu cũng mũm mĩm hơn, 5 ngón tay đan chặt vào nhau không có kẽ hở. Vì vậy, sau khi quan sát kỹ lưỡng và lâu dài, người xưa kết luận rằng người có 5 ngón tay có kẽ hở là người nghèo, người không có kẽ hở là người giàu có. Đó cũng là lời khuyên mà người xưa cảnh báo thế hệ mai sau hãy thay đổi vận mệnh của mình thông qua việc chăm chỉ học hành.

Nhưng câu này dường như chẳng có ý nghĩa gì trong mắt người hiện đại. Bởi vì với sự phát triển nhanh chóng của công nghiệp và khoa học kỹ thuật, cơ giới hóa nông nghiệp đã giải phóng người nông dân khỏi những lao động chân tay nặng nhọc, và việc xác định số phận của một người là giàu hay nghèo có vẻ hơi tùy tiện. Một người giàu hay nghèo không liên quan gì đến việc có kẽ hở giữa các ngón tay hay không, mà liên quan mật thiết đến việc anh ta có chăm chỉ và làm việc chăm chỉ hay không.

Tuy nhiên, ở thời hiện đại, người ta nhận ra: "Giàu nghèo không liên quan gì đến khoảng cách giữa năm ngón tay mà nó liên quan đến việc bạn đã nỗ lực như thế nào”. Nếu bạn làm việc chăm chỉ và phấn đấu, bạn sẽ gặt hái được của cải khi thời cơ đến. Nếu một người không chăm chỉ, lười biếng, dù được ban cho một núi vàng, cuối cùng cũng sẽ hết.

Dương Huyền