Năm 2019, một nghiên cứu về bộ gen người Việt do Viện Nghiên cứu Tế bào gốc – Công nghệ gen Vinmec thực hiện đã khẳng định sự khác biệt rõ rệt giữa quần thể người Việt và người Hán. Nghiên cứu này chỉ ra rằng nguồn gốc chính của người Việt là từ người Đông Nam Á cổ đại. Hơn nữa, nghiên cứu cũng ủng hộ giả thuyết khoa học về việc con người di cư từ châu Phi đến Đông Nam Á, sau đó di chuyển dần vào sâu trong lục địa theo hướng Nam Bắc.
Người Việt Nam đầu tiên là ai?
Theo truyền thuyết được ghi chép trong Đại Việt Sử Ký Toàn Thư, thủy tổ của người Việt là Kinh Dương Vương, thuộc dòng dõi Thần Nông. Câu chuyện “Con Rồng cháu Tiên” kể lại rằng Kinh Dương Vương kết hôn với Long Nữ ở nước Xích Quỷ và sinh ra Lạc Long Quân. Lạc Long Quân sau đó kết duyên cùng Âu Cơ, sinh ra một bọc trăm trứng, nở thành trăm người con. Theo truyền thuyết, trăm người con này chính là những người Việt đầu tiên. Sau này, Lạc Long Quân và Âu Cơ chia con, năm mươi người theo cha xuống biển, năm mươi người theo mẹ lên núi. Người con trưởng sau đó đã thống nhất các bộ lạc, lập ra nhà nước Văn Lang, đóng đô tại Phong Châu (nay là Phú Thọ). Đây được xem là nhà nước đầu tiên trong lịch sử Việt Nam, mở ra thời đại các vua Hùng với 18 đời vua kế tiếp.
Tuy nhiên, truyền thuyết chỉ là một phần của câu chuyện. Về mặt khảo cổ học, câu hỏi về nơi xuất hiện đầu tiên của người Việt vẫn còn gây nhiều tranh luận. Trước đây, nhiều người cho rằng sự xuất hiện của Người đứng thẳng (Homo erectus) tại hang Thẩm Khuyên và Thẩm Hai (Lạng Sơn) cách đây khoảng 500.000 năm là dấu mốc khởi đầu cho lịch sử Việt Nam. Tuy nhiên, những khám phá khảo cổ học gần đây tại An Khê, tỉnh Gia Lai đã làm thay đổi quan điểm này.
Theo Tiến sĩ Nguyễn Gia Đối (Viện Khảo cổ học), những di tích đá cũ được tìm thấy ở vùng thượng lưu sông Ba, An Khê có niên đại lên đến 800.000 năm. Điều này cho thấy sự tồn tại của một cộng đồng cư dân cổ xưa trên mảnh đất Việt Nam từ rất sớm. Vùng An Khê được coi là địa bàn sinh sống của cộng đồng cư dân này, và hiện tại, đây được xem là mốc thời gian sớm nhất mà chúng ta biết về sự xuất hiện của con người và di sản văn hóa của họ trên lãnh thổ Việt Nam. Phát hiện này mở ra những hướng nghiên cứu mới, đồng thời khẳng định lịch sử Việt Nam còn lâu dài và phức tạp hơn những gì chúng ta đã biết.
Việc xác định chính xác người Việt Nam đầu tiên và địa điểm xuất hiện đầu tiên vẫn là một hành trình nghiên cứu lâu dài. Tuy nhiên, những bằng chứng khoa học và khảo cổ học đang dần hé lộ bức tranh rõ nét hơn về cội nguồn dân tộc, giúp chúng ta hiểu sâu hơn về quá khứ và bản sắc văn hóa của chính mình.
Thu Hà (TH) (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)