Mấy chục năm trước, chạch đầy rẫy trên mương, ao, nay chạch ngày càng ít, chạch đi đâu?

Chạch là loài vật gì?

Chạch là một loài cá nước ngọt. Cá chạch có thân hình mảnh khảnh, cá trưởng thành dài khoảng 10 cm đến 40 cm, lưng hơi gồ lên và có nhiều màu sắc như đen, nâu, vàng, cam.

Chạc có khả năng thích nghi với môi trường mạnh mẽ, phân bố chủ yếu ở các sông, hồ, đầm, ao, mương nước ngọt trên khắp thế giới. Môi trường chúng sống có yêu cầu rất thấp về chất lượng nước, nhiệt độ, ánh sáng.

Thói quen của chạch

Cá chạch là loài cá rất linh hoạt với cái đầu nhỏ và thân hình thon thả, có thể bơi lội nhanh nhẹn trong nước. Chạch có thể tồn tại trong môi trường tương đối khắc nghiệt, chẳng hạn như nước giàu chất độc hại hoặc thiếu oxy.

Khi nguồn nước đầy đủ, chạch có thể thở bằng mang, khi nước cạn chỉ còn phù sa, chạch có thể hô hấp bằng ruột, ngoài ra các xúc tu, đường bên và các bộ phận khác rất nhạy cảm.

Chạch là một loại cá ăn tạp, các loài động vật phù du như luân trùng, cladocerans, giáp xác chân chèo và một số loài thực vật thủy sinh đều là thức ăn của chúng.

Giá trị của chạch là gì

- Giá trị thực phẩm: Thịt chạch mềm, thơm ngon, giàu chất đạm, chất béo, chất khoáng, vitamin và các chất dinh dưỡng khác, là món ăn rất bổ dưỡng.

Trong văn hóa ẩm thực truyền thống, chạch được sử dụng rộng rãi trong các món ăn khác nhau trong nấu ăn, chẳng hạn như kho chạch, cá chạch nướng,... Chạch không chỉ có hương vị độc đáo mà còn có thể đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng đa dạng của cơ thể con người.

- Giá trị dược liệu: chạch cũng có giá trị dược liệu nhất định. Chạch giàu chất dinh dưỡng đa dạng như đạm, béo, khoáng chất và vitamin, có tác dụng phòng và điều trị nhất định đối với các bệnh như cao huyết áp, thiếu máu, tiểu đường.

- Giá trị làm cảnh: Cá chạch có thể nuôi trong bể cá như một loại cá cảnh. Bởi vì chạch có hình dạng đặc biệt, màu sắc đa dạng, sống động và thú vị, nó có thể mang lại cho mọi người trải nghiệm thị giác rất thú vị.

Đồng thời, do việc cho chạch ăn tương đối đơn giản nên đã trở thành sự lựa chọn của nhiều người yêu thú cưng.

- Giá trị môi trường: chạch là loài cá ăn tạp nên có giá trị sinh thái nhất định, chúng có thể làm sạch phù sa trong thủy vực, thúc đẩy cải thiện chất lượng nước.

Đồng thời, chạch có thể kiểm soát số lượng động vật không xương sống nhỏ và cá nhỏ trong khi ăn chúng, điều này có lợi cho việc duy trì cân bằng sinh thái.

- Giá trị kinh tế: Khắp nước ta đều có các cơ sở nuôi chạch, do nhu cầu thị trường về chạch rất lớn, lại là loài cá rất có giá trị kinh tế. Quy trình nuôi của chạch đơn giản, mau lớn, giá thành tương đối rẻ nên là loại cá được đa số bà con nông dân lựa chọn.

Mấy chục năm trước, chạch đầy rẫy trên mương, ao, gần đây chạch tự nhiên ngày càng ít, chuyện gì đang xảy ra vậy?

- Biến đổi môi trường sinh thái: Với quá trình đô thị hóa, công nghiệp hóa, con người ngày càng hủy hoại môi trường sinh thái, ảnh hưởng lớn đến sự tồn tại của chạch. Các vấn đề như ô nhiễm nước và hủy hoại hệ sinh thái đều có tác động xấu đến môi trường sống và sự sinh sản của chạch.

- Suy thoái môi trường nước: Do quá trình đô thị hóa và công nghiệp hóa phát triển nhanh chóng, tình trạng ô nhiễm môi trường nước dần trở nên nghiêm trọng. Việc thải quá nhiều nitơ amoniac, nitrat và các chất khác trong thủy vực dẫn đến axit hóa môi trường thủy vực, ảnh hưởng đến sự tồn tại và sinh sản của chạch.

Đánh bắt quá mức và đánh bắt bất hợp pháp: chạch được sử dụng rộng rãi trong nấu ăn trong văn hóa ẩm thực truyền thống, điều này đã dẫn đến việc đánh bắt quá mức chạch tự nhiên. Đồng thời, một số hành vi đánh bắt trái phép cũng làm trầm trọng thêm tình trạng suy giảm số lượng cá chạch.

Cạch có khả năng thích ứng và sức sống vô cùng mạnh mẽ, chúng không chỉ là nguyên liệu thực phẩm quan trọng mà còn có giá trị sinh thái nhất định. Tuy nhiên, do quá trình đô thị hóa, công nghiệp hóa, thay đổi môi trường sinh thái, suy thoái môi trường nước, đánh bắt quá mức, trái phép và các yếu tố khác nên số lượng cá chạch ngày càng giảm.

Lê Dương (Theo Thuơng Hiệu và Pháp Luật)