Hồng Hoàng là loài chim đặc trưng của vùng nhiệt đới châu Á và châu Phi. Tại châu Á, chúng phân bố rộng rãi tại các khu rừng của Ấn Độ, miền Nam Trung Quốc và Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam. Ở Việt Nam, loài Hồng Hoàng (Buceros bicornis) được ghi nhận là loài lớn nhất trong họ, với đặc điểm nhận dạng nổi bật là mũ mỏ màu vàng tươi và đen trên đỉnh chiếc mỏ lớn.
Hồng Hoàng - Loài chim quý Việt Nam có mỏ đắt gấp 3 lần ngà voi
Với chiều dài cơ thể từ 90-122cm và trọng lượng lên đến 4kg, chim Hồng Hoàng gây ấn tượng bởi vẻ ngoài oai vệ. Sải cánh của chim trưởng thành có thể đạt tới 1,6m, giúp chúng trở nên vô cùng nổi bật trong tự nhiên. Tuy nhiên, điểm thu hút nhất của loài chim này chính là chiếc mỏ cong màu vàng đặc trưng. Các nhà khoa học cho rằng chiếc mỏ rỗng sặc sỡ này có vai trò quan trọng trong việc thu hút bạn tình.
Hồng Hoàng là loài chim chung thủy, ghép đôi và sống cả đời một vợ một chồng. Từ xa xưa, chúng đã được nhiều bộ lạc tôn sùng và coi là linh vật trong các nghi lễ tôn giáo. Chiếc mỏ sừng đẹp mắt của Hồng Hoàng cũng được sử dụng làm đồ trang trí, trang sức. Tại Ấn Độ, lông chim còn được dùng để làm mũ đội đầu cho nam giới.
Chính vì vẻ đẹp và giá trị đặc biệt của mình, mỏ sừng chim Hồng Hoàng đang trở thành mục tiêu của các hoạt động buôn bán trái phép. Giá trị của mỏ sừng loài chim này có thể lên tới 6.150 USD/kg, tương đương gần 150 triệu đồng, đắt gấp 3 lần so với ngà voi. Tại Trung Quốc, mỏ sừng chim Hồng Hoàng được chế tác thành những tác phẩm nghệ thuật có giá trị cao. Các nghệ nhân Nhật Bản cũng chạm khắc chúng thành nhiều hình thù tinh xảo. Thậm chí, vào thế kỷ 19, những món đồ tinh xảo từ mỏ sừng chim Hồng Hoàng đã được giới quý tộc Anh ưa chuộng.
Tuy nhiên, việc săn bắt và buôn bán trái phép, kết hợp với các yếu tố môi trường, đã khiến số lượng chim Hồng Hoàng trong tự nhiên sụt giảm nghiêm trọng. Loài chim này hiện đang được liệt kê trong Sách Đỏ IUCN và Sách Đỏ Việt Nam, thuộc nhóm Ib - các loài động vật rừng đang bị đe dọa tuyệt chủng, nghiêm cấm khai thác và sử dụng vì mục đích thương mại. Chúng cũng nằm trong Phụ lục I CITES, danh sách các loài động vật hoang dã được bảo vệ trên toàn thế giới.
Tình trạng đáng báo động của loài chim quý này đòi hỏi sự chung tay của cộng đồng trong việc nâng cao ý thức bảo tồn, ngăn chặn các hoạt động săn bắt và buôn bán trái phép, để đảm bảo sự tồn tại của loài "phượng hoàng đất" này trong tương lai.
Thu Hà (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)