Cồn Cỏ là hải đảo tiền tiêu thuộc vùng biển Quảng Trị, có diện tích tự nhiên khoảng 2,5km2, nằm cách đất liền khoảng 30km. Được thành lập vào năm 2004, nơi đây được biết tới là huyện đảo có diện tích nhỏ nhất Việt Nam. Ngoài ra, trong số 12 huyện đảo của cả nước, Bạch Long Vĩ cũng là huyện đảo nhỏ, có diện tích chỉ khoảng 3km2.
Cồn Cỏ là đảo ven bờ, nằm ngoài khơi biển đông có độ cao trung bình từ 7 - 10 m so với mực nước biển. Trên đảo có 2 điểm cao: điểm phía Đông đảo 37m (vì vậy có tên điểm cao 37), điểm phía Tây - gần chính giữa đảo - là điểm cao 63,4m đây là điểm cao nhất đảo. Cồn Cỏ còn có tên gọi khác là Hòn Cỏ, Thảo phù, Con Hổ, hay Hòn Mệ (theo cách gọi của ngư dân Vĩnh Linh - tỉnh Quảng Trị). Đứng trên cao nhìn xuống đảo như một con rùa khổng lồ hướng đầu về phía Tây Nam. Những ngày đẹp trời, từ Cửa Tùng có thể nhìn thấy đảo rất rõ với sự nhô lên 2 điểm cao làm nỗi bật màu xanh sẩm của đảo trên nền trời trong nước biếc.
Đảo Cồn Cỏ nguồn gốc núi lửa bazan, dạng đồi đẳng thước rộng 2,3 km2, cao 63 m, nằm cách xa bờ 24 km. Đảo có vị trí lẻ loi ở cửa vịnh Bắc Bộ và khá gần bờ Việt Nam. Mặc dù diện tích đảo nhỏ, nhưng các đặc điểm về hình thể và cấu trúc không gian, cấu tạo địa chất; diện tích, độ cao và cảnh quan sinh thái; động lực và tính ổn định… đã tạo ra giá trị lớn cho đảo về tài nguyên địa - tự nhiên và môi trường sinh cư thuận lợi cho các loài sinh vật và con người. Về giá trị vị thế địa - kinh tế, Cồn Cỏ thuộc đơn vị hành chính cấp huyện thuộc tỉnh Quảng Trị, là vị trí ưu tiên đối với phát triển kinh tế biển - đảo của đất nước; là vị trí trung tâm của không gian kinh tế khu cửa vịnh Bắc Bộ. Đây là một địa bàn thuận lợi cho phát triển các lĩnh vực kinh tế biển như thủy sản, bảo tồn biển, dịch vụ - du lịch cùng với các loại hình dịch vụ khác.
Đảo Cồn Cỏ có giá trị về địa chất cùng hệ sinh thái và cảnh quan đa dạng, lại không quá xa bờ, có tiềm năng du lịch hết sức phong phú, đa dạng. Đảo được ví như một bảo tàng thiên nhiên độc đáo, với các thềm đá bazan kỳ vĩ cùng các bãi tắm nhỏ hoang sơ được tạo thành từ những đụn cát, san hô, sò điệp và những mùa tắm kéo dài khi nước biển ở đây luôn trong và ấm. Cùng với đó, rừng trên đảo cũng là khá hiếm của đảo núi lửa ở Việt Nam với ba tầng cây cỏ, dây leo và thảm thực vật phong phú. Ngoài ra, Cồn Cỏ nằm trong chuỗi địa danh lịch sử nổi tiếng của tỉnh Quảng Trị, gắn liền với cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước hào hùng của dân tộc, như: hàng rào Macnamara, địa đạo Vĩnh Mốc, cầu Hiền Lương, nghĩa trang Liệt sĩ Đường 9, nghĩa trang Liệt sĩ Trường Sơn, v.v.
Do có vị trí chiến lược về quốc phòng, an ninh cũng như tiềm năng, lợi thế trong phát triển kinh tế, dịch vụ du lịch, lâm, nông, thủy sản,… ngày 01/10/2004, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 174/2004/NĐ-CP về việc thành lập huyện đảo Cồn Cỏ (thuộc tỉnh Quảng Trị) và xây dựng thành đảo du lịch - đảo tiền tiêu của Tổ quốc. Sau khi thành lập, được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, đầu tư của Trung ương và tỉnh Quảng Trị, cùng sự nỗ lực vượt khó của Đảng bộ, chính quyền, quân và dân trên đảo, Cồn Cỏ đã, đang tự khẳng định mình và có bước phát triển mạnh mẽ, vững chắc, xứng đáng là “hòn ngọc” - đảo văn hóa, du lịch - mắt thần trên Biển Đông - đảo tiền tiêu của Tổ quốc.
Hoàng Lê (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)