1. Sự ra đời của Hải Hưng
Ngày 26/1/1968, Ủy ban Thường vụ Quốc hội chính thức ban hành nghị quyết về việc hợp nhất hai tỉnh Hải Dương và Hưng Yên, khai sinh ra tỉnh Hải Hưng. Quyết định này xuất phát từ mong muốn tạo ra một đơn vị hành chính đủ mạnh để tối ưu hóa việc quản lý và khai thác các nguồn lực của hai tỉnh.
Hưng Yên và Hải Dương, từng có một thời gian dài gắn bó dưới một mái nhà chung mang tên Hải Hưng
Khi mới thành lập, Hải Hưng bao gồm hai thị xã là Hải Dương (tỉnh lỵ) và Hưng Yên, cùng 20 huyện trải dài trên khắp vùng đồng bằng trù phú. Vị trí địa lý của Hải Hưng vô cùng quan trọng, nằm ở trung tâm Đồng bằng Bắc Bộ, tiếp giáp với nhiều tỉnh thành kinh tế trọng điểm.
2. Hành trình thay đổi địa giới hành chính
Trong gần 30 năm tồn tại, tỉnh Hải Hưng đã trải qua nhiều lần điều chỉnh địa giới hành chính, chủ yếu theo hướng sáp nhập các huyện nhỏ để tinh gọn bộ máy quản lý.
- Khu vực Hải Dương: Giai đoạn này chứng kiến sự sáp nhập Cẩm Giàng và Bình Giang thành Cẩm Bình (1977), Kim Thành và Kinh Môn thành Kim Môn (1979), Nam Sách và Thanh Hà thành Nam Thanh (1979), Tứ Kỳ và Gia Lộc thành Tứ Lộc (1979), Thanh Miện và Ninh Giang thành Ninh Thanh (1979).
- Khu vực Hưng Yên: Tương tự, Phù Cừ và Tiên Lữ hợp nhất thành Phù Tiên (1977), Văn Giang và Yên Mỹ thành Văn Yên (1977), Văn Lâm và Mỹ Hào thành Văn Mỹ (1977). Đến năm 1979, Văn Yên (trừ 11 xã chuyển sang Khoái Châu) và Văn Mỹ hợp nhất thành Mỹ Văn, Khoái Châu sáp nhập với 11 xã của Văn Giang cũ thành Châu Giang, còn Kim Động và Ân Thi trở thành Kim Thi.
Đến đầu năm 1996, Hải Hưng có hai thị xã và 10 huyện. Tuy nhiên, trước khi chia tách, tỉnh tiếp tục điều chỉnh địa giới khi tách Kim Thi thành Kim Động và Ân Thi, Ninh Thanh thành Ninh Giang và Thanh Miện, Tứ Lộc thành Tứ Kỳ và Gia Lộc, nâng tổng số huyện lên 13.
3. Sự tái lập của Hải Dương và Hưng Yên
Sau gần ba thập kỷ tồn tại, tỉnh Hải Hưng đã hoàn thành sứ mệnh lịch sử của mình. Ngày 6 tháng 11 năm 1996, Quốc hội khóa IX thông qua nghị quyết về việc chia tách Hải Hưng để tái lập hai tỉnh Hải Dương và Hưng Yên.
- Tỉnh Hải Dương: Được tái lập với thị xã Hải Dương và 8 huyện: Cẩm Bình, Chí Linh, Gia Lộc, Kim Môn, Nam Thanh, Ninh Giang, Thanh Miện và Tứ Kỳ.
- Tỉnh Hưng Yên: Tái lập với thị xã Hưng Yên và 5 huyện: Ân Thi, Châu Giang, Kim Động, Mỹ Văn và Phù Tiên.
Việc tái lập đã mở ra một chương mới cho cả hai tỉnh. Hải Dương và Hưng Yên đã có những bước phát triển vượt bậc về kinh tế - xã hội, từ những tỉnh thuần nông vươn lên trở thành những địa phương có tốc độ tăng trưởng nhanh, đóng góp quan trọng vào sự phát triển của vùng Đồng bằng sông Hồng và cả nước.
Tính đến năm 2025, Hải Dương đã trở thành một tỉnh với diện tích 1.668,20 km² và dân số gần 1,9 triệu người, bao gồm hai thành phố, một thị xã và 9 huyện. Trong khi đó, Hưng Yên có diện tích 930,20 km² và dân số khoảng 1,3 triệu người, bao gồm một thành phố, một thị xã và 8 huyện.
Sự hợp nhất và chia tách tỉnh Hải Hưng là một minh chứng cho sự thay đổi và phát triển không ngừng của hệ thống hành chính Việt Nam. Dù chỉ tồn tại trong một giai đoạn lịch sử nhất định, Hải Hưng vẫn đóng vai trò quan trọng, góp phần vào sự phát triển của hai tỉnh Hải Dương và Hưng Yên như ngày nay.
Lam Vy (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)