Hinton dự đoán AI có thể dẫn đến sự tuyệt chủng của loài người. Dưới đây là những biện pháp đối phó

Nhà khoa học máy tính người Canada gốc Anh nói với BBC Radio 4: "Chúng ta không bao giờ phải đối mặt với thứ gì đó thông minh hơn chính mình. Bạn có thể đưa ra bao nhiêu ví dụ về việc một thứ kém thông minh hơn đang kiểm soát một thứ thông minh hơn?" Đánh giá của Hinton nhấn mạnh sự cần thiết phải hành động khẩn cấp và nêu lên những câu hỏi sâu sắc về cách chúng ta phát triển và quản lý AI.

Giảm rủi ro

Giải quyết các rủi ro hiện hữu của AI đòi hỏi phải tập trung vào ba khía cạnh: quy định, hợp tác toàn cầu và giáo dục đổi mới. Với cốt lõi là sự sống còn của con người, chúng tôi nhận ra rằng việc phát triển AI không còn là mối quan tâm nhỏ lẻ nữa mà là nhu cầu cấp thiết toàn cầu.

Chúng ta cần các hiệp ước pháp lý và quốc tế ở quy mô như Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân năm 1968. Ngay cả khi đạt được mục tiêu này thì vai trò của khuôn khổ pháp lý cũng sẽ bị hạn chế. Giáo dục đã trở thành công cụ mạnh mẽ nhất để đảm bảo tương lai của nhân loại. Thông qua cái mà tôi gọi là "giáo dục vô hạn", chúng ta có thể trau dồi các giá trị con người, sự sáng tạo và tư duy đạo đức để bổ sung thay vì cạnh tranh với máy móc thông minh.

Phát triển khả năng thích ứng

Chúng ta cần một hệ thống giáo dục có thể phát triển theo những tiến bộ công nghệ, thay vì một mô hình giáo dục hạn chế lỗi thời. Chúng ta cần một triết lý giáo dục nhấn mạnh đến khả năng thích ứng và tính tò mò suốt đời. Giáo dục nên nhằm mục đích làm phong phú thêm những phẩm chất của con người mà AI không thể dễ dàng tái tạo, chẳng hạn như sự đồng cảm, phán đoán đạo đức và phát triển nhân cách. Chúng ta nên nuôi dưỡng một thế hệ có thể cùng tồn tại với AI, chứ không phải lấp đầy khoảng trống mà AI để lại.

Điều quan trọng không kém là việc giảng dạy đạo đức trong suốt chương trình giảng dạy sẽ giúp học sinh nhận biết và ứng phó với những cạm bẫy tiềm ẩn của AI. Một bài báo trên Tạp chí Quốc tế về Giáo dục STEM nhấn mạnh tính cấp thiết của việc tích hợp các khuôn khổ đạo đức vào hoạt động học tập AI. Cách tiếp cận này không chỉ giải quyết các vấn đề như sai lệch thuật toán và những hậu quả không lường trước được mà còn nâng cao trách nhiệm giải trình của các nhà lãnh đạo tương lai và thu hẹp khoảng cách giữa đổi mới công nghệ nhanh chóng và phúc lợi xã hội.

Hợp tác thay vì cạnh tranh

Kiến thức về AI đang nhanh chóng trở thành nền tảng cho bất kỳ cuộc cải cách giáo dục có ý nghĩa nào. Chúng ta cần trang bị cho những người trẻ những kỹ năng cần thiết để phát triển trong một thế giới nơi AI đang nhanh chóng định hình lại các ngành công nghiệp.

Theo Diễn đàn Kinh tế Thế giới, 69 triệu việc làm liên quan đến AI có thể được tạo ra vào năm 2027. Việc tận dụng những cơ hội này không chỉ đòi hỏi năng lực lập trình hay kỹ năng phân tích dữ liệu mà còn đòi hỏi tư duy kinh doanh và cam kết sâu sắc để liên tục phát triển bản thân. Các tổ chức giáo dục phải chuyển mình thành trung tâm tạo ra giá trị, chuẩn bị cho sinh viên những điều không chắc chắn, đồng thời trao quyền cho họ đóng góp một cách có ý nghĩa trong môi trường ngày càng được định hướng bởi AI.

Quy định và hành động toàn cầu

Hinton kêu gọi các biện pháp quản lý mạnh mẽ, một lời kêu gọi đã nhận được sự ủng hộ từ các cơ quan quốc tế như Liên hợp quốc. Trong một thế giới mà lợi ích tài chính thường làm lu mờ những cân nhắc về đạo đức, việc giám sát toàn cầu là rất quan trọng. Các chính sách cần khuyến khích nghiên cứu AI có lợi đồng thời dựng lên các rào cản đối với các ứng dụng có hại, chẳng hạn như hệ thống vũ khí tự động. Một mô hình tương tự như Ủy ban liên chính phủ về biến đổi khí hậu (IPCC) có thể cho phép các quốc gia hài hòa và đặt ra các tiêu chuẩn chung nhằm bảo vệ lợi ích con người thay vì lợi ích ngắn hạn.

Chấp nhận tầm nhìn về giáo dục không giới hạn

Bây giờ không phải là lúc thu mình lại vì sợ hãi. Phương pháp "Giáo dục vô hạn" đảm bảo rằng mục tiêu cuối cùng không chỉ là vượt qua máy móc mà còn không ngừng phát triển tiềm năng của con người. Cách suy nghĩ này thúc đẩy khả năng phục hồi và đổi mới cần thiết để giải quyết những thách thức sâu sắc nhất của AI.

Hiện thực hóa tầm nhìn này đòi hỏi phải có những cải cách mang tính hệ thống. Các trường học phải tránh xa các thước đo đánh giá bài kiểm tra hẹp và hướng tới những đánh giá tổng thể xem xét các kỹ năng kinh doanh như giải quyết vấn đề, làm việc nhóm và lãnh đạo. Việc liên tục phát triển chuyên môn cho các nhà giáo dục cũng rất quan trọng, đảm bảo họ hiểu đầy đủ những rủi ro và khả năng của AI trong việc hướng dẫn học sinh một cách có trách nhiệm. Quan trọng nhất, cộng đồng cần coi giáo dục không chỉ là sự chuẩn bị nghề nghiệp mà còn là nền tảng cho sự phát triển suốt đời và đóng góp công dân.

Nếu chúng ta phải đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng từ 10 đến 20 phần trăm, thì việc áp dụng cách tiếp cận giáo dục “vô hạn” có nghĩa là chúng ta có thể định hình một tương lai trong đó AI nâng cao sự tiến bộ của con người thay vì đe dọa nó.

Nó không chỉ là sống sót trong cuộc cách mạng AI. Thay vào đó, hãy phát triển mạnh mẽ trong đó. Thông qua các quy định chu đáo, hợp tác toàn cầu và những cải cách giáo dục táo bạo, chúng ta có thể đảm bảo rằng khả năng mạnh mẽ của AI sẽ phục vụ những lý tưởng cao cả của chúng ta thay vì làm suy yếu sự sống còn của chúng ta. Lời cảnh báo của Hinton sẽ truyền cảm hứng cho chúng ta hành động nhanh chóng và quyết đoán. Nó sẽ truyền cảm hứng cho một kỷ nguyên mới trong đó công nghệ và nhân loại cùng tiến lên phía trước, được hướng dẫn bởi các giá trị chung và cam kết vững chắc trong việc bảo vệ tương lai chung của chúng ta.

Lê Dương (Theo Thuơng Hiệu và Pháp Luật)