Hình vẽ trên cáo thị xấu đến mức người thân của tội phạm cũng không nhận ra. Nhưng, tội phạm vẫn khó lòng chạy thoát! Tại sao?

Trên tờ cáo thị thường vẽ hình ảnh chân dung và ghi lại thông tin tên tuổi của tội phạm. Vào thời điểm đó, hình vẽ trên cáo thị thường có sự khác biệt rất lớn so với dung mạo thực sự của tội phạm. Do đó, rất nhiều người cho rằng, những tờ cáo thị đó là vô dụng, quan phủ thời xưa sẽ rất khó tóm gọn được tội phạm. Tuy nhiên, trên thực tế, những tội phạm lại khó lòng chạy thoát khỏi sự truy bắt của quan phủ. Lý do là gì?

Theo các nhà nghiên cứu lịch sử, quan phủ thời phong kiến bắt truy lùng, bắt giữ tội phạm bằng một số cách khác cùng với những thông tin trên cáo thị giúp người nhân biết được có tội phạm đang bị truy nã. Do đó, quan viên sử dụng giấy tờ chứng nhận thân phận để điều tra, kiểm tra từng người. Khi một người muốn đến thuê phòng trọ hay xin ở nhờ nhà dân thì đều bị người chủ hỏi giấy tờ chứng minh thân phận. Nếu không có giấy đồng nghĩa rằng họ có lai lịch bất minh. Chính vì vậy, những tội phạm đang bị truy nã muốn lẩn trốn ở nhà dân cũng rất khó.

Việc tìm nơi lẩn trốn với những tên tội phạm trở nên khá "khó nhằn" vì cơ chế này. Bởi họ không thể trình giấy chứng minh thân phận ra vì đang lẩn trốn. Nhưng nếu không trình ra, sẽ không ai cho họ ở nhờ hoặc thuê trọ. Do đó, những tên tội phạm chỉ còn đường lang thang, ẩn dật tại các miếu, ngôi nhà hoang. Những nơi này vắng người qua lại. Dù vậy, khi đi tìm thức ăn ở bên ngoài thì tội phạm vẫn có nguy cơ cao bị lính của quan phủ phát hiện và bắt giữ.

Ngoài ra, triều đình xưa còn ban hành quy chế tội liên đới. Quy chế này được thực thi tại thời nhà Tần. Dựa theo quy định này, cứ 10 hộ gia đình sẽ được quy thành 1 giáp. Nếu như trong số 10 hộ này có gia đình nào có người phạm tội, 9 hộ còn lại phải có trách nhiệm báo cáo với quan phủ khi phát hiện hành tung của tội phạm. Nếu không báo cáo, thậm chí bao che cho tội phạm mà bị quan phủ phát hiện thì những người có liên quan sẽ bị trừng phạt nặng.

Đặc biệt, trên những tờ cáo thị, quan phủ sẽ ghi rõ số tiền treo thưởng cho ai tìm được tội phạm. Nếu đích thân đưa tội phạm đến nha môn, số tiền thưởng sẽ càng nhiều hơn. Số tiền treo thưởng thường từ 100 đến 1.000 lượng bạc, một khoản tiền khá lớn ở các thời đại đó. Tuy nhiên, để giành được số tiền này cũng không dễ dàng bởi các đối tượng đang bị truy nã đều phạm trọng tội, rất nguy hiểm.

Dương Huyền (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)