Vài ngày trước, trong công viên gần nhà, tôi thấy một cậu bé khoảng bảy, tám tuổi dễ dàng bẻ khóa mật khẩu điện thoại của mẹ và còn tự hào chơi game. Mấy người hàng xóm khen cậu bé thông minh, mẹ cậu cũng rất tự hào. Điều này làm tôi nhớ đến một hội thảo giáo dục, nơi hiệu trưởng Đại học Thanh Hoa đã phát biểu: "Có ba loại trẻ em chỉ thông minh. Chúng sẽ gặp khó khăn trong việc tự nuôi sống bản thân khi lớn lên. Thật đáng tiếc khi nhiều bậc cha mẹ vẫn còn chủ quan".
Có một số trẻ tỏ ra thông minh nhưng lại "chỉ nói không làm"
1. Chỉ nói mà không làm
Con trai của bạn tôi năm nay 10 tuổi. Mỗi đầu học kỳ, cháu đều tràn đầy tự tin. Cháu muốn đọc một cuốn sách kinh điển, tham gia góc tiếng Anh để luyện nói, và đạt giải nhất lớp môn Toán. Nhưng đến cuối học kỳ, cháu chẳng đạt được gì cả. Khi bố mẹ hỏi tại sao, cậu bé tự tin trả lời: "Kế hoạch không thể theo kịp những thay đổi! Con đã cố gắng hết sức rồi."
Kiểu trẻ này không phải là hiếm. Chúng có thể nói về mọi thứ một cách mạch lạc, với những ý tưởng rõ ràng và logic chặt chẽ. Vấn đề là chúng không bao giờ thực hành những ý tưởng đó. Chúng có vẻ có rất nhiều ý tưởng và lập luận nghe có vẻ hợp lý, nhưng vì khả năng thực hiện kém nên trong tương lai, trẻ kiểu này sẽ bị thay thế bởi những người đồng cấp thực tế và chăm chỉ hơn.
2. Tâm lý vỏ trứng
Linh Linh vốn dĩ có thành tích học tập tốt, nhưng sau khi vào năm thứ hai trung học cơ sở, cô bé bị tụt 30 bậc trong kỳ thi tháng đầu tiên và suy sụp. Cô bé bắt đầu chán học, mơ mộng trong lớp và trốn tránh thi cử. Sau khi bị bố mẹ mắng, cô bé bỏ nhà đi. Sau khi được tìm thấy, bác sĩ chẩn đoán cô bị trầm cảm mức độ trung bình. Những đứa trẻ thuộc nhóm này thường có điểm số tốt, nhưng vì mọi việc diễn ra quá suôn sẻ nên khả năng chịu đựng thất bại của chúng kém.
Trong tâm lý học, điều này được gọi là "tâm lý vỏ trứng", có nghĩa là tính cách của trẻ mỏng manh như vỏ trứng và sẽ vỡ chỉ với một cú chạm nhẹ.
Những đứa trẻ này sợ thất bại, quan tâm đến ý kiến của người khác, không cho phép mình thua cuộc và dễ dàng gục ngã khi gặp phải thất bại.
Những nhược điểm của tính cách này có thể không rõ ràng khi trẻ còn nhỏ, nhưng khi lớn lên, trẻ sẽ trở nên nhút nhát, thường xuyên nghi ngờ bản thân vào những thời điểm quan trọng và tinh thần của trẻ sẽ đặc biệt dễ bị sụp đổ.
3. Đi đường tắt
Đứa con thứ hai nhà chị gái tôi từ nhỏ đã rất "khôn". Sau khi vào trường, ngày nào nó cũng trêu thầy giáo. Có lần thầy giáo bắt nó chép ba bài thơ cổ ba lần. Nó chép một bài rồi bướng bỉnh nói: "Thầy đâu có bắt con chép cả ba bài!".
Để chơi máy tính bảng nhiều hơn vào ban đêm, cậu bé đã chụp ảnh màn hình đọc chữ. Khi mẹ đến, cậu bé chuyển sang màn hình đọc chữ và chơi game ngay khi mẹ rời đi. Kiểu trẻ em này có vẻ rất thông minh và luôn có thể dùng sự thông minh của mình để tìm ra lỗ hổng trong luật lệ và mang lại lợi ích cho bản thân.
Nhưng những đứa trẻ quen đi đường tắt sẽ không có tính kiên trì và chính trực. Chúng có xu hướng đạt được phần thưởng tối đa với nỗ lực tối thiểu, không bao giờ đối mặt trực diện với khó khăn và sẽ đánh mất lòng tin của người khác.
Khả năng của chúng sẽ trở nên tầm thường do thiếu luyện tập thường xuyên và sẽ khó có thể nổi bật trong cuộc cạnh tranh khốc liệt.
Nói lời tạm biệt với "sự thông minh giả tạo"
Nếu con bạn thể hiện sự thông minh và bạn không muốn con đi chệch hướng, bạn phải giáo dục có mục tiêu càng sớm càng tốt. Hãy đưa những đứa trẻ chỉ biết nói mà không làm gì đi làm việc nhà và sửa xe đạp; Hãy đưa những đứa trẻ yếu ớt của bạn đi tập thể dục và chơi bóng đá thường xuyên hơn; Hãy đưa những đứa trẻ năng động của bạn tham gia các hoạt động nhóm và trải nghiệm cuộc sống huấn luyện quân sự...
Khi con bạn thông minh, đừng khen ngợi sự thông minh của bé mà hãy khẳng định nỗ lực của bé và khuyến khích bé đạt được kết quả. Sống thực tế và thực sự rèn luyện khả năng lẫn tính cách chính là sự đảm bảo để trẻ em tự lập trong tương lai.
Diệu Hạnh (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)