Lăng Tần Thủy Hoàng là lăng mộ của vị hoàng đế đầu tiên trong lịch sử Trung Quốc, không chỉ là đại diện tiêu biểu cho lăng mộ của các hoàng đế Trung Quốc cổ đại mà còn là viên ngọc sáng trong di sản văn hóa thế giới. Bất chấp sự phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ hiện đại, việc khai quật lăng mộ Tần Thủy Hoàng vẫn luôn chỉ dừng lại trên bề mặt, mọi bí mật chôn giấu dưới lòng đất vẫn chưa thể được tiết lộ.
Bảo vệ tính toàn vẹn của các di tích văn hóa là một trong những cân nhắc chính để không khai quật lăng mộ Tần Thủy Hoàng nữa. Lăng Tần Thủy Hoàng có quy mô lớn và có cấu trúc bên trong khá phức tạp. Theo ghi chép lịch sử và khám phá khảo cổ học, Lăng Tần Thủy Hoàng chứa đựng một số lượng lớn các di vật văn hóa quý giá như tranh tường, đồ vật tang lễ và tác phẩm điêu khắc. Những di tích văn hóa quý giá này đã bị chôn vùi dưới lòng đất hơn 2.000 năm nếu được khai quật một cách bừa bãi, những thay đổi đột ngột của môi trường rất có thể sẽ khiến những di tích văn hóa này bị ăn mòn, oxy hóa nhanh chóng, gây ra những thiệt hại khôn lường. Cấu trúc kiến trúc bên trong lăng mộ Tần Thủy Hoàng có thể bị hư hại do rung động trong quá trình khai quật, điều này sẽ làm tổn hại thêm đến tính toàn vẹn của di tích văn hóa.
Hạn chế về mặt kỹ thuật là một trong những nguyên nhân quan trọng nhất khiến lăng mộ Tần Thủy Hoàng không thể tiếp tục được khai quật. Một số lượng lớn công nghệ tiên tiến đã được sử dụng trong việc xây dựng Lăng Tần Thủy Hoàng, như chống ăn mòn, chống trộm, chống thấm nước và các biện pháp khác. Những biện pháp này đã mang lại những thách thức lớn cho ngành khảo cổ học hiện đại. Nếu không phá hủy cấu trúc ban đầu của lăng thì không thể khai quật hoàn toàn một cách hiệu quả và an toàn với trình độ kỹ thuật hiện nay. Bên trong Lăng Tần Thủy Hoàng cũng có thể có nhiều yếu tố nguy hiểm chưa được biết đến như cạm bẫy, khí độc,… sẽ đe dọa đến sự an toàn cá nhân của các nhà khảo cổ.
Khi khai quật lăng mộ Tần Thủy Hoàng, đạo đức khảo cổ và cân nhắc về đạo đức cũng là yếu tố quan trọng nhất. Lăng Tần Thủy Hoàng là một trong những di sản quý giá nhất của dân tộc Trung Hoa. Ý nghĩa văn hóa và giá trị lịch sử của nó không thể đo lường được bằng của cải vật chất đơn thuần. Việc khai quật toàn diện Lăng Tần Thủy Hoàng có thể tiết lộ nhiều sự thật lịch sử hơn, nhưng nó có khả năng gây ra thiệt hại không thể khắc phục cho lăng mộ và thậm chí làm thay đổi diện mạo lịch sử ban đầu của nó. Trên cơ sở bảo vệ các di tích văn hóa và tôn trọng lịch sử, việc khai quật khảo cổ phải được xử lý một cách thận trọng.
Những hạn chế về chính sách, quy định cũng là một trong những nguyên nhân khiến việc khai quật Lăng Tần Thủy Hoàng không thể tiếp tục. Chính phủ của nhiều quốc gia đã ban hành các luật và quy định nghiêm ngặt để bảo vệ các di tích văn hóa và di sản văn hóa. Cơ quan Quản lý Nhà nước về Di sản Văn hóa nước tôi có thủ tục phê duyệt và biện pháp giám sát rất nghiêm ngặt đối với việc khai quật các địa điểm quan trọng như Lăng Tần Thủy Hoàng. Bất cứ ai khai quật hoặc phá hủy các di tích văn hóa mà không được phép sẽ bị pháp luật trừng phạt nghiêm khắc.
Lê Dương (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)