“Hãy nhìn bầu trời vào sáng sớm ngày đầu tiên của tháng 2 và bạn sẽ không cần phải cầu xin thần linh trong suốt cả năm”. Ngày mai là ngày đầu tiên của tháng 2. Chúng ta sẽ nói gì?

Người xưa đã tóm tắt quy luật này thông qua các câu tục ngữ nông nghiệp, nhưng cần kết hợp với dự báo thời tiết và khu vực để ứng phó với biến đổi khí hậu và giảm thiểu mất mùa.

Trong chớp mắt, tháng đầu tiên của lịch âm sắp kết thúc và tháng thứ hai của lịch âm sắp tới. Được biết, ngày mai là ngày 28 tháng 2 theo lịch Dương, là thứ Sáu và là ngày đầu tiên của tháng thứ 2 theo lịch Âm.

Tháng 2 âm lịch là tháng 2 mùa xuân, thời điểm này nhiệt độ tăng cao, thời tiết ấm áp, liễu đâm chồi nảy lộc, chim én bay về phương Bắc, vạn vật tràn đầy sức sống. Tuy nhiên, vì tháng 2 vẫn còn là thời điểm của Tĩnh Triết, nên khí hậu lúc này vẫn còn thay đổi, không khí lạnh ấm xen kẽ, dễ có mưa, thậm chí là lạnh giá, nên chúng ta cần phải hết sức cảnh giác.

Ngoài ra, vào ngày mồng 1 tháng 2 âm lịch, dân gian vẫn truyền nhau câu “mùng 1 tháng 2 âm lịch mà ngắm trời thì cả năm không phải cầu trời”. Vậy câu này có nghĩa là gì? Ngày mai là ngày 1 tháng 2, bạn nghĩ sao? Chúng ta hãy cùng xem nhé.

Trước hết, câu này có nghĩa là bằng cách quan sát những thay đổi thời tiết vào ngày đầu tiên của tháng 2, có thể dự đoán được vụ thu hoạch mùa màng trong năm.

Người ta hiểu rằng vào thời xa xưa, nông nghiệp là phương thức sản xuất chính và sự thay đổi thời tiết ảnh hưởng trực tiếp đến sự sinh trưởng và thu hoạch của cây trồng, vì vậy con người dự đoán xu hướng khí hậu trong năm bằng cách quan sát thời tiết vào những ngày cụ thể. Vì ngày đầu tiên của tháng 2 đánh dấu sự bắt đầu của mùa cày và trồng trọt mùa xuân, nên những thay đổi về thời tiết có tác động đáng kể đến các hoạt động nông nghiệp tiếp theo và do đó được coi là một nút thắt quan trọng.

- Cụ thể, nếu ngày đầu tháng 2 trời nhiều mây và mưa thì những ngày tiếp theo có thể mưa nhiều hơn, thích hợp hơn cho cây trồng sinh trưởng và cày cấy vụ xuân, điều này cũng cho thấy năm nay sẽ là một năm tốt và một năm thu hoạch bội thu. Ngược lại, nếu trời nắng vào ngày này thì có nghĩa là những ngày tiếp theo sẽ có ít mưa, thậm chí là hạn hán, dẫn đến cây trồng sinh trưởng không thuận lợi và có thể mất trắng mùa màng, nghĩa là năm nay sẽ không phải là năm bội thu.

Thứ hai, về câu nói này, thực ra có rất nhiều câu tục ngữ dân gian phản ánh quan điểm này, như sau:

Vào đầu tháng 2, mỗi gia đình đều chuẩn bị một kho dự trữ thóc vàng

Câu tục ngữ nông nghiệp này có nghĩa là nếu trời mưa vào đầu tháng 2 âm lịch thì nhà nào cũng sẽ có kho thóc đầy ắp vào mùa thu. Cụ thể, nếu đầu tháng 2 mưa thì có nghĩa là mùa xuân sẽ có nhiều mưa, thích hợp cho cây trồng sinh trưởng, như vậy đến thời điểm thu hoạch mùa thu sẽ là một năm bội thu, mỗi hộ gia đình đều có thể thu hoạch được nhiều ngũ cốc. Điều này cũng cho thấy rằng mưa vào đầu tháng 2 được coi là điềm lành, báo hiệu một vụ mùa bội thu.

Ngoài ra, trong dân gian còn lưu truyền nhiều câu nói tương tự như “Mồng một tháng hai mà mưa thì đất sẽ vàng óng”, “Đầu tháng hai mà mưa thì mùa màng hè sẽ vàng óng”,... đều có ý nói đến tác động của mưa ngày mồng một tháng hai đến mùa màng.

- Tháng 2 nắng, hạn hán mùa xuân không mang lại may mắn cho gia súc

Câu tục ngữ nông nghiệp này có nghĩa là nếu thời tiết quang đãng và không có mưa vào ngày đầu tiên của tháng 2 âm lịch, điều đó cho thấy mùa xuân có thể tương đối khô và việc cày ruộng mùa xuân không thể diễn ra suôn sẻ. Cụ thể, nếu thời tiết tiếp tục nắng vào ngày này thì đồng nghĩa với việc những ngày tiếp theo sẽ ít mưa hơn, đất đai sẽ trở nên khô cằn, thiếu nước, thậm chí gây ra hạn hán, ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng và canh tác của cây trồng.

Dân gian còn có câu “Mồng một tháng hai âm lịch mà trời nắng thì khắp nơi đều là đồng khô”. Nghĩa là nếu mồng một tháng hai âm lịch mà trời nắng thì cả mùa xuân có thể sẽ khô hạn, mưa nhiều, gây ra hạn hán.

- Ngoài ra, trong dân gian còn có câu nói "mùng 1 tháng 2 lạnh, tháng 3 lạnh cuối xuân". Nghĩa là nếu ngày 1 tháng 2 trời mưa, nhiệt độ giảm thì những ngày tiếp theo rất có thể sẽ có thời tiết "lạnh cuối xuân", cực kỳ bất lợi cho người nông dân.

Có thể thấy, những thay đổi về thời tiết vào ngày đầu tiên của tháng 2 sẽ ảnh hưởng đến việc thu hoạch vụ mùa tiếp theo ở một mức độ nhất định.

Tất nhiên, những tuyên bố này mặc dù chứa đựng kinh nghiệm thực tế lâu dài của người xưa, nhưng cũng có một số đặc điểm và hạn chế nhất định về mặt khu vực. Đặc biệt, sự khác biệt rõ ràng về khí hậu giữa miền Bắc và miền Nam sẽ có kết quả hoàn toàn khác nhau đối với sự thay đổi thời tiết. Vì vậy, mọi người cần chú ý nhiều hơn đến dự báo thời tiết để có thể phán đoán chính xác hơn những thay đổi thời tiết trong tương lai.

Tóm lại, ngày mai là ngày đầu tiên của tháng 2. Bất kể trời nắng hay mưa, mọi người đều nên tuân theo tục ngữ nông nghiệp và dự báo thời tiết để dự đoán trước những thay đổi khí hậu trong tương lai, để giảm thiểu thiệt hại mùa màng và tối đa hóa lợi ích của người nông dân.

Được rồi, đó là tất cả những gì tôi muốn nói với bạn hôm nay về thời tiết vào ngày đầu tiên của tháng 2. Nhân tiện, bạn có nghĩ những câu tục ngữ nông nghiệp này có ý nghĩa không? Bạn có nghĩ rằng mùa xuân năm nay sẽ có nhiều mưa không?

Minh Thanh (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)