Hành vi nếu vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự từ ngày 1/7/2025

Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi 2024 cùng Luật Bảo hiểm y tế sửa đổi sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2025. Một trong những điểm nổi bật là việc phân định rõ ràng giữa hành vi "chậm đóng" và "trốn đóng" các khoản bảo hiểm bắt buộc, đồng thời áp dụng các chế tài xử phạt nghiêm ngặt hơn, bao gồm cả xử lý hình sự đối với hành vi trốn đóng.

Phân biệt rõ khái niệm chậm đóng và trốn đóng

So với trước đây, luật mới đã làm rõ hai khái niệm thường gây nhầm lẫn trong thực tiễn: Chậm đóng và trốn đóng.

Cụ thể, chậm đóng được hiểu là việc doanh nghiệp chưa nộp hoặc nộp thiếu tiền bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) sau thời hạn quy định, hoặc chưa lập đầy đủ danh sách người lao động tham gia trong vòng 60 ngày kể từ khi hết thời hạn đóng.

Trong khi đó, trốn đóng là hành vi nghiêm trọng hơn, thể hiện qua việc không lập hoặc lập thiếu danh sách người lao động tham gia bảo hiểm sau 60 ngày; hoặc không đóng, đóng thiếu tiền bảo hiểm sau 60 ngày dù đã bị cơ quan bảo hiểm yêu cầu.

Từ truy thu đến truy cứu trách nhiệm hình sự

Nhằm nâng cao kỷ luật trong công tác đóng bảo hiểm và đảm bảo quyền lợi người lao động, luật mới quy định các hình thức xử lý cụ thể, tùy theo mức độ vi phạm.

Với hành vi chậm đóng, doanh nghiệp sẽ:

- Bị buộc đóng đủ số tiền chậm nộp;

- Phải nộp thêm khoản lãi tương ứng 0,03% mỗi ngày tính trên số tiền và thời gian chậm đóng;

- Bị xử phạt hành chính;

- Không được xét thi đua, khen thưởng.

Trong khi đó, đối với hành vi trốn đóng, chế tài nghiêm khắc hơn:

- Doanh nghiệp phải đóng đủ số tiền bị trốn và nộp lãi phạt 0,03% mỗi ngày;

- Có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự;

- Cũng bị loại khỏi các danh hiệu thi đua, khen thưởng.

Đây là lần đầu tiên hành vi trốn đóng BHXH được đưa vào diện có thể xử lý hình sự, cho thấy quyết tâm của Nhà nước trong việc bảo vệ các trụ cột an sinh.

Dữ liệu từ Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho thấy, chỉ tính riêng từ năm 2024 đến hết tháng 4/2025, đã có gần 23.000 doanh nghiệp bị thanh tra. Qua kiểm tra, ngành bảo hiểm phát hiện nhiều trường hợp vi phạm, yêu cầu truy thu hơn 130 tỷ đồng tiền bảo hiểm cho khoảng 17.500 lao động chưa được tham gia đầy đủ theo quy định. Ngoài ra, gần 127 tỷ đồng bị đóng thiếu của gần 39.000 lao động cũng được yêu cầu nộp bổ sung.

Tổng số tiền chậm đóng trước thanh tra lên tới hơn 2.100 tỷ đồng. Sau khi cơ quan chức năng vào cuộc, đã thu hồi được gần 1.100 tỷ đồng. Đồng thời, gần 12 tỷ đồng chi sai từ quỹ BHXH, BHTN và hơn 172 tỷ đồng chi sai từ quỹ BHYT cũng đã bị yêu cầu thu hồi.

Hướng dẫn thanh toán trực tuyến đóng BHXH, BHYT, BHTN,BHTNLĐ-BNN trên Cổng dịch vụ công Quốc gia

Vừa qua, BHXH Việt Nam đã tích hợp, cung cấp dịch vụ thanh toán trực tuyến “Đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc, bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), bảo hiểm tai nạn lao động - bệnh nghệ nghiệp (BHTNLĐ-BNN)” dành cho đơn vị sử dụng lao động trên Cổng Dịch công Quốc gia (DVCQG). BHXH Việt Nam hướng dẫn thực hiện dịch vụ thanh toán trực tuyến này, cụ thể như sau:

Truy cập Cổng DVCQG (dichvucong.gov.vn), đăng nhập bằng tài khoản của đơn vị sử dụng lao động (sử dụng USB ký số):

Sau khi đăng nhập thành công, chọn menu Thanh toán trực tuyến Chọn Đóng BHXH, BHYT, BHTN, BHTNLĐ-BNN, màn hình hiển thị giao diện sau:

Nhấn vào nút “Đóng BHXH, BHYT, BHTN, BHTNLĐ-BNN”, hệ thống sẽ yêu cầu thêm thông tin đơn vị (chỉ cần thực hiện thêm thông tin đơn vị khi thực hiện thanh toán lần đầu, các lần thanh toán sau thông tin đơn vị đã được lưu).

Tại màn hình “Tiện ích”, nhấn vào nút “Thêm thông tin đơn vị”

Nhập Mã đơn vị, Mã cơ quan BHXH để tra cứu và cập nhật thông tin. Sau khi cập nhật thông tin đơn vị, bấm vào nút “Đóng BHXH”

Hệ thống sẽ hiển thị thông tin đóng BHXH bắt buộc, BHYT, BHTN, BHTNLĐ BNN:

+ Chỉnh sửa số tiền đơn vị đóng nếu đơn vị có nhu cầu thay đổi số tiền. + Chọn thông tin tài khoản hưởng thụ của cơ quan BHXH.

+ Click “Thanh toán” để thực hiện thanh toán.

Hệ thống chuyển sang giao diện Payment Platform:

Tại đây, chọn ngân hàng/trung gian thực hiện thanh toán. (Ví dụ chọn ngân hàng Vietcombank)

Click Thanh toán, màn hình chuyển sang giao diện Payment Gateway của Vietcombank. Tại đây, đăng nhập bằng tài khoản của đơn vị sử dụng lao động:

Lưu ý: Đơn vị sử dụng lao động có thể yêu cầu ngân hàng hỗ trợ trong việc phân quyền thanh toán trực tiếp đối với tài khoản ngân hàng của đơn vị để thực hiện thanh toán trên Cổng Dịch vụ công Quốc gia.

Đăng nhập thành công, màn hình sẽ hiển thị thông tin thanh toán để đơn vị kiểm tra:

Tích vào "Tôi đã đọc, hiểu rõ và chấp nhận các Quy định thanh toán điện tử của Vietcombank...", bấm Xác nhận, hệ thống sẽ gửi mã xác thực (OTP), nhập mã xác thực vào màn hình dưới:

Nhấn vào nút “Xác nhận”, màn hình chuyển lại về giao diện của Cổng Dịch vụ công Quốc gia thông báo kết quả giao dịch:

+ Nhấn “Tải biên lai” để tải về biên lai thanh toán.

+ Nhấn “Lịch sử giao dịch” để xem lại lịch sử các lần giao dịch. Tại màn hình lịch sử giao dịch, đơn vị có thể tải lại biên lai thanh toán (nếu cần) bằng cách nhấn vào dòng chữ “Xem biên lai” như hình dưới:

Sau khi thực hiện thanh toán thành công, Hệ thống giao dịch điện tử của BHXH Việt Nam sẽ gửi tin nhắn thông báo tới số điện thoại mà đơn vị sử dụng lao động đã đăng ký với cơ quan BHXH.

Như vậy, chỉ với những thao tác đơn giản, đơn vị sử dụng lao động đã có thể thực hiện việc đóng tiền tham gia BHXH bắt buộc, BHYT, BHTN, BHTNLĐ-BNN cho người lao động một cách nhanh chóng, an toàn và thuận tiện.

Tham khảo: Cổng thông tin điện tử BHXH Việt Nam, Cổng thông tin điện tử BHXH Tỉnh Đồng Nai

H.Lê (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)