Danh mục

Dòng họ nào có số lượng rất ít, tìm mỏi mắt mới thấy một người, gắn liền với sự tích trái dưa hấu, có vị 'vua Đen' vang danh sử Việt?

Thứ năm, 24/04/2025 15:47

Một dòng họ nhỏ bé về số lượng, chưa đến 1% dân số Việt Nam, nhưng lại gắn liền với những câu chuyện truyền kỳ về lòng yêu nước, ý chí quật cường, tinh thần hiếu học. Đó chính là dòng họ Mai, xuất hiện từ rất sớm trong lịch sử Việt Nam, với những nhân vật kiệt xuất làm nên trang sử hào hùng dân tộc.

Ở Việt Nam, sự đa dạng về dòng họ là một nét đặc trưng văn hóa, với hơn 1000 dòng họ khác nhau. Trong đó, những dòng họ lớn như Nguyễn (chiếm 38,4% dân số), Trần (12,1%), Lê (9,5%) hay Phạm (7%) là những cái tên quen thuộc. Thế nhưng, có những dòng họ với số lượng khiêm tốn hơn nhiều, nhưng lại sở hữu những đóng góp to lớn cho sự phát triển của đất nước, và dòng họ Mai là một ví dụ điển hình. Họ Mai chủ yếu sinh sống ở các tỉnh thành thuộc khu vực Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ. Dù số lượng không lớn, nhưng dòng họ này đã sản sinh ra nhiều danh tướng, cận thần, những người con ưu tú mang dòng họ Mai làm rạng danh sử Việt.

Mai An Tiêm và trái dưa hấu: Câu chuyện khởi nguồn từ đời vua Hùng thứ 17

Nhắc đến dòng họ Mai, không thể không nhắc đến câu chuyện về Mai An Tiêm và trái dưa hấu, một sự tích gắn liền với đời vua Hùng thứ 17. Theo cuốn sách "Gia tộc họ Mai" (xuất bản năm 2010), Thượng thủy tổ của dòng họ là Mai An Tiêm (tên thật là Mai Yển), con rể của vua Hùng Duệ Vương (khoảng 400-258 TCN).

Câu chuyện kể rằng, mỗi khi có lễ trọng, vua Hùng ban quà cho phò mã Mai Yển. Tuy nhiên, thay vì tỏ lòng cảm tạ, Mai Yển lại nói: “Của biếu là của lo, của cho là của nợ”. Câu nói này khiến vua Hùng buồn bực, những kẻ nịnh thần thừa cơ bêu xấu Mai Yển. Vua ra lệnh đày Mai Yển cùng vợ con ra một hòn đảo hoang vu.

dòng họ Mai, dòng họ hiếm, Mai An Tiêm, Hùng Vương thứ 17, Mai Hắc Đế

Nhắc đến dòng họ Mai, không thể không nhắc đến câu chuyện về Mai An Tiêm và trái dưa hấu - sự tích gắn liền với đời vua Hùng thứ 17 (Ảnh minh hoạ)

Tại đảo hoang, cuộc sống của gia đình Mai Yển vô cùng khó khăn. Cho đến một ngày, họ phát hiện ra một loài chim quạ tha những quả lạ về ăn. Mai Yển tìm cách đuổi quạ đi và ăn thử quả đó, thấy ngon ngọt lạ thường. Ông liền lấy hạt gieo trồng, và mùa đầu tiên đã thu hoạch được rất nhiều quả.

Tiếng lành đồn xa, những thuyền buôn từ đất liền tìm đến đảo để mua dưa hấu. Nhờ đó, gia đình Mai An Tiêm có thêm thức ăn và đồ dùng, cuộc sống dần khấm khá hơn. Vì chim quạ đã mang hạt từ phương Tây đến, nên Mai An Tiêm đặt tên cho loại quả này là Tây Qua. Về sau, người Tàu (Trung Quốc) ăn thấy ngon, khen "hảo", từ đó có tên gọi là dưa hấu.

Mai Hắc Đế: Vị vua áo vải chống lại ách đô hộ của nhà Đường

Trong lịch sử, dòng họ Mai còn có một vương triều riêng, dù chỉ tồn tại trong thời gian ngắn, nhưng đã để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng dân tộc. Vị vua đầu tiên của vương triều này là Mai Thúc Loan (670-723), một người con ưu tú của dòng họ Mai, người mà sử sách gọi là Mai Hắc Đế.

Mai Thúc Loan sinh ra trong một gia đình nghèo khó. Từ nhỏ, ông đã phải phụ giúp mẹ kiếm sống bằng nghề làm thuê và kiếm củi. Tuy cuộc sống vất vả, nhưng Mai Thúc Loan sớm bộc lộ trí thông minh, sáng kiến và sức khỏe hơn người.

Lớn lên, Mai Thúc Loan trở thành một đô vật nổi tiếng, nhiều lần giết được hổ dữ, được dân làng khâm phục và tôn làm Đầu phu, thủ lĩnh quân sự của làng.

Vào thời điểm đó, đất nước ta đang phải chịu ách đô hộ hà khắc của nhà Đường. Nhân dân bị áp bức, bóc lột nặng nề, cuộc sống vô cùng khổ cực. Với lòng yêu nước thương dân sâu sắc, Mai Thúc Loan đã đứng lên lãnh đạo cuộc khởi nghĩa lớn ở vùng Hoan Châu (Nghệ An ngày nay).

Cuộc khởi nghĩa của Mai Thúc Loan nhanh chóng lan rộng, thu hút đông đảo nhân dân trong nước hưởng ứng. Ông còn liên kết với các nước láng giềng như Chăm Pa, Chân Lạp, tạo nên một lực lượng hùng mạnh chống lại quân xâm lược. Mai Thúc Loan tự xưng là Hoàng đế, lấy hiệu là Mai Hắc Đế, đóng đô tại Vạn An (Nam Đàn, Nghệ An), khẳng định quyết tâm xây dựng một chính quyền độc lập, thoát khỏi sự thống trị của phương Bắc.

Sử sách ghi lại rằng, Mai Hắc Đế lấy hiệu là "Hắc Đế" (vua Đen) vì hai lý do. Thứ nhất, theo quan niệm phong thủy, ông mang mệnh thủy, mà màu đen là màu tượng trưng cho nước. Thứ hai, ông có nước da đen sạm, nên lấy hiệu này để thể hiện sự gần gũi với nhân dân.

dòng họ Mai, dòng họ hiếm, Mai An Tiêm, Hùng Vương thứ 17, Mai Hắc Đế

(Ảnh minh hoạ)

Cuộc khởi nghĩa của Mai Hắc Đế đã gây ra những biến động lớn cho vùng đất phía nam của triều Đường. Đô hộ An Nam khi đó là Quang Sở Khách hoảng sợ, bỏ chạy về nước xin viện trợ.

Theo cuốn Tân Đường thư, Mai Thúc Loan đã tập hợp được 32 châu, liên kết với các nước Lâm Ấp, Chân Lạp, Kim Lân, chiếm cứ vùng Nam Hải, với số lượng lên tới 40 vạn người. Cuốn Lịch sử Việt Nam (tập 1) cũng ghi nhận, Lâm Ấp và Chân Lạp đã đem mỗi bên 10 vạn quân hợp với Mai Thúc Loan đánh chiếm Phủ đô hộ An Nam là Tống Bình (Hà Nội ngày nay).

Tuy nhiên, đến năm 722, nhà Đường đã cử tướng Dương Tư Húc cùng Quang Sở Khách đem 10 vạn quân tái chiếm An Nam. Quân Đường ồ ạt tấn công vào thành Vạn An, khiến Mai Hắc Đế phải rút vào rừng. Sau đó, ông bị ốm và mất. Nghĩa quân tan vỡ.

Dù thất bại, nhưng cuộc khởi nghĩa của Mai Hắc Đế đã giữ quyền tự trị cho An Nam được gần 10 năm (713-722). Nó được đánh giá là một trong những cuộc khởi nghĩa lớn nhất ở nước ta thời Bắc thuộc, thể hiện tinh thần yêu nước, quật cường của dân tộc.

Sau khi Mai Hắc Đế qua đời, con trai ông là Mai Thúc Huy (Mai Thiếu Đế) lên kế vị, tiếp tục lãnh đạo cuộc kháng chiến. Tuy nhiên, do lực lượng yếu thế, Hùng Sơn thất thủ, Mai Thiếu Đế bị quân Đường giết hại. Sau đó, anh trai của ông là Mai Kỳ Sơn lên ngôi, tiếp tục tổ chức các cuộc kháng chiến, nhưng cuối cùng cũng không thành công.

Những người con ưu tú của dòng họ Mai trong lịch sử và hiện tại

Ngoài Mai An Tiêm và Mai Hắc Đế, dòng họ Mai còn có nhiều người con ưu tú khác, đóng góp vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

dòng họ Mai, dòng họ hiếm, Mai An Tiêm, Hùng Vương thứ 17, Mai Hắc Đế

(Ảnh minh hoạ)

- Mai Xuân Thưởng (1860-1887): Một nhà lãnh đạo nghĩa quân nổi tiếng trong phong trào Cần Vương chống Pháp ở cuối thế kỷ XIX. Ông đã quy tụ lực lượng, lập căn cứ kháng chiến, tổ chức nhiều trận đánh dũng cảm, gây cho quân Pháp nhiều tổn thất nặng nề. Dù cuối cùng bị bắt và xử tử, nhưng tinh thần yêu nước của Mai Xuân Thưởng vẫn sống mãi trong lòng dân tộc.

- Mai Phương Thúy (sinh năm 1988): Hoa hậu Việt Nam 2006, một biểu tượng sắc đẹp của thế hệ mới, không chỉ thành công trong lĩnh vực sắc đẹp mà còn lấn sân sang kinh doanh và hoạt động nghệ thuật.

- Mai Đức Chung (sinh năm 1951): Một huấn luyện viên bóng đá tài ba, người đã có nhiều đóng góp cho sự phát triển của bóng đá nữ Việt Nam. Ông đã dẫn dắt đội tuyển bóng đá nữ Việt Nam giành nhiều thành tích cao, trong đó có 6 lần vô địch SEA Games và lần đầu tiên tham dự Vòng chung kết FIFA World Cup nữ 2023.

- Mai Bang, Mai Khuyến, Mai Công, Mai Trọng Hòa: Bốn tiến sĩ Nho học ở thôn Đông, xã Đào Viên (Quế Võ, Bắc Ninh), những người đã làm rạng danh dòng họ Mai và vùng đất Bắc Ninh với truyền thống khoa bảng.

T.Hà (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)

Tin được quan tâm

Cây đinh lăng được ví như 'thần giữ của', chuyên gia phong thủy chỉ vị trí trồng tốt nhất giúp gia chủ hút tài lộc

Đinh lăng vừa được coi như 1 loại nhân sâm, vừa mang ý nghĩa tài vận hanh thông nên được rất nhiều người chọn để...
Phong thủy 3 ngày, 17 giờ trước

Điều kiện để người từ 60 tuổi không có lương hưu được nhận tiền trợ cấp hàng tháng là gì?

Người từ 60 tuổi không có lương hưu sẽ được nhận một khoản tiền trợ cấp hằng tháng nếu đáp ứng được các điều kiện...
Kiến thức 2 ngày, 12 giờ trước

Loại cây có lá chứa vàng thật, ở Việt Nam trồng bạt ngàn, cứ cô đặc lá là ra vàng?

Ở gần những nơi có cây này phát triển có thể có mỏ vàng. Nhiều người sống trên 'kho báu' mà không hay biết.
Kiến thức 2 ngày, 8 giờ trước

Zalo có nút bấm đặc biệt ít người biết: Ấn vào là thấy ngay số điện thoại bạn bè, không cần mất công tìm kiếm

Zalo có nhiều tính năng hay ho hơn bạn tưởng, một trong số đó là xem số điện thoại bạn bè mà không cần phải...
Xài gì 2 ngày, 6 giờ trước

Chính thức từ nay: Tạm dừng chi trả lương hưu, trợ cấp BHXH hàng tháng với 3 nhóm đối tượng này

Có 3 trường hợp cụ thể sẽ tạm dừng việc chi trả lương hưu, trợ cấp BHXH hàng tháng, bao gồm những ai?
Kiến thức 2 ngày, 9 giờ trước

Những con giáp nào cần thận trọng Thứ Ba, ngày 26 tháng 8, là ngày mùng 4 tháng 7 âm lịch

Thứ Ba, ngày 26 tháng 8, ngày mùng 4 tháng 7 âm lịch, tương ứng với năm Tỵ, tháng Giáp Thân và ngày Đinh Mão....
Đời sống số 1 ngày, 7 giờ trước

Tin cùng mục

'Lộc trời' xuất hiện khi trời mưa: Xưa không ai dám ăn, nay thành đặc sản đắt đỏ, 250.000 đồng/kg không có mà mua

Những năm gần đây, xu hướng tìm về với ẩm thực dân dã, độc lạ khiến không ít loại côn trùng trở thành món ăn...
Kiến thức 4 giờ, 20 phút trước

Theo luật mới nhất, sang tên sổ đỏ cho con nên thừa kế hay cho tặng để tránh rủi ro, ít tốn kém?

Muốn chuyển nhượng quyền sử dụng đất cho con cái, cha mẹ nên tặng cho ngay khi còn sống hay để lại thừa kế sau...
Kiến thức 5 giờ, 50 phút trước

Đề xuất kiểm định khí thải xe máy từ 1/7/2027, bắt đầu tại Hà Nội và TP.HCM

Theo dự thảo mới nhất, xe máy tham gia giao thông tại Hà Nội và TP.HCM dự kiến sẽ phải thực hiện kiểm định khí...
Tin trong ngày 5 giờ, 19 phút trước

7 loại cá 'ngậm' nhiều thủy ngân, có thể gây tổn thương não, tăng nguy cơ mắc ung thư, thích mấy cũng phải hạn chế

Một số loại cá chứa hàm lượng thủy ngân cao, nếu tiêu thụ quá nhiều có thể gây ra hàng loạt hệ lụy nghiêm trọng...
Kiến thức 6 giờ, 49 phút trước

2 cây gỗ 'báu vật' có giá lên đến 50 tỷ đồng, nhiều người tiếc 'đứt ruột' vì từng dùng làm củi đun bếp

Phát hiện này khiến không ít người dân địa phương bàng hoàng, hoang mang về giá trị thực của "báu vật".
Kiến thức 7 giờ, 11 phút trước

Lái xe mà nhịn tiểu nguy hiểm đến mức nào? Tệ hơn cả lái xe khi say rượu

Bất kỳ ai lái xe đường dài trên đường cao tốc có lẽ đã từng trải qua một cảnh tượng "khó xử và nguy hiểm"...
Kiến thức 7 giờ, 18 phút trước

Tin mới cập nhật

Tử vi ngày 27/8/2025 của 12 con giáp: Tuổi Mùi sự nghiệp khởi sắc, Thân vận trình không khả quan

Cùng xem tử vi dự đoán gì về vận mệnh, tình duyên, cuộc sống,... của 12 con giáp trong ngày 27/8/2025.
Đời sống số 2 giờ, 31 phút trước

Đây là biệt thự bằng đá lớn nhất Việt Nam: Cao 27m, được làm từ 3.000 tấn đá, không hồ vữa

Tòa biệt thự 3 tầng tọa lạc trên mảnh đất 3.000m2 được chủ nhân xây dựng từ 1.000m3 (nặng 3.000 tấn), kết hợp với đồ...
Tin trong ngày 2 giờ, 49 phút trước

Muốn dựa vào con gái để dưỡng già còn khó hơn nhờ con dâu, phía sau là sự thật cay đắng ít người nhận ra

Đến khi tuổi già ập đến, bà cay đắng nhận ra: trông cậy vào con gái để dưỡng già thậm chí còn khó khăn hơn...
Tâm sự 2 giờ, 20 phút trước

Tin vui lớn với đối tượng Công chức, viên chức: Sẽ được thưởng hơn 8.000.000 đồng nếu đạt thành tích này

Công chức, viên chức được nhận bằng khen của Thủ tướng Chính phủ, mức thưởng được nhận theo quy định tại Nghị định 152/2025/NĐ-CP.
Kiến thức 3 giờ, 35 phút trước

Ăn no đừng ngồi lì! Chuyên gia bật mí 'thời điểm vàng' sau bữa ăn giúp đốt mỡ nhanh gấp nhiều lần đi bộ 10.000 bước

Nhiều người sau bữa ăn thường ngồi yên nghỉ ngơi, nhưng thói quen này lại khiến tiêu hóa chậm và mỡ thừa tích tụ. Các...
Làm đẹp+ 3 giờ, 35 phút trước

Sẽ thật tuyệt nếu có một chiếc áo len cardigan trong tủ đồ mùa thu của bạn!

Từ vẻ đẹp dịu dàng đầy nữ tính đến phong cách thanh lịch, gọn gàng nơi công sở, tất cả đều được giải quyết chỉ...
Thời trang + 3 giờ, 36 phút trước

Điểm chuẩn 30 chưa phải là cao nhất, lịch sử từng ghi nhận có ngành thí sinh phải 'đạt' 10,16 điểm/môn mới đỗ

Để đỗ vào những ngành này buộc thí sinh gần như phải đạt tuyệt đối ở tất cả môn thi và cộng thêm điểm ưu...
Tin trong ngày 3 giờ, 37 phút trước

BXH Top 10 người ảnh hưởng T7/2025: Jack dẫn đầu, Phương Mỹ Chi góp mặt trong Top 3

Những cái tên quen thuộc như Jack, Phương Mỹ Chi, Lê Dương Bảo Lâm đã lần lượt xuất hiện trong BXH này.
Chuyện làng sao 3 giờ, 39 phút trước

Tin vui: Từ bây giờ, hàng triệu công chức, viên chức và người lao động sẽ được nhận thêm khoản tiền hỗ trợ đặc biệt

Công chức, viên chức và người lao động được nhận 2 mức tiền hỗ trợ khi làm nhiệm vụ trực, theo Nghị định 200/2025/NĐ-CP.
Tin trong ngày 3 giờ, 50 phút trước

Từ tháng 1/2025: Đi xe khách vi phạm điều này sẽ bị phạt từ 2-3.000.000 đồng, nhiều người hay mắc phải

Nếu có hành vi đe dọa, xâm phạm sức khỏe người khác trên xe khách thì sẽ bị phạt 3 triệu đồng.
Kiến thức 3 giờ, 19 phút trước