Doanh nghiệp không còn khả năng đóng BHXH, người lao động phải làm gì để bảo vệ quyền lợi?

Luật BHXH năm 2024 có hiệu lực từ ngày 01/7/2025 cùng Nghị định số 158/2025/NĐ-CP của Chính phủ đã quy định về chế độ hưu trí, tử tuất với người lao động trong trường hợp người sử dụng lao động không còn khả năng đóng BHXH. Đây là quy định mới so với Luật BHXH năm 2014 nhằm tăng cường các giải pháp bảo vệ quyền lợi của người lao động.

Cụ thể, theo Điều 26 Nghị định 158/2025/NĐ-CP quy định: Thực hiện chế độ hưu trí và tử tuất đối với người lao động trong trường hợp người sử dụng lao động không còn khả năng đóng BHXH cho người lao động trước ngày 01/7/2024.

Theo đó, người sử dụng lao động được xác định không còn khả năng đóng BHXH cho người lao động quy định tại khoản thuộc một trong các trường hợp sau:

Thứ nhất, người sử dụng lao động đã có quyết định tuyên bố phá sản của Tòa án theo quy định của pháp luật về phá sản.

Thứ hai, người sử dụng lao động đang làm thủ tục phá sản.

Thứ ba, người sử dụng lao động đang làm thủ tục giải thể.

Thứ tư, người sử dụng lao động được cơ quan quản lý thuế xác định không còn hoạt động kinh doanh tại địa chỉ đã đăng ký.

Thứ năm, bị thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp.

Và thứ sáu, người sử dụng lao động không có người đại diện theo pháp luật, người được ủy quyền thực hiện quyền và nghĩa vụ của người đại diện theo pháp luật.

Doanh nghiệp không còn khả năng đóng BHXH, người lao động phải làm gì để bảo vệ quyền lợi? (Ảnh minh họa)

Để xác nhận thời gian đóng BHXH của người lao động để làm căn cứ giải quyết, điều chỉnh chế độ hưu trí, tử tuất, Nghị định 158/2025/NĐ-CP quy định:

Thời gian được xác nhận: Là thời gian đóng BHXH của người lao động, bao gồm cả thời gian chậm đóng, trốn đóng BHXH bắt buộc trước ngày 01 tháng 7 năm 2024.

Thời gian không được tính: Không bao gồm thời gian người lao động nghỉ việc và không hưởng tiền lương từ 14 ngày làm việc trở lên trong tháng, trừ thời gian nghỉ việc hưởng chế độ thai sản.

Căn cứ xác nhận: Dữ liệu quản lý của cơ quan BHXH. Cơ quan BHXH rà soát, đối chiếu dữ liệu quản lý đảm bảo việc xác định đúng thời gian người lao động làm việc tại đơn vị sử dụng lao động trong thời gian chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc. Trường hợp không có trong dữ liệu quản lý của cơ quan BHXH, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh chỉ đạo cơ quan BHXH và các cơ quan có liên quan rà soát, xác định thời gian người lao động làm việc tại đơn vị sử dụng lao động trong thời gian chậm đóng, trốn đóng BHXH bắt buộc.

Về trình tự, thủ tục xác nhận thời gian đóng BHXH

Đối với việc nộp văn bản đề nghị: Người lao động hoặc thân nhân (nếu người lao động đã chết) cần nộp văn bản đề nghị xác nhận thời gian đóng theo mẫu do cơ quan BHXH ban hành gửi cơ quan BHXH.

Thời hạn giải quyết: Trong thời hạn 15 ngày làm việc kể từ ngày nhận được văn bản đề nghị, cơ quan BHXH có trách nhiệm xác nhận thời gian đóng BHXH. Trường hợp cần xác minh lại quá trình đóng BHXH, thời hạn có thể kéo dài không quá 45 ngày. Trường hợp không xác nhận, cơ quan BHXH phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do.

Giải quyết chế độ hưu trí, tử tuất: Sau khi thời gian đóng BHXH được xác nhận, việc giải quyết chế độ hưu trí, tử tuất cho người lao động sẽ được thực hiện theo quy định của Luật BHXH năm 2024 và các văn bản hướng dẫn.

(Ảnh minh họa).

Đối với các trường hợp người lao động đã được giải quyết hưởng chế độ hưu trí và tử tuất mà chưa được tính hưởng đối với thời gian chậm đóng, trốn đóng bắt buộc thì cơ quan căn cứ thời gian đóng đã được xác nhận bổ sung để thực hiện điều chỉnh mức hưởng chế độ hưu trí và tử tuất cho người lao động hoặc thân nhân người lao động trong trường hợp có mức hưởng cao hơn như sau:

Đối với người đang hưởng lương hưu thì mức lương hưu mới được tính theo quy định của chính sách tại thời điểm người lao động được hưởng lương hưu và chi trả phần chênh lệch cho người lao động.

Trường hợp người lao động đã lựa chọn phương thức đóng tự nguyện một lần cho những năm còn thiếu để hưởng lương hưu thì căn cứ thời gian đóng đã được xác nhận bổ sung và thời gian đóng đã được giải quyết hưởng lương hưu trước đây để thực hiện điều chỉnh mức hưởng lương hưu mới, không thực hiện hoàn trả số tiền người lao động đã đóng tự nguyện.

Đối với người lao động đã giải quyết hưởng một lần thì không thực hiện điều chỉnh mức hưởng mà bảo lưu thời gian đóng được xác nhận bổ sung.

Đối với trường hợp đã được giải quyết hưởng trợ cấp tuất một lần thì mức hưởng mới được tính theo quy định của chính sách tại thời điểm người lao động chết và chi trả phần chênh lệch cho thân nhân của người lao động.

K.Hoàng (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)