Phố Hỏa Lò là con phố nối từ phố Hai Bà Trưng đến phố Lý Thường Kiệt. Con phố này có một điểm khá đặc biệt, đó là chỉ có 1 số nhà duy nhất - số 1 Hoả Lò nơi xưa kia chính là nhà tù Hoả Lò, được người dân nhắc tới bằng câu: "Nhà không số, phố Hoả Lò".
Phố Hỏa Lò dài 165m rộng 10m, được giới hạn bởi bốn phố Hỏa Lò, Hai Bà Trưng, Quán Sứ và Thợ Nhuộm với địa chỉ chính xác là số 1 phố Hỏa Lò, phường Trần Hưng Đạo, quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội.
Không giống nhiều con phố khác, phố Hỏa Lò có những bức tường bằng đá, cốt thép. Đây vốn là tường của nhà tù Hỏa Lò, nhà tù này được thực dân Pháp xây năm 1896 trên đất thôn Phụ Khánh, tổng Vĩnh Xương, huyện Thọ Xương, tỉnh Hà Nội. Nơi đây có nghề làm hỏa lò đun bếp nên dân ta gọi là nhà tù Hỏa Lò, còn đám quan Pháp thực dân thì đặt tên là phố Nhà Tù (Rue de Prison).
Dưới thời Pháp thuộc, ngục Hỏa Lò được thiết kế xây dựng với cấu trúc bao gồm những bức tường đá cao 4m, dày 0,5m được gia cố thêm dây thép điện. Cả khu vực ngục tù được chia thành 4 khu A, B, C, D. Trong đó:
- Khu A, B: Dành cho các phạm nhân đang được điều tra, phạm nhân không quan trọng hoặc phạm nhân vi phạm vào kỉ cương của nhà tù.
- Khu C: Dành cho tù nhân Pháp hoặc ngoại quốc.
- Khu D: Dành cho các phạm nhân đang chờ thụ án tử hình.
Năm 1993, nhà tù Hỏa Lò bị phá dỡ, xây một nhà tháp lớn. Nó là tòa nhà cao, to nhất Hà Nội những năm cuối thế kỷ XX. Tuy vậy, người ta còn giữ lại một phần nhà tù Hỏa Lò, làm chứng tích lịch sử. Hiện nay phần còn lại của nhà tù này đã trở thành một khu di tích Cách mạng kháng chiến đặc biệt của Thủ đô Hà Nội và được xếp hạng cấp Quốc gia năm 1998.
Trong khuôn viên di tích còn có đài tưởng niệm để khắc tạc hình ảnh lao tù khổ ải và tưởng nhớ các chiến sĩ, nhà cách mạng đã hy sinh tại Nhà tù Hỏa Lò. Đây là nơi thu hút nhiều người đến tham quan, và bày tỏ lòng biết ơn với những người đã khuất.
Kinh nghiệm đi tham quan con phố chỉ có 1 số nhà
Khi tham quan phố Hỏa Lò hay còn gọi là nhà tù Hỏa Lò bạn cần lưu ý và tuân thủ những quy định ở đây như:
• Tuyệt đối không mang theo những vật dụng gây cháy nổ Khi dịch chuyển bằng phương tiện cá nhân cần để xe đúng nơi quy định.
• Không hút thuốc lá khi vào nhà tù Hỏa Lò Trong quá trình tham quan không được dịch chuyển những hiện vật được trưng bày trong khu di tích.
• Giữ gìn vệ sinh chung, không vứt rác một phương pháp bừa bãi Không gây ồn ào mất trật tự trong quá trình tham quan.
• Trước khi vào tham quan phải gửi đồ đúng nơi quy định theo hướng dẫn của nhân viên hoặc bảo vệ nhà tù Hỏa Lò.
Nhà tù Hỏa Lò đón khách tham quan từ 8h00 đến 17h00 tất cả các ngày trong tuần, kể cả ngày lễ, Tết. Đặc biệt, Nhà tù Hỏa Lò còn có chương trình tham quan, trải nghiệm từ 19h00 đến 19h45 vào các ngày thứ Sáu, thứ Bảy, Chủ Nhật hàng tuần.
Hoàng Khuông (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)