Danh mục

Có diện tích hơn 9 triệu km2, sa mạc lớn nhất thế giới có nguồn gốc từ đâu?

Thứ bảy, 21/12/2024 21:12

Ở phía bắc châu Phi có một sa mạc rộng lớn, trải dài từ bờ biển Đại Tây Dương ở phía tây đến bờ Biển Đỏ ở phía đông, dài khoảng 5.600 km từ đông sang tây và rộng tới 2.000 km từ nam tới phía bắc, có diện tích hơn 9 triệu km2.

Vâng, đây là sa mạc lớn nhất trên trái đất - sa mạc Sahara. Vậy làm thế nào mà một sa mạc khổng lồ như vậy lại ra đời? Hãy nói về chủ đề này dưới đây.

sa mạc, sa mạc sahara

Do sự chuyển động của các mảng địa chất, vùng đất trên trái đất thực sự đã chuyển động chậm cách đây 40 triệu năm, mảng địa chất nơi Châu Phi tọa lạc không ở vị trí mà chúng ta thấy ngày nay. Có một đại dương rộng lớn ở phía bắc. Được biết đến với cái tên Biển Tethys, được nuôi dưỡng bởi một lượng lớn không khí ẩm từ đại dương, không có sa mạc Sahara ở phía bắc châu Phi vào thời điểm đó mà là một ốc đảo rộng lớn.

sa mạc, sa mạc sahara

Tuy nhiên, bắt đầu từ 40 triệu năm trước, mảng nơi châu Phi tọa lạc bắt đầu di chuyển về phía bắc, theo thời gian, cuối cùng nó va chạm với mảng nơi châu Âu tọa lạc. Điều này khiến biển Tethys và mảng châu Phi bị đóng lại, nằm ở vị trí phần phía bắc của mảng cũng bị nâng lên do bị nén và nhiều đất bị lộ ra biển hơn.

sa mạc, sa mạc sahara

Cần chỉ ra rằng những suy đoán trên được hỗ trợ bởi bằng chứng đầy đủ. Ví dụ, một số lượng lớn hóa thạch rễ cây ngập mặn đã được phát hiện ở phía bắc Châu Phi, các nhà khoa học đã phát hiện ra một số lượng lớn hóa thạch rễ cây ngập mặn. Hóa thạch của các loài giáp xác cổ đại và thậm chí trong đá của các kim tự tháp cũng chứa hóa thạch của sinh vật biển cổ đại.

sa mạc, sa mạc sahara

(Trong ảnh là hóa thạch rễ cây ngập mặn được tìm thấy ở Bắc Phi)

sa mạc, sa mạc sahara
(Trong ảnh là hóa thạch cá voi răng giáo được tìm thấy ở "Thung lũng cá voi" có niên đại 37 triệu năm tuổi)

sa mạc, sa mạc sahara
(Hình ảnh hóa thạch "con bọ tiền" được tìm thấy trong đá kim tự tháp)

Sự dịch chuyển mảng này đã đặt Sahara ở cả hai phía của Chí tuyến Bắc, khiến nó bị chi phối bởi vành đai áp suất cao cận nhiệt đới quanh năm. Không khí ẩm từ biển phía Bắc cũng giảm đi đáng kể, một chỗ phình cao ở phía đông của sa mạc Sahara, ngăn không khí ẩm từ đại dương ở phía đông xâm nhập vào vùng đất sâu.

Gió mậu dịch đông bắc có thể thổi vào sa mạc Sahara đến từ khu vực khô hạn ở Tây Á. Mặc dù gió mậu dịch đông bắc đi qua Biển Đỏ trước khi thổi vào sa mạc Sahara, nhưng do Biển Đỏ quá hẹp nên luồng không khí thu được không khí ẩm, khi đi qua nó rất hạn chế. Chỉ với lượng không khí ẩm nhỏ này, rất khó hình thành lượng mưa ở Sahara. Và do sự phổ biến của gió mậu dịch hướng đông bắc nên không khí ẩm từ Đại Tây Dương cũng khó có thể xâm nhập sa mạc Sahara.

Nói một cách dễ hiểu, do sự dịch chuyển của mảng này, Sahara đã mất đi rất nhiều nguồn không khí ẩm, tạo nền tảng cho sự hình thành một sa mạc khổng lồ. Lưu ý rằng chúng tôi chỉ đặt nền móng chứ không phải sa mạc Sahara sẽ được hình thành từ bây giờ. Tại sao lại nói như vậy? Hãy xem.

Hàng tỷ tấn bụi được gió mậu dịch phía đông bắc cuốn đi khỏi sa mạc Sahara mỗi năm và hầu hết chúng được lắng đọng ở Đại Tây Dương. Thông qua nghiên cứu các trầm tích cổ xưa, các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng trong hàng trăm nghìn năm qua, khí hậu của sa mạc Sahara thường xuyên chuyển đổi giữa khô và ẩm trong hơn 20.000 năm.

Mặt khác, những bức tranh tường cổ được phát hiện ở sa mạc Sahara cũng xác nhận hiện tượng này. Nhiều con ngựa, trâu, voi, hươu cao cổ và các động vật khác xuất hiện trong những bức tranh tường này, và tất cả chúng ta đều biết rằng những loài động vật này không thể sống sót được ở sa mạc, đặc biệt là ngựa.

sa mạc, sa mạc sahara

Theo xác định của các nhà khoa học, những bức tranh tường này có lẽ được vẽ bởi con người cổ đại từ khoảng 6.000 đến 11.000 năm trước. Điều này có nghĩa là vào thời điểm đó, lẽ ra ở Sahara đã có những ốc đảo hoặc đồng cỏ rộng lớn và lượng mưa đủ để hỗ trợ sự sinh tồn của loài người và những con vật này.

Vậy điều gì khiến khí hậu ở Sahara thay đổi thường xuyên? Câu trả lời được các nhà khoa học đưa ra là: Tuế sai của Trái Đất.

Cái gọi là tuế sai của trái đất có nghĩa là trục quay của trái đất quay quanh trục quay của trái đất dưới tác dụng hấp dẫn của mặt trời và mặt trăng. Quỹ đạo của chuyển động quay này trong không gian là một hình nón, có chu kỳ khoảng 25.700 năm.

sa mạc, sa mạc sahara

Chúng ta biết rằng năng lượng mặt trời thu được cao nhất ở vị trí mặt trời chiếu thẳng xuống trái đất và khi độ nghiêng của ánh sáng mặt trời tăng thì năng lượng mặt trời thu được giảm đi. Có thể thấy từ hình trên, tuế sai của Trái đất sẽ làm thay đổi độ nghiêng của ánh sáng mặt trời trong cùng một mùa trên Trái đất, từ đó ảnh hưởng đến sự phân bố năng lượng mặt trời giữa các mùa trên Trái đất.

Nói cách khác, tuế sai của trái đất sẽ làm cho năng lượng ánh sáng mặt trời ở cùng một khu vực trên trái đất thay đổi đều đặn trong cùng một mùa, “từ ít đến nhiều, và từ nhiều đến ít đối với khu vực có sa mạc Sahara”. Điều này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến cường độ của gió mùa mùa hè.

sa mạc, sa mạc sahara

Do sự khác biệt về tính chất nhiệt giữa biển và đất liền, vào mùa hè, mặt đất nóng lên nhanh hơn và không khí gần bề mặt sẽ “chạy” lên độ cao lớn sau khi được làm nóng, từ đó hình thành nên áp suất thấp gần bề mặt đại dương nóng lên chậm hơn, không khí gần bề mặt sẽ "chạy" cao hơn. Nhiệt độ không khí tương đối thấp, mật độ tương đối cao và áp suất không khí cao hơn bề mặt đất liền gần mặt biển sẽ chảy vào mặt đất, tạo thành gió mùa mùa hè.

Các nhà khoa học chỉ ra rằng nếu mùa hè ở Sahara là thời kỳ có lượng ánh sáng mặt trời thấp thì gió mùa mùa hè sẽ rất yếu và không thể mang đủ không khí ẩm đến Sahara, rất dễ hình thành những sa mạc khổng lồ, và vài nghìn năm gần đây chính là thời kỳ này nên một sa mạc Sahara với diện tích hơn 9 triệu km2 đã được hình thành.

sa mạc, sa mạc sahara

Dựa vào đó, chúng ta có thể suy ra rằng trong những ngày tới, khi tuế sai của trái đất tiếp tục diễn ra, dòng năng lượng mặt trời (trong cùng mùa) tại khu vực có sa mạc Sahara sẽ tăng dần và gió mùa mùa hè sẽ ngày càng mạnh hơn. Khi đạt đến một cường độ nhất định, sa mạc lớn nhất trên trái đất này có thể biến mất một lần nữa và được thay thế bằng ốc đảo hoặc đồng cỏ rộng lớn.

Được rồi, hôm nay chúng ta dừng ở đây và hẹn gặp lại lần sau.

Lê Dương (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)

Nguồn: https://thuonghieuvaphapluat.vn/co-dien-tich-h.. Nguồn: https://thuonghieuvaphapluat.vn/co-dien-tich-hon-9-trieu-km2-sa-mac-lon-nhat-the-gioi-co-nguon-goc-tu-dau-vz109013.html

Tin được quan tâm

Hạn mức rút tiền qua thẻ ATM chính thức thay đổi: Từ nay, 1 ngày người dân được rút tối đa bao nhiêu tiền?

Người dùng cần lưu ý thay đổi về thẻ ATM để việc rút tiền được diễn ra suôn sẻ.
Kiến thức 2 ngày, 11 giờ trước

Trẻ em lớn lên “bất hiếu” từ nhỏ đã có ba đặc điểm sau, cha mẹ không nên lầm tưởng con mình thông minh, hiểu biết

Vấn đề giáo dục trẻ em luôn là một tảng đá lớn lơ lửng trong lòng các bậc phụ huynh. Giáo dục như thế nào,...
Kiến thức 3 ngày, 4 giờ trước

Những con giáp nào cần thận trọng Thứ Bảy, ngày 23 tháng 8 là ngày đầu tiên của tháng Bảy âm lịch

Ngày 23 tháng 8, thứ Bảy, là ngày đầu tiên của tháng 7 âm lịch, tương ứng với Năm Tỵ, Tháng Giáp Thân và Ngày...
Đời sống số 2 ngày, 3 giờ trước

Thắp hương ngày mùng 1 nhất định cần chú ý: Không được đặt bình hoa ở bên trái, lý do vì sao?

Trong văn hóa thờ cúng, rất nhiều nhà không đặt bình hoa ở bên trái bàn thờ khi thắp hương, nhất là vào mùng 1,...
Làm sao 2 ngày, 12 giờ trước

Ngày mùng 1 tháng 7 âm lịch Ất Tỵ 2025, thắp hương khung giờ nào đẹp nhất?

Từ xa xưa, vào ngày mùng 1, các gia đình Việt vẫn chuẩn bị lễ vật để làm lễ cúng Gia Thần, Gia Tiên để...
Làm sao 3 ngày, 17 giờ trước

Sau ngày 15/8/2025: Người tham gia BHYT đủ 5 năm liên tục sẽ được trợ cấp lên đến 6 triệu/tháng, đúng không?

Có nhiều thông tin cho rằng, sau ngày 15/8, người tham gia BHYT đủ 5 năm liên tục sẽ được nhận tiền trợ cấp lên...
Tin trong ngày 3 ngày, 17 giờ trước

Tin cùng mục

Từ nay, những trường hợp này sẽ được miễn thuế thu nhập cá nhân khi sang tên Sổ đỏ

Theo quy định, sẽ có những trường hợp được miễn thuế thu nhập cá nhân khi sang tên sổ đỏ, người dân cần biết để...
Kiến thức 19 giờ, 10 phút trước

Người 75 tuổi trở lên sẽ được nhận trợ cấp hàng tháng 500.000 đồng nếu đáp ứng điều kiện này

Chính sách trợ cấp hưu trí xã hội cho người từ 75 tuổi, mức hưởng là 500.000 đồng/tháng, có hiệu lực từ ngày 1/7.
Kiến thức 19 giờ, 13 phút trước

Loại quả được ví là 'thần dược' ở Nhật Bản lại mọc dại đầy Việt Nam, nhiều người quen tay nhổ bỏ

Với khí hậu nhiệt đới ưu đãi, Việt Nam là xứ sở của vô số loại trái cây đa dạng. Tuy nhiên, điều đáng ngạc...
Tin trong ngày 19 giờ, 17 phút trước

Từ bây giờ, đi xe máy không có bộ phận này sẽ bị phạt tới 3.000.000 đồng theo quy định mới

Nghị định 168 quy định rõ việc xử phạt, trừ điểm giấy phép lái xe của người điều khiển xe mô tô, xe gắn máy,...
Kiến thức 19 giờ, 18 phút trước

Chỉ vài ngày nữa, người dân Việt Nam sẽ được hưởng một đặc quyền chưa từng có ngay tại Thủ đô

Ngày 23/8, UBND TP. Hà Nội đã ban hành Công văn số 4761/UBND-ĐT về việc miễn tiền vé sử dụng phương tiện vận tải hành...
Tin trong ngày 19 giờ, 23 phút trước

'Vua cà phê' Đặng Lê Nguyên Vũ: 'Ai cũng muốn giàu nhanh nhưng lại không có 2 thứ này', cụ thể là gì?

Để đạt được thành công như hiện tại, ông Đặng Lê Nguyên Vũ đã trải qua nhiều khó khăn. Nhìn lại hành trình khởi nghiệp...
Kiến thức 19 giờ, 25 phút trước

Tin mới cập nhật

Để sống hạnh phúc bên nhau, một cặp vợ chồng phải trải qua 3 thử thách! Đó là những thử thách nào và bạn đã trải qua bao nhiêu trong số đó?

Hôn nhân là hành trình dài không chỉ có ngọt ngào, mà còn đầy thử thách. Các chuyên gia cho rằng có 3 cột mốc...
Yêu 30 phút trước

Hàng triệu người đón tin vui lớn: Tham gia BHYT 5 năm liên tục sẽ được hưởng thêm rất nhiều quyền lợi

Tham gia bảo hiểm y tế 5 năm liên tục, người bệnh sẽ được hưởng nhiều quyền lợi khi khám, chữa bệnh.
Kiến thức 30 phút trước

Sao Việt 25/8: Trúc Nhân 'xém chết', Lan Phương bán nhà khi đang giải quyết thủ tục ly hôn chồng Tây

Tin sao Việt 25/8/2025: Trúc Nhân chia sẻ sau sự cố trên sân khấu: 'Bây giờ tin hết nổi rồi, bấm cái bàn nâng xém...
Chuyện làng sao 31 phút trước

Gia đình Hằng Du Mục có thông báo mới, cảm ơn vì điều này

Em trai Hằng Du Mục tiết lộ nhiều người đã 'đứng ra viết đơn xin giảm nhẹ trong giai đoạn Hằng gặp vấn đề liên...
Đời sống trẻ 31 phút trước

Sắp có tổ hợp sân vận động 500 tỷ đồng tại một tỉnh vùng biên của Việt Nam: Thiết kế mãn nhãn

Dự kiến, tổ hợp sân vận động quy mô của tỉnh sẽ hoàn thành và đi vào hoạt động trong năm 2027.
Kiến thức 31 phút trước

Hot nhất MXH: Khối diễu binh vừa đi vừa hát bản hit 10 năm tuổi của Sơn Tùng

Đoạn video ghi lại cảnh tượng đẹp đó là khối diễu binh vừa đi vừa cất tiếng hát theo bản hit 10 năm tuổi của...
VIDEO 48 phút trước

Ca sĩ Việt lấy chồng Tây 'nghèo', cuộc sống giờ ra sao?

Phương Vy không chỉ lấy chồng bình thường mà còn cho con học trường không tốn học phí.
Chuyện làng sao 1 giờ, 5 phút trước

Chính thức từ 1/1/2026: Hàng nghìn người sẽ phải đóng khoản tiền vọt lên 1,47 lần, gần 19.000.000 đồng/tháng, là tiền gì?

Từ 1/1/2026, nếu đề xuất tăng lương tối thiểu vùng thêm 7,2% được thông qua, mức lương tối thiểu mới sẽ kéo theo trần đóng...
Kiến thức 1 giờ, 8 phút trước

Nghiên cứu hơn 900 ca ung thư: 6 tháng trước khi phát bệnh, cơ thể đã có tín hiệu cảnh báo

Một nghiên cứu đăng trên Tạp chí Y khoa Anh đã phân tích hơn 900 ca bệnh ung thư và cho thấy nhiều bệnh nhân...
Chăm sóc sức khỏe 1 giờ, 11 phút trước

4 thực phẩm rất quen thuộc chứa 'chất độc tự nhiên', ăn sai cách có thể gây ngộ độc, thậm chí tử vong

Dưới đây là 4 loại thực phẩm điển hình chứa "chất độc tự nhiên". Các chuyên gia cảnh báo người dân cần thận trọng khi...
Chăm sóc sức khỏe 1 giờ, 11 phút trước