Cha của Khổng Tử là ai? Tại sao mẹ Khổng Tử lại không muốn nói cho ông biết?

Khổng Tử tên thật là Khổng Khâu, sinh vào năm 551 TCN tại nước Lỗ (nay thuộc tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc). Ông xuất thân từ dòng dõi quý tộc nước Tống, thuộc dòng họ Khổng danh giá. Cha ông được ghi chép trong sử sách là Thúc Lương Ngột, một viên quan võ cao niên của nước Lỗ.

Tuy nhiên, điều đáng nói là Khổng Tử không hề có ký ức về cha mình. Mọi tài liệu lịch sử đều ghi lại rằng ông lớn lên trong sự bảo bọc của mẹ, không hề có sự hiện diện của cha. Sự thiếu vắng này khiến Khổng Tử luôn mang trong lòng một câu hỏi lớn: Cha ta thực sự là ai?

Tại sao mẹ Khổng Tử không muốn nói cho con biết cha ruột của ông là ai? (Ảnh minh họa)

Theo sử sách, cha của Khổng Tử - Thúc Lương Ngột là một viên tướng đã 66 tuổi khi cưới mẹ ông, bà Nhan Trinh Tại, lúc đó chỉ mới chưa đầy 20 tuổi. Đáng chú ý, đây không phải cuộc hôn nhân chính thức, mà chỉ là một mối quan hệ bị coi là "ngoài luồng" thời bấy giờ.

Nguyên nhân dẫn đến cuộc hôn nhân này là vì Thúc Lương Ngột đã có vợ nhưng không có con trai nối dõi. Người vợ cả sinh toàn con gái, còn một thị thiếp lại hạ sinh một người con trai nhưng bị khuyết tật. Vì mong muốn có con trai khỏe mạnh, ông tìm đến nhà họ Nhan để cầu hôn.

Dù không được gia đình ủng hộ, nhưng bà Nhan Trinh Tại vẫn đồng ý làm vợ Thúc Lương Ngột và sinh ra Khổng Tử. Điều này dẫn đến những lời đàm tiếu nặng nề trong xã hội lúc bấy giờ, bởi sự chênh lệch tuổi tác quá lớn giữa hai người và mối quan hệ không rõ ràng về mặt pháp lý.

Có nhiều lý do khiến bà Nhan Trinh Tại chưa từng nói rõ với Khổng Tử về cha ông. Trước hết, sự kỳ thị của xã hội lúc bấy giờ là một trở ngại lớn. Vì cuộc hôn nhân giữa bà và Thúc Lương Ngột không được công nhận theo nghi thức chính thống, Khổng Tử bị xem là "con ngoài giá thú". Điều này khiến gia đình họ Khổng không hoàn toàn chấp nhận ông. Trong xã hội phong kiến, nguồn gốc xuất thân đóng vai trò quan trọng, và việc mang danh "con của mối quan hệ không chính thức" sẽ khiến Khổng Tử bị coi thường.

Mặt khác, bà Nhan Trinh Tại có thể đã chọn cách giữ im lặng để bảo vệ Khổng Tử, tránh cho ông phải chịu những điều tiếng trong xã hội. Nếu Khổng Tử lớn lên với danh phận "con hoang" hoặc "dòng dõi không chính thống", có thể ông sẽ gặp nhiều khó khăn trong con đường học vấn và sự nghiệp. Ngoài ra, chỉ vài năm sau khi Khổng Tử ra đời, Thúc Lương Ngột qua đời, để lại mẹ con ông trong hoàn cảnh khó khăn. Là một phụ nữ góa bụa thời phong kiến, bà Nhan phải một mình nuôi dạy con, không có thời gian và tâm trí để nghĩ đến việc giải thích về cha của Khổng Tử.

Không chỉ vì bảo vệ con trai, bà còn muốn giữ gìn danh dự gia tộc. Gia tộc họ Khổng là một dòng dõi quý tộc, nhưng mối quan hệ giữa Thúc Lương Ngột và bà Nhan không được xem là chính danh. Vì vậy, bà có thể đã chọn giấu đi quá khứ, để con trai mình có thể sống một cuộc đời ít bị soi mói hơn.

Dù không rõ ràng về cha mình, nhưng điều này lại trở thành một động lực giúp Khổng Tử hết lòng theo đuổi tri thức và tìm kiếm đạo lý. Ông không ngừng học hỏi và nghiên cứu về đạo hiếu, nhân nghĩa, lễ giáo, đồng thời truyền dạy những giá trị này cho học trò.

Có lẽ, vì thiếu vắng hình bóng người cha trong cuộc đời, nên Khổng Tử luôn đề cao tư tưởng "quân tử lấy đạo làm cha", coi những giá trị đạo đức, nhân nghĩa là kim chỉ nam để dẫn dắt đời mình. Chính điều này đã giúp ông trở thành một nhà tư tưởng vĩ đại, có sức ảnh hưởng sâu rộng đến tận ngày nay.

Dù sự thật về cha của Khổng Tử vẫn còn nhiều tranh cãi, nhưng có một điều chắc chắn rằng: sự im lặng của mẹ ông không phải là vì bà muốn giấu giếm, mà là vì bà muốn bảo vệ ông. Nhờ sự nuôi dạy của mẹ, Khổng Tử không chỉ vượt qua được khó khăn mà còn trở thành một trong những nhà tư tưởng vĩ đại nhất trong lịch sử nhân loại.

Nguyễn Giang (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)