Các nhà khoa học cảnh báo: Một đứt gãy động đất đang ngủ yên, có thể là đứt gãy 12.000 năm tuổi, đang thức tỉnh

Theo giới thiệu, đứt gãy động đất lớn này được gọi là đứt gãy Tintina. Nó giống như một vết sẹo khổng lồ, cắt chéo từ Lãnh thổ Yukon ở Tây Bắc Canada đến Alaska ở Hoa Kỳ, với tổng chiều dài khoảng 1.000 km.

Trước đây, người ta thường cho rằng mặc dù Đứt gãy Tintina từng hoạt động rất mạnh trong quá khứ xa xôi, nhưng hiện tại nó không còn gây ra bất kỳ mối đe dọa nào nữa. Dữ liệu giám sát trong những thập kỷ gần đây dường như đã xác nhận điều này. Ngoại trừ một vài trận động đất nhỏ có cường độ từ 3 đến 4 độ richter thỉnh thoảng xảy ra, Đứt gãy Tintina vẫn rất yên tĩnh.

Tuy nhiên, nghiên cứu động đất trước đây trong khu vực chủ yếu dựa vào ghi chép lịch sử và thiết bị giám sát hiện đại, vốn chỉ tồn tại được vài trăm năm. Đối với các đứt gãy động đất có chu kỳ hoạt động lên đến hàng chục nghìn, thậm chí hàng triệu năm, điều này cũng giống như việc chỉ dùng một giây quan sát để đánh giá mạng sống của một người. Rõ ràng là chưa đủ.

Vì vậy, nếu các nhà khoa học muốn thực sự hiểu được "tính khí" của Đứt gãy Tintina, họ cần tìm kiếm dấu vết của các trận động đất mà nó để lại trong quá khứ xa xôi.

Có một đoạn dài 130 km của Đứt gãy Tintina được bảo tồn như một dạng địa hình lâu đời nhất vì nó chưa bao giờ bị sông băng bao phủ hoàn toàn trong thời kỳ băng hà cổ đại. Điều này mang đến cho các nhà khoa học một cơ hội tuyệt vời để tìm kiếm dấu vết động đất do hoạt động đứt gãy trong quá khứ để lại trong khu vực này, giống như các nhà khảo cổ học vẫn làm.

Trong nghiên cứu này, các nhà khoa học đã sử dụng nhiều phương tiện kỹ thuật khác nhau bao gồm vệ tinh và máy bay không người lái để lập bản đồ dữ liệu địa hình có độ phân giải cao của khu vực với độ chính xác chưa từng có.

Thông qua phân tích cẩn thận dữ liệu, các nhà khoa học phát hiện ra rằng có hai vật thể tham chiếu rất quan trọng ở cả hai bên đứt gãy: một là dạng địa hình cổ đại có niên đại khoảng 2,6 triệu năm trước và vật thể còn lại là một thềm băng hình thành do nước băng tan khoảng 132.000 năm trước.

Bằng cách đo khoảng cách lệch theo chiều ngang của các dạng địa hình này ở cả hai bên đứt gãy, các nhà khoa học phát hiện ra rằng dạng địa hình cổ đại từ 2,6 triệu năm trước đã lệch khoảng 500 đến 1.500 mét, trong khi dạng địa hình bậc thang từ 132.000 năm trước đã lệch từ 65 đến 85 mét.

Điều này cho thấy rõ ràng Đứt gãy Tintina không hề yên bình như người ta vẫn nghĩ. Dựa trên dữ liệu đo đạc, các nhà khoa học tính toán rằng trong một thời gian dài trước đây, tốc độ trượt trung bình của Đứt gãy Tintina chỉ khoảng 0,2 đến 0,8 mm mỗi năm.

Khám phá quan trọng nhất xuất hiện khi các nhà khoa học nhận thấy rằng các dạng địa hình được hình thành cách đây 12.000 năm (vào cuối kỷ băng hà cuối cùng) hầu như không có dấu hiệu biến dạng.

Khám phá này rất quan trọng vì nó cho chúng ta biết rằng lần cuối cùng đứt gãy Tintina phun trào là cách đây ít nhất 12.000 năm và kể từ đó, nó đã im ắng một cách bất thường.

Có lẽ bạn sẽ nghĩ rằng nếu không có gì xảy ra trong 12.000 năm, chẳng phải điều đó có nghĩa là nó đã hoàn toàn lắng xuống sao? Thực tế, đây chính là lý do tại sao các nhà khoa học đưa ra cảnh báo, bởi vì đối với một đứt gãy động đất đang hoạt động, trạng thái ngủ đông dài hạn có thể sẽ tích tụ năng lượng cho đợt phun trào mạnh tiếp theo.

Giống như hai miếng gỗ được dán lại với nhau bằng keo siêu dính. Bạn kéo chúng theo hướng ngược nhau. Ban đầu, các tấm gỗ sẽ đứng yên, nhưng lực bạn tác dụng sẽ tiếp tục tích tụ. Khi năng lượng tích tụ vượt quá lực kết dính của keo, các tấm gỗ sẽ đột nhiên tách ra với một tiếng "bùm".

Cần lưu ý rằng chuyển động ở cả hai bên Đứt gãy Tintina vẫn chưa dừng lại. Mặc dù tốc độ của nó có vẻ rất chậm (0,2 đến 0,8 mm mỗi năm), nhưng theo giá trị trung bình, trong "thời kỳ ngủ đông" kéo dài 12.000 năm này, nó đã tích lũy được khoảng 6 mét "độ trượt".

Theo các mô hình lý thuyết, "mất trượt" như vậy đã rất gần với giá trị tới hạn, tức là đứt gãy động đất đã ngủ yên trong 12.000 năm này đang thức giấc và nếu toàn bộ năng lượng tích lũy của nó được giải phóng trong một trận động đất, cường độ của nó sẽ vượt quá 7,5 độ Richter.

Các nhà khoa học cho biết nghiên cứu này đã phát hiện những rủi ro động đất chưa được nhận biết trước đây và đưa ra cảnh báo dựa trên bằng chứng. Đối với người dân ở các khu vực lân cận, các cơ sở giám sát cần được triển khai hoặc tăng cường càng sớm càng tốt để cải thiện khả năng chống chịu động đất của cơ sở hạ tầng, từ đó chuẩn bị tốt hơn cho một tương lai bất định

Lê Dương (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)