Bạn có nhận thấy ngày nay bầu trời đêm ngày càng ít sao không? Lý do là gì?

Thực ra, nguyên nhân chính của hiện tượng này chính là "ô nhiễm ánh sáng" do con người tạo ra. Ta có thể hiểu đơn giản là: ánh sáng do con người tạo ra sẽ khuếch tán rất lớn vào môi trường ban đêm, từ đó làm ô nhiễm điều kiện chiếu sáng tự nhiên.

Hầu hết các ngôi sao trên bầu trời đêm đều là những ngôi sao ở rất xa, và khoảng cách của chúng với chúng ta thường là hàng chục, hàng trăm, thậm chí hàng nghìn năm ánh sáng. Sau một "chuyến hành trình" dài, ánh sáng chúng phát ra thực ra rất yếu khi đến Trái Đất, nhưng chúng ta vẫn có thể nhìn thấy chúng trên nền trời đêm tối.

Tuy nhiên, các nguồn sáng nhân tạo trong thành phố (như đèn đường, đèn cảnh quan, đèn trang trí, đèn neon, v.v.) phát ra ánh sáng vào ban đêm. Ngoài việc chiếu sáng những khu vực cần chiếu sáng, những ánh sáng này còn lan tỏa ra xung quanh.

Trong quá trình này, một lượng lớn ánh sáng sẽ trải qua một loạt các quá trình phản xạ, tán xạ và các quá trình khác. Kết quả là nền trời đêm phía trên toàn bộ thành phố sẽ được chiếu sáng đáng kể. Tình huống này giống như việc thêm một "tấm nền" sáng hơn vào bầu trời đêm, từ đó "che phủ" ánh sao vốn đã mờ nhạt.

Ngoài ra, ô nhiễm ánh sáng còn ảnh hưởng trực tiếp đến mắt. Nói một cách đơn giản, mắt chúng ta có hai hệ thống cảm biến ánh sáng khác nhau để thích nghi với các môi trường ánh sáng khác nhau. Khi có đủ ánh sáng, chúng ta chủ yếu dựa vào các tế bào hình nón trên võng mạc, chịu trách nhiệm cảm nhận màu sắc và chi tiết, cho phép chúng ta nhìn rõ màu sắc của hoa và chữ trên sách.

Khi môi trường trở nên tối hơn, một hệ thống khác bắt đầu hoạt động: tế bào que. Tế bào que nhạy cảm với ánh sáng hơn nhiều so với tế bào nón, nhưng chúng hầu như không thể phân biệt màu sắc, vì vậy mọi thứ chúng ta nhìn thấy vào ban đêm đều có màu xám. Nhiệm vụ chính của chúng là thu nhận ánh sáng yếu trong bóng tối và giúp chúng ta nhìn rõ đường nét của vật thể.

Khi mắt chúng ta chuyển từ môi trường sáng sang môi trường tối, chúng cần một quá trình "chuyển đổi", được gọi là "thích nghi với bóng tối".

Quá trình này chủ yếu bao gồm: đồng tử dần mở rộng để tăng lượng ánh sáng đi vào mắt; hệ thống thị giác chuyển từ trạng thái chi phối bởi tế bào nón thích nghi với môi trường sáng sang trạng thái chi phối bởi tế bào que thích nghi với môi trường tối; rhodopsin trong tế bào que ban đầu bị "tẩy trắng" bởi ánh sáng bắt đầu tổng hợp lại và phục hồi; đồng thời, trung tâm thị giác trong não cũng sẽ thực hiện các điều chỉnh chức năng tương ứng, do đó cải thiện khả năng nhận thức môi trường có cường độ ánh sáng yếu.

Quá trình này diễn ra rất chậm, thường mất từ ​​20 đến 30 phút, hoặc thậm chí lâu hơn, để tầm nhìn tối ( khả năng nhìn trong môi trường tối ) của chúng ta đạt đến mức cao nhất.

Tuy nhiên, trong cuộc sống đô thị hiện đại, ngay cả khi thỉnh thoảng chúng ta có thể ở trong môi trường tối, mắt chúng ta thường không có đủ thời gian để hoàn thành toàn bộ quá trình "thích nghi với bóng tối".

Thông thường, trước khi mắt chúng ta hoàn toàn "chuyển đổi", chúng ta đã rời khỏi môi trường tối, hoặc chúng ta sẽ nhìn xuống điện thoại, hoặc bị chói mắt bởi đèn xe, điều này sẽ phá hủy tầm nhìn tối mà chúng ta vừa cải thiện được.

Nói cách khác, ngoài việc "che khuất" ánh sáng sao, ô nhiễm ánh sáng còn làm giảm đáng kể tầm nhìn ban đêm của chúng ta , khiến chúng ta khó phân biệt được ánh sáng sao mờ nhạt trên bầu trời đêm.

Với sự tiến bộ của công nghệ loài người, số lượng nguồn sáng nhân tạo vào ban đêm và cường độ ánh sáng của chúng cũng không ngừng tăng lên, khiến tác động của ô nhiễm ánh sáng ngày càng lớn, khiến chúng ta cảm thấy "bầu trời đêm ngày càng ít sao".

Tất nhiên, những ngôi sao này không hề biến mất; chúng vẫn "treo lơ lửng" trên bầu trời đêm. Vì vậy, nếu bạn có thể tránh xa sự ồn ào náo nhiệt của thành phố và đến một nơi gần như không có ô nhiễm ánh sáng, thì trong điều kiện quan sát tốt (chẳng hạn như độ trong suốt của không khí cao và không có mây), bạn vẫn có thể nhìn thấy bầu trời đêm đầy sao.

Lê Dương (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)