Bãi bỏ lương cơ sở 2,34 triệu đồng, sắp tới, mức lương có bị giảm?

Hiện tại, mức lương cơ sở đang được áp dụng là 2.340.000 đồng/tháng, theo quy định tại Nghị định 73/2024/NĐ-CP. Tuy nhiên, theo Kết luận 83-KL/TW năm 2024 của Bộ Chính trị, các cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội đang được yêu cầu nghiên cứu, đánh giá tính phù hợp và khả thi của việc thực hiện 5 bảng lương mới và 9 chế độ phụ cấp mới cho khu vực công. Đề xuất này sẽ được trình lên Trung ương xem xét sau năm 2026, sau khi Bộ Chính trị ban hành và triển khai thực hiện hệ thống Danh mục vị trí việc làm trong hệ thống chính trị.

Mục tiêu của cải cách là thay thế hệ thống bảng lương hiện hành, vốn dựa trên mức lương cơ sở và hệ số lương, bằng một hệ thống mới dựa trên mức lương cơ bản được xác định bằng một số tiền cụ thể (theo Nghị quyết 27-NQ/TW năm 2018). Điều này có nghĩa là thay vì tính lương dựa trên công thức "Lương = Lương cơ sở x Hệ số lương", lương sẽ được xác định trực tiếp bằng một số tiền cụ thể cho từng vị trí việc làm, chức danh và chức vụ.

Tác động của việc bãi bỏ lương cơ sở

Loại bỏ mức lương cơ sở và hệ số lương, thay thế bằng một hệ thống bảng lương mới dựa trên mức lương cơ bản được xác định bằng một số tiền cụ thể (Ảnh minh hoạ)

Việc bãi bỏ mức lương cơ sở và hệ số lương là một phần quan trọng trong việc xây dựng bảng lương mới. Theo đề xuất, bảng lương mới sẽ được thể hiện bằng một số tiền cụ thể (mức lương cơ bản), thay vì tính theo lương cơ sở và hệ số lương như hiện nay.

Trong trường hợp đề xuất bảng lương mới được chấp nhận và áp dụng sau năm 2026, bảng lương giáo viên và các đối tượng khác sẽ chính thức thay đổi khi áp dụng bảng lương theo lương cơ bản. Điều này có nghĩa là mức lương cơ sở hiện tại (2,34 triệu đồng) sẽ không còn được sử dụng để tính lương.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng việc điều chỉnh mức lương cơ sở vẫn sẽ do Chính phủ báo cáo Quốc hội xem xét và quyết định, phù hợp với khả năng ngân sách nhà nước, chỉ số giá tiêu dùng và tốc độ tăng trưởng kinh tế của đất nước.

Liệu lương có bị giảm khi bỏ lương cơ sở?

Một trong những lo ngại lớn nhất liên quan đến cải cách tiền lương là liệu việc bãi bỏ lương cơ sở có dẫn đến việc giảm lương cho người lao động hay không. Tuy nhiên, theo Nghị quyết 27-NQ/TW năm 2018, việc chuyển xếp lương cũ sang lương mới phải đảm bảo không thấp hơn tiền lương hiện hưởng.

Cụ thể, Nghị quyết 27-NQ/TW quy định:

- Cơ cấu tiền lương mới: Lương cơ bản (chiếm khoảng 70% tổng quỹ lương) và các khoản phụ cấp (chiếm khoảng 30% tổng quỹ lương). Bổ sung tiền thưởng (quỹ tiền thưởng bằng khoảng 10% tổng quỹ tiền lương của năm, không bao gồm phụ cấp).

- Hệ thống bảng lương mới: Xây dựng, ban hành hệ thống bảng lương mới theo vị trí việc làm, chức danh và chức vụ lãnh đạo thay thế hệ thống bảng lương hiện hành; chuyển xếp lương cũ sang lương mới, bảo đảm không thấp hơn tiền lương hiện hưởng.

- Bảng lương chức vụ: Xây dựng 1 bảng lương chức vụ áp dụng đối với cán bộ, công chức, viên chức giữ chức vụ lãnh đạo (bầu cử và bổ nhiệm) trong hệ thống chính trị từ Trung ương đến cấp xã.

Như vậy, theo quy định của Nghị quyết 27-NQ/TW, việc bãi bỏ lương cơ sở và chuyển sang hệ thống bảng lương mới sẽ không dẫn đến việc giảm lương. Thay vào đó, mục tiêu là đảm bảo rằng tiền lương mới không thấp hơn tiền lương hiện hưởng, đồng thời tạo ra một hệ thống trả lương công bằng và minh bạch hơn.

Đối tượng áp dụng mức lương cơ sở

(Ảnh minh hoạ)

Theo quy định tại Nghị định 73/2024/NĐ-CP, các đối tượng hưởng lương, phụ cấp áp dụng mức lương cơ sở bao gồm:

Cán bộ, công chức từ trung ương đến cấp huyện.

Cán bộ, công chức cấp xã.

Viên chức trong các đơn vị sự nghiệp công lập.

Người làm các công việc theo chế độ hợp đồng lao động thuộc trường hợp được áp dụng hoặc có thoả thuận trong hợp đồng lao động áp dụng xếp lương theo Nghị định 204/2004/NĐ-CP.

Người làm việc trong chỉ tiêu biên chế tại các hội được ngân sách nhà nước hỗ trợ kinh phí hoạt động.

Sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân, viên chức quốc phòng và lao động hợp đồng thuộc Quân đội nhân dân Việt Nam.

Sĩ quan, hạ sĩ quan hưởng lương, công nhân công an và lao động hợp đồng thuộc Công an nhân dân.

Người làm việc trong tổ chức cơ yếu.

Hạ sĩ quan và binh sĩ thuộc Quân đội nhân dân Việt Nam; hạ sĩ quan và chiến sĩ nghĩa vụ thuộc Công an nhân dân.

Người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn và tổ dân phố.

Lương cơ sở là gì?

Lương cơ sở là mức lương được sử dụng để tính lương trong bảng lương của người lao động. Nó cũng là căn cứ để xác định các khoản phụ cấp và các chế độ khác theo quy định của pháp luật.

Theo Khoản 1 Điều 3 của Nghị định 72/2018/NĐ-CP, lương cơ sở là mức căn cứ để:

Tính toàn bộ các khoản liên quan đến lương và phụ cấp trong bảng lương, áp dụng với những đối tượng theo quy định của Nghị định.

Tính toán các loại chi phí phát sinh để phục vụ cho các hoạt động, sinh hoạt.

Tính các khoản trích nộp của doanh nghiệp để chi trả hoặc thực hiện nghĩa vụ, tính các chế độ của người lao động được hưởng khi làm việc tại doanh nghiệp.

(Ảnh minh hoạ)

Hiểu đơn giản, lương cơ sở là mức lương thấp nhất, chưa bao gồm các chế độ khác như khen thưởng hay phụ cấp. Mức lương cơ sở cũng ảnh hưởng trực tiếp tới thu nhập và chế độ bảo hiểm xã hội của người lao động, điều này được thể hiện qua bản chất và nguyên tắc áp dụng của mức lương cơ sở.

Mức lương cơ sở hiện nay được dùng làm căn cứ tính đóng, hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho các đối tượng là: cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang... và người lao động làm việc trong doanh nghiệp. Ngoài ra, mức lương cơ sở còn dùng làm cơ sở để tính thang bảng lương tại doanh nghiệp, các khoản phụ cấp và mức hưởng trợ cấp bảo hiểm tối đa không quá 20 lần lương cơ sở.

Trong trường hợp mức lương cơ sở có sự điều chỉnh hằng năm, nó sẽ có ảnh hưởng đến nhiều khoản thu nhập, tiền đóng bảo hiểm xã hội và tiền trợ cấp của người lao động. Vì vậy, người lao động cần theo dõi thường xuyên để đảm bảo quyền lợi của mình.

Việc bãi bỏ lương cơ sở và chuyển sang hệ thống bảng lương mới là một bước đi quan trọng trong quá trình cải cách tiền lương của Việt Nam. Mặc dù có những lo ngại về việc giảm lương, nhưng theo quy định của Nghị quyết 27-NQ/TW, việc chuyển xếp lương cũ sang lương mới phải đảm bảo không thấp hơn tiền lương hiện hưởng.

Cải cách tiền lương này được kỳ vọng sẽ tạo ra một hệ thống trả lương công bằng, minh bạch và hiệu quả hơn, đồng thời khuyến khích người lao động nâng cao năng lực và đóng góp vào sự phát triển của đất nước. Tuy nhiên, việc triển khai cải cách cần được thực hiện một cách cẩn trọng, đảm bảo sự đồng thuận và ủng hộ của người lao động.

T.Hà (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)