Ai Cập cổ đại không phải là một sa mạc như chúng ta vẫn nghĩ, vậy nó là gì?

Hình ảnh các kim tự tháp Ai Cập sừng sững trên một vùng rộng lớn đầy cát thực sự đã gây ấn tượng sâu đậm trong tâm trí mỗi người. Nhiều người cho rằng khu vực này vẫn luôn là sa mạc.

Tuy nhiên, khí hậu và cảnh quan có thể thay đổi theo thời gian và con người đã biết làm thay đổi môi trường tự nhiên, Ai Cập cổ đại có phải là một sa mạc không? Và ngày nay Ai Cập có còn bị coi là sa mạc không?

Câu trả lời là không. Không phải tất cả Ai Cập, cổ đại hay hiện đại, đều được coi là sa mạc. Các khu vực gần sông Nile có xu hướng tươi tốt hơn và người Ai Cập trong cả thời cổ đại và hiện đại đã có một hệ thống nông nghiệp thịnh vượng. Tuy nhiên, môi trường đã thay đổi trong lịch sử của Ai Cập và việc xây dựng đập Aswan High trên sông Nile từ năm 1960 đến 1970 đã làm thay đổi đáng kể các cảnh quan.

Lạc đà đã thích nghi để sống trong môi trường khô hạn, nhưng Ai Cập cổ đại có phải là sa mạc không?

Một số khu vực của Ai Cập hiện là sa mạc đã từng ẩm ướt hơn nhiều trong quá khứ. Một ví dụ nổi tiếng là Cave of Swimmers - "Hang động của những người bơi lội" trên cao nguyên Gilf Kebir ở phía tây nam Ai Cập. Ngày nay, khu vực này rất khô cằn, nhưng hàng ngàn năm trước, nó ẩm ướt hơn và một số tác phẩm nghệ thuật trên đá được tìm thấy trong các hang động trong khu vực với hình ảnh những người đang bơi lội, theo Bảo tàng British (Anh).

Bảo tàng British lưu ý rằng tác phẩm nghệ thuật trên đá này có niên đại từ 6.000 đến 9.000 năm trước. Theo giáo sư Joseph Manning tại Đại học Yale, thời kỳ ẩm ướt hơn này đã kết thúc khoảng 5.000 năm trước và kể từ đó, các sa mạc của Ai Cập vẫn khá giống với hiện tại.

Đập Aswan khiến một số khu vực ở miền nam Ai Cập bị ngập lụt, dẫn đến việc tạo ra một hồ chứa lớn có tên là Hồ Nasser. Nhiều người, đặc biệt là người Nubia ngày nay, đã phải di dời và một số địa điểm khảo cổ đã bị chìm dưới nước.

Việc xây dựng con đập cũng chấm dứt lũ lụt tự nhiên của sông Nile. “Không còn lũ lụt tự nhiên nữa; đó là điều chắc chắn”, ông Manning nói. Ông cũng lưu ý rằng việc tạo ra hồ Nasser cũng dẫn đến độ ẩm cao hơn trong không khí ở một số khu vực phía nam Ai Cập.

High Dam (Aswan) của Ai Cập, cách thủ đô Cairo khoảng 570 dặm (920 km) về phía nam.

Trước khi xây dựng con đập, lũ lụt của sông Nile thường ít dữ dội hơn. Nghiên cứu chỉ ra rằng trong thời kỳ đồ đồng (khoảng năm 3300 TCN đến năm 1200 TCN), lũ lụt của sông Nile có xu hướng lớn hơn so với thời kỳ đồ sắt (khoảng năm 1200 TCN đến năm 400 TCN) và mức độ lũ lụt thấp hơn này tiếp tục cho đến khoảng thời gian đó. Con đập đã được xây dựng, ông Manning cho biết.

Một tác động của việc mực nước sông Nile nói chung cao hơn trong thời đại đồ đồng là vào khoảng năm 2500 TCN, khi các kim tự tháp ở Giza được xây dựng, "nhánh Khufu", một nhánh đã biến mất của sông Nile, xuất hiện ngay bên cạnh các kim tự tháp. Chi nhánh này cho phép vận chuyển vật liệu đến địa điểm bằng thuyền, hỗ trợ xây dựng kim tự tháp.

Pearce Paul Creasman, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Phương Đông của Mỹ, những người Ai Cập cổ đại sống bên sông Nile theo một cách nào đó coi họ như đang sống trên một hòn đảo ở Thung lũng sông Nile với các sa mạc giống như một loại biển lớn.

Theo ông Creasman, nhiều huyền thoại về sự sáng tạo của họ đã nói về điều này, các vị thần, vùng đất và con người của họ nổi lên từ vùng nước nguyên thủy, vươn lên như một hòn đảo để phát triển.

Thanh Ngọc