Triều Thanh là một trong những giai đoạn rực rỡ và phức tạp của lịch sử Trung Hoa, nơi cung đình luôn bao phủ bởi bức màn bí ẩn cùng vô số lễ nghi khắt khe. Hoàng đế Ung Chính - vị quân chủ nổi tiếng cứng rắn và nhiều tranh cãi, trong 13 năm trị vì đã tiến hành nhiều cải cách, giúp quốc gia ổn định tài chính và củng cố quyền lực. Song, ông cũng bị đánh giá là tàn bạo và đa nghi, luôn giám sát, thanh trừng ngay cả thân tộc.
Hậu cung triều Thanh đầy rẫy quy củ khi thị tẩm, khiến phi tần sống trong cảnh gò bó và áp lực (Ảnh minh họa)
Khác với nhiều Hoàng đế say đắm tửu sắc, Ung Chính dành phần lớn thời gian cho triều chính, chỉ khoảng một giờ mỗi ngày xử lý việc hậu cung. Nhiều người cho rằng ông lạnh nhạt với mỹ nữ, nhưng thực chất không phải vậy. Điều khiến các phi tần khó lòng gần gũi chính là những quy củ cực kỳ nghiêm ngặt trong việc thị tẩm.
Thứ nhất, trang phục của phi tần được quy định chi tiết theo mùa, lễ tiết và sở thích của Hoàng đế. Tết Nguyên đán phải mặc áo đỏ hoặc hồng, Đoan ngọ chọn xanh lam, Trung thu dùng trắng hay bạc. Ngày thường lại phải tuân thủ gam tím nhạt hoặc xanh nhạt. Chỉ một sai sót nhỏ cũng có thể khiến phi tần mất cơ hội hầu hạ vua.
Thứ hai, lễ nghi thị tẩm được quy định khắt khe. Trước khi vào cung, phi tần phải chờ chỉ dụ, sau đó thực hiện đủ ba quỳ chín lạy. Trong quá trình hầu hạ, họ phải tuyệt đối im lặng, không được chủ động nói nếu Hoàng đế không hỏi. Khi lui ra, lại phải hành lễ một lần nữa. Sự cứng nhắc ấy khiến cuộc sống trong cung đầy áp lực, phi tần luôn phải dè chừng từng cử chỉ, lời nói.
Thứ ba, thời gian thị tẩm hoàn toàn phụ thuộc tâm trạng và công việc của Hoàng đế, không hề cố định. Có khi nhiều ngày liền không triệu ai, có khi lại chỉ cho phép phi tần ở bên chốc lát rồi rời đi. Chính sự thất thường này khiến các phi tần luôn phải trong trạng thái sẵn sàng, nhưng cuộc sống lại đầy bất định và thiếu tự chủ.
Nhìn chung, những quy củ phức tạp của hậu cung triều Thanh biến đời sống của phi tần thành chuỗi ngày gò bó, nặng nề. Ngoài việc hầu hạ Hoàng đế, họ gần như không có tự do cá nhân, càng không thể tham dự chính sự hay sinh hoạt xã hội.
Qua việc tìm hiểu các quy tắc khắt khe này, có thể thấy cung đình xưa vừa lộng lẫy lại vừa ngột ngạt, phản ánh rõ tính chất hà khắc của chế độ phong kiến. Đồng thời, đó cũng là lời nhắc nhở về giá trị của bình đẳng và tự do trong xã hội hiện đại. Đó đều là những điều từng xa xỉ đối với các phi tần trong hậu cung.
Nguyễn Giang (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)