Danh mục

Ngôi mộ tập thể lớn nhất thế giới ở Hà Nội

Thứ hai, 30/07/2012 16:41

Ngay giữa trung tâm thủ đô Hà Nội có một ngôi mộ tập thể, được cho là lớn nhất thế giới. Ngôi mộ tập thể đặc biệt mà tôi nhắc đến là ngôi mộ và bia tưởng niệm của hơn 2 triệu đồng bào ta bị phát xít Nhật giết hại và hậu quả của nạn đói năm 1944-1945.

Ngôi mộ ấy an táng tại địa chỉ 559/86/17 phường Vĩnh Tuy, Kim Ngưu, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội. Khi ghé thăm nơi này, được xem những bức hình tư liệu, nghe câu chuyện về những nạn nhân xấu số đã khiến chúng tôi không khỏi mủi lòng rưng rưng nước mắt.

Chứng tích rợn người

Khu tưởng niệm của hơn 2 triệu đồng bào chết vì bom, đạn của phát xít Nhật và nạn đói 1944-1945 nằm lọt thỏm, tĩnh lặng trong con ngõ nhỏ. Bước qua cánh cổng, đập vào mắt chúng tôi là tấm bia đá khắc bài văn tế xót xa của GS Vũ Khiêu: “Một cơn gió bụi vừa tan/ Hai triệu sinh linh đã mất/ Khí oan tối cả mây trời/ Thây lạnh phơi đầy cỏ đất…”.

Ông Đặng Văn Tuyến, người trông coi, hương khói nơi này tận tình dẫn chúng tôi đi thăm Khu tưởng niệm. Gọi là “khu” cho oai, thực chất diện tích khoảng hơn 150m2 bao gồm tấm bia khắc đá của GS Vũ Khiêu, ngôi nhà nhỏ, bể xương người và vài bệ đặt bát hương…


Gom xác trong nạn đói 1945.

Có tận mắt chứng kiến mới thấu hiểu nỗi đau của nhân loại. Bởi theo đánh giá, lịch sử Việt Nam cũng như trên thế giới, chưa nơi nào xảy ra nạn đói khủng khiếp có số lượng người chết nhiều đến như thế. Thậm chí con số hơn 2 triệu người chết nếu so sánh với số nạn nhân của hai quả bom nguyên tử ném xuống Nagazaki và Hiroshima của Nhật Bản thì gấp nhiều lần.

“Đồng bào mình đấy”, ông Tuyến ngậm ngùi đưa tay chỉ vào những bức hình tư liệu treo trên tường. Chúng tôi giật mình khi bắt gặp trên những bức hình tư liệu là cảnh những đứa trẻ nhỏ nheo nhóc, những người lớn bé, già trẻ, trai gái ngồi chờ để được chia gạo cứu đói. Cảnh người dân đang đào những hố rộng chôn người tập thể, hình ảnh của những người kéo chiếc xe ngổn ngang chở đầy xác chết, hay bắt gặp cả “núi xương” mà… thấy lạnh cả người.

Hơn nửa thế kỷ đã đi qua, nhưng những gì là chứng tích đau thương còn sót lại nơi đây vẫn là nỗi ám ảnh trong tâm trí của những thế hệ trẻ hôm nay. Theo các bậc cao niên nơi đây kể lại, độ ấy, người chết vì phát xít Nhật cũng nhiều, nhưng người chết đói nhiều vô kể.

Việc làm của những người còn sống, có chút lương tri, không chỉ đánh giặc mà còn đi gom xác chết về nghĩa trang Hợp Thiện (nay là khu tưởng niệm) để mai táng trong các ngôi mộ tập thể. Theo thời gian, tại nghĩa trang này không chỉ là nơi chôn cất người chết mà lâu dần nó đã trở thành nơi cư trú của những người lao động tứ xứ.

Theo ông Tuyến, Khu tưởng niệm hơn 2 triệu đồng bào này suýt bị rơi vào quên lãng, nếu như năm 2001 không có 3 sinh viên của Trường đại học Kiến trúc Hà Nội làm đề tài “Cải tạo không gian tưởng niệm đồng bào chết vì nạn đói 1944-1945”. Sau đó, vào tháng 9/2003, UBND TP Hà Nội quyết định đầu tư cải tạo, xây dựng lại khu vực này. Trong đó, “bể xương” chứa hàng triệu hài cốt của đồng bào nằm ở chính giữa.

Cũng theo ông Tuyến, ông đã sống ở đây từ nhỏ, vào cuối những năm 60 của thế kỷ trước, khu vực này còn rất hoang vắng. Những năm đầu thập niên 90, “bể xương” còn nằm lộ thiên. Sau này, mọi người xây dựng thành bể kiên cố, để lại một lỗ thông âm - dương. Tuy nhiên, dần dà mọi người đã bịt kín.

Năm 2001, thấy nhóm sinh viên đến làm đề tài, ông Tuyến cũng ra xem. Nhưng không hiểu sao, sau lần đó, trong ông bỗng thấy lòng thương cảm, muốn mình “gắn bó” với những hài cốt này vô cùng. Chính vì vậy, ông đã tự nguyện đến đây trông nom, chăm sóc, thắp những nén nhang cho những linh hồn xấu số được siêu thoát. Vậy là không quản mưa nắng, ngày thường cũng như ngày lễ tết, cứ bắt đầu từ sáng sớm, ông Tuyến lại đến đây thắp hương, dọn dẹp nghĩa trang đến tận tối mịt mới về.

Nặng lòng với người đã khuất

Sinh năm 1952, lớn lên gặp khi đất nước chiến tranh, năm 1970 ông Tuyến nhập ngũ ở chiến trường Bình Trị Thiên khói lửa. Ông công tác trong đơn vị Tổng cục Kỹ thuật làm nhiệm vụ sửa chữa xe cơ giới. Sau giải phóng miền Nam đến năm 1981, ông Tuyến trở về quê hương rồi chuyển sang công tác ở đơn vị khác. Cơ duyên nào khiến ông tự nguyện trông nom khu nghĩa trang này?

Ông Tuyến cho hay: “Là thế hệ trẻ, từng vào sinh ra tử nên tôi đã thấm thía nỗi đau chung của dân tộc. Tôi còn may mắn được sống sót nên muốn làm một điều gì đó để tri ân với những người đã khuất. Bản thân tôi cũng thấy lòng mình thanh thản lắm”. Năm 2005, được sự đồng ý của chính quyền sở tại nơi đây, ông Tuyến đứng ra đảm nhận công việc trông coi, nhang khói ngôi mộ tập thể ở khu nghĩa trang này.


Ông Tuyến với công việc thường ngày.

Nhận trông coi nghĩa trang đặc biệt này, nhiều người gọi ông là “Tuyến hâm”. Có người còn bảo ông “đường đường là một cựu chiến binh, có nhà cao cửa rộng, con cháu sum vầy, việc gì mà lại đứng ra làm cái công việc “dở hơi” ấy”. Ông Tuyến cười hiền: “Ai nói gì thì nói, tôi bỏ ngoài tai. Họ không phải là tôi nên không hiểu được ý nghĩa của công việc mà chính tôi đang làm. Tôi làm vì cái tâm, bằng một tấm lòng tri ân thành kính và thiêng thiêng nhất”.

7 năm làm công việc trông coi Khu tưởng niệm đặc biệt này, ông Tuyến đã đón hàng nghìn đoàn khách từ khắp nơi đến. Đó là các đoàn lãnh đạo ở Trung ương, địa phương, rồi các đoàn du lịch từ các nước đến, Việt kiều từ nước ngoài về tưởng nhớ lại những người thân đã khuất. Hay nhà ngoại cảm đến “hỏi chuyện” những vong linh xấu số…

Tuy nhiên, những vị khách đến từ đất nước Nhật Bản xa xôi đã để lại cho ông nhiều ấn tượng sâu sắc nhất. Có khách đến đây vì từng được nghe về tội ác do chính cha ông họ gây ra, có người đến vì tò mò, thậm chí có từng trực tiếp tham chiến tại Việt Nam. Nhưng, dù họ là ai, đến với tâm thế và cương vị như thế nào đi nữa thì tất thảy họ đều cúi đầu tỏ vẻ ăn năn trước vong linh người đã khuất.

Lật giở cuốn sổ đã ngả màu theo thời gian, những dòng hồi tưởng đầy đau xót, thương tiếc và thành kính vô hạn của những vị khách là những lời lẽ đầy xúc động. Ông Tuyến bảo, trong số gần 100 trang lưu bút thì có đến gần 70 trang do những vị khách Nhật Bản lưu lại. Những dòng tâm sự của họ thể hiện sự đáng tiếc vì sai lầm của cha ông mình gây nên đối với những vong linh đã khuất.

Với việc làm của những bạn trẻ Nhật Bản, cho thấy họ rất có lòng yêu chuộng hòa bình, tuy không phải những việc làm to tát, nhưng những nén nhang, những bó hoa, cùng cái cúi đầu thành kính cũng có thể khiến các vong linh ấm lòng. Hy vọng, hận thù của quá khứ đóng lại, mở ra tình đoàn kết trên thế giới.

Khu tưởng niệm tuy nhỏ bé, nhưng chứa đựng một nỗi đau quá khứ dai dẳng, ghi nhớ một thời kỳ đen tối của đất nước. Và cũng chính từ những nỗi đau quá lớn, những mất mát quá nhiều, lòng căm thù sục sôi nên nhân dân cả nước đã vùng lên, giành được đất nước, đem lại hòa bình, cũng như bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam.

Ông Tuyến tâm sự, cứ vào những ngày Rằm tháng 7, lãnh đạo chính quyền, cùng các tăng ni phật tử từ khắp nơi đến đây để cầu siêu cho các vong linh của nạn đói năm 1944-1945. Khi đến đây, ngoài việc chứng kiến nỗi đau thương mất mát của đồng bào, người dân và cả du khách thập phương như được nhắc nhở về một sự hy sinh của hàng triệu đồng bào cho nền độc lập của nước nhà.

Chia tay ông Tuyến, chúng tôi còn nhớ mãi câu nói của người cựu chiến binh này: “Đây là chứng tích lịch sử đặc biệt và duy nhất ở nước ta. Mong muốn lớn nhất là các cấp, các ngành đặc biệt quan tâm tới khu tưởng niệm này. Nó như là minh chứng để các thế hệ trẻ mai sau và bạn bè quốc tế biết được về quá khứ của ông cha ta và lịch sử hào hùng của dân tộc ta”.

Năng Lượng Mới

Tin được quan tâm

Hàng triệu người đón tin vui: Sẽ được hưởng thêm một quyền lợi đặc biệt theo quy định mới nhất của Luật Đất đai

Theo quy định mới của Luật Đất đai 2024, sổ đỏ thửa đất của hộ gia đình sẽ ghi đầy đủ tên thành viên có...
Kiến thức 2 ngày, 21 giờ trước

Bắt đầu từ 15/5: Người dân phải cấp đổi Căn cước công dân sang Căn cước nếu không sẽ bị phạt, đúng không?

Thông tin từ 15/5/2025, người dân buộc phải cấp đổi căn cước công dân sang căn cước nếu không sẽ bị phạt là không đúng....
Kiến thức 23 giờ, 36 phút trước

Chưa đầy 2 tháng nữa, hàng nghìn người không được chi trả BHYT khi đi khám chữa bệnh, là ai?

Kể từ 1/7/2025, những chính sách liên quan tới bảo hiểm y tế (BHYT) sẽ có nhiều những thay đổi. Trong đó, người dân cần...
Kiến thức 2 ngày, 18 giờ trước

Những con giáp nào may mắn vào thứ Bảy, ngày 10 tháng 5, tức ngày 13 tháng 4 âm lịch?

Vào đầu mùa hè, lửa dần trở thành cốt lõi của năng lượng. Ngày 10 tháng 5 là thứ Bảy, ngày 13 tháng 4 âm...
Đời sống số 2 ngày, 17 giờ trước

Những con giáp nào cần thận trọng vào thứ Bảy ngày 10 tháng 5, tức ngày 13 tháng 4 âm lịch?

Người xưa lấy sự thống nhất giữa con người và thiên nhiên làm nền tảng cho tư tưởng của mình và nhấn mạnh sự hòa...
Đời sống số 2 ngày, 15 giờ trước

Sao Việt 9/5: Ngọc Trinh bị bắt gặp mặc đồ bộ giá rẻ bèo đi làm; Ca sĩ Quang Lê đáp trả khi bị chê hát dở

Tin sao Việt 9/5/2025: Ngọc Trinh cho biết nếu ai thân thiết đều biết cô hay mặc đồ bộ đi làm. Khi livestream, Quang Lê...
Chuyện làng sao 2 ngày, 15 giờ trước

Tin cùng mục

Đây là huyện duy nhất ở Việt Nam trùng tên tỉnh

Nước ta có nhiều thành phố trùng với tên tỉnh trực thuộc, nhưng đây là huyện duy nhất ở Việt Nam trùng với tên tỉnh....
Tin trong ngày 5 phút trước

Sự thật tàn khốc: Trước khi bạn chết, người duy nhất gần bạn nhất là người này! 90% mọi người hối hận vì biết quá muộn

Trong suốt cuộc đời, chúng ta dành rất nhiều thời gian và cảm xúc để theo đuổi tình thân, tình bạn, tình yêu - những...
Đời sống số 29 phút trước

Trứng rất dễ bị hỏng nếu để trong tủ lạnh. Dạy bạn cách bảo quản 3 tháng vẫn tươi ngon không lo hỏng dù là mùa hè

Khi bạn mua trứng, bạn thường mua 10 quả trứng hoặc cả khay. Nếu bạn không thể ăn hết trong thời gian ngắn, bạn sẽ...
Kiến thức 35 phút trước

Người Ai Cập cổ đại thuộc chủng tộc nào và tại sao họ không khác gì người châu Phi ngày nay?

Là một trong bốn nền văn minh cổ đại, Ai Cập cổ đại luôn khiến mọi người tò mò về nguồn gốc chủng tộc của...
Kiến thức 35 phút trước

Khi lái xe trên đường cao tốc và gặp phải 3 cảnh tượng nguy hiểm sau đây, bạn phải hết sức cảnh giác khi đi qua

Khi gặp phải ba tình huống nguy hiểm sau đây khi lái xe trên đường cao tốc, bạn phải hết sức cảnh giác khi đi...
Kiến thức 36 phút trước

Khi mua dưa hấu, đừng chỉ dùng tay vỗ nhẹ, hãy nắm vững 4 mẹo để biết dưa hấu có ngọt không

Khi nói đến việc chọn dưa hấu, nhiều người chỉ vỗ nhẹ bằng tay. Kết quả là, họ không biết nên chọn loại nào sau...
Kiến thức 54 phút trước

Tin mới cập nhật

Tỉnh nào thu hút các 'ông lớn' Vingroup, Sun Group, T&T đổ về tìm nhà đầu tư cho dự án KĐT gần 17.000 tỷ đồng?

Bắc Ninh, một tỉnh thành đang thu hút sự chú ý của các "ông lớn" bất động sản như Vingroup, Sun Group và T&T, vừa...
Kiến thức 1 giờ trước

Cho dù chiếc kéo có cùn đến đâu cũng đừng vứt chúng đi. Tôi sẽ dạy bạn một mẹo để làm cho chúng sắc như mới ngay lập tức

Mẹo tôi muốn chia sẻ hôm nay là về cách mài kéo. Kéo là dụng cụ mà gia đình nào cũng có. Chúng rất hữu...
Kiến thức 1 giờ, 28 phút trước

Con bắt nạt ở lớp và bị giáo viên phớt lờ, bà mẹ đã dạy đứa trẻ một 'chiêu' để chống trả, cảm giác thật tuyệt!

Chúng ta đều quen thuộc với chủ đề bắt nạt học đường, nhưng khi con em chúng ta gặp phải vấn đề này, chúng ta...
Chăm con 2 giờ, 38 phút trước

Thời điểm nào là tốt nhất để 12 con giáp sinh ra? Giờ sinh quyết định vinh quang hay nhục nhã của cuộc đời!

Thời điểm sinh – đặc biệt là giờ sinh – có ảnh hưởng lớn đến vận mệnh của mỗi người. Tuy nhiên, cần lưu ý...
Đời sống số 2 giờ, 4 phút trước

Người xưa nói: 'Thà lấy một nô lệ nhà giàu còn hơn lấy một cô gái nhà nghèo'. Có ba loại phụ nữ nào không nên kết hôn

Tổ tiên chúng ta đã để lại rất nhiều câu tục ngữ. Mặc dù những câu tục ngữ này không đại diện cho trí tuệ...
Kiến thức 2 giờ, 19 phút trước

Có câu nói rằng: 'Ba điều không nên làm khi dậy sớm, ba điều không nên làm sau bữa ăn và ba điều không nên làm trước khi đi ngủ'

Cách tốt nhất để kéo dài tuổi thọ là bắt đầu từ những điều nhỏ nhặt trong cuộc sống, đi ngủ sớm và dậy sớm,...
Chăm sóc sức khỏe 3 giờ, 36 phút trước

Tử vi ngày 11/5/2025 của 12 con giáp: Tuổi Dần vượng tài, Tỵ gặp rắc rối

Cùng xem tử vi dự đoán gì về vận mệnh, tình duyên, cuộc sống,... của 12 con giáp trong ngày 11/5/2025.
Đời sống số 10 giờ, 36 phút trước

Những con giáp này có mối quan hệ tốt với những người quyền quý. Họ sẽ có người giúp đỡ ở bất cứ nơi đâu họ đến và sớm muộn gì họ cũng sẽ trở nên giàu có!

Con đường đời quanh co và không thể tránh khỏi việc gặp phải những khó khăn, bối rối trên con đường phía trước. Lúc này,...
Đời sống số 10 giờ, 36 phút trước

Từ nay, có 1 lỗi vi phạm giao thông nhiều người hay mắc phải có thể bị phạt tới 150 triệu đồng

Hành vi tự ý thay đổi kết cấu xe ô tô sai quy định sẽ bị phạt tiền từ 65 - 75 triệu đồng đối...
Kiến thức 10 giờ, 10 phút trước

Năm 2025, có 2 trường hợp đất chưa có sổ đỏ nhưng vẫn được bồi thường khi bị thu hồi đất

Theo Luật Đất đai 2024 đang áp dụng năm 2025, có 02 trường hợp đất không có sổ đỏ mà vẫn được bồi thường khi...
Kiến thức 10 giờ, 20 phút trước