Danh mục

Ngôi mộ tập thể lớn nhất thế giới ở Hà Nội

Thứ hai, 30/07/2012 16:41

Ngay giữa trung tâm thủ đô Hà Nội có một ngôi mộ tập thể, được cho là lớn nhất thế giới. Ngôi mộ tập thể đặc biệt mà tôi nhắc đến là ngôi mộ và bia tưởng niệm của hơn 2 triệu đồng bào ta bị phát xít Nhật giết hại và hậu quả của nạn đói năm 1944-1945.

Ngôi mộ ấy an táng tại địa chỉ 559/86/17 phường Vĩnh Tuy, Kim Ngưu, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội. Khi ghé thăm nơi này, được xem những bức hình tư liệu, nghe câu chuyện về những nạn nhân xấu số đã khiến chúng tôi không khỏi mủi lòng rưng rưng nước mắt.

Chứng tích rợn người

Khu tưởng niệm của hơn 2 triệu đồng bào chết vì bom, đạn của phát xít Nhật và nạn đói 1944-1945 nằm lọt thỏm, tĩnh lặng trong con ngõ nhỏ. Bước qua cánh cổng, đập vào mắt chúng tôi là tấm bia đá khắc bài văn tế xót xa của GS Vũ Khiêu: “Một cơn gió bụi vừa tan/ Hai triệu sinh linh đã mất/ Khí oan tối cả mây trời/ Thây lạnh phơi đầy cỏ đất…”.

Ông Đặng Văn Tuyến, người trông coi, hương khói nơi này tận tình dẫn chúng tôi đi thăm Khu tưởng niệm. Gọi là “khu” cho oai, thực chất diện tích khoảng hơn 150m2 bao gồm tấm bia khắc đá của GS Vũ Khiêu, ngôi nhà nhỏ, bể xương người và vài bệ đặt bát hương…


Gom xác trong nạn đói 1945.

Có tận mắt chứng kiến mới thấu hiểu nỗi đau của nhân loại. Bởi theo đánh giá, lịch sử Việt Nam cũng như trên thế giới, chưa nơi nào xảy ra nạn đói khủng khiếp có số lượng người chết nhiều đến như thế. Thậm chí con số hơn 2 triệu người chết nếu so sánh với số nạn nhân của hai quả bom nguyên tử ném xuống Nagazaki và Hiroshima của Nhật Bản thì gấp nhiều lần.

“Đồng bào mình đấy”, ông Tuyến ngậm ngùi đưa tay chỉ vào những bức hình tư liệu treo trên tường. Chúng tôi giật mình khi bắt gặp trên những bức hình tư liệu là cảnh những đứa trẻ nhỏ nheo nhóc, những người lớn bé, già trẻ, trai gái ngồi chờ để được chia gạo cứu đói. Cảnh người dân đang đào những hố rộng chôn người tập thể, hình ảnh của những người kéo chiếc xe ngổn ngang chở đầy xác chết, hay bắt gặp cả “núi xương” mà… thấy lạnh cả người.

Hơn nửa thế kỷ đã đi qua, nhưng những gì là chứng tích đau thương còn sót lại nơi đây vẫn là nỗi ám ảnh trong tâm trí của những thế hệ trẻ hôm nay. Theo các bậc cao niên nơi đây kể lại, độ ấy, người chết vì phát xít Nhật cũng nhiều, nhưng người chết đói nhiều vô kể.

Việc làm của những người còn sống, có chút lương tri, không chỉ đánh giặc mà còn đi gom xác chết về nghĩa trang Hợp Thiện (nay là khu tưởng niệm) để mai táng trong các ngôi mộ tập thể. Theo thời gian, tại nghĩa trang này không chỉ là nơi chôn cất người chết mà lâu dần nó đã trở thành nơi cư trú của những người lao động tứ xứ.

Theo ông Tuyến, Khu tưởng niệm hơn 2 triệu đồng bào này suýt bị rơi vào quên lãng, nếu như năm 2001 không có 3 sinh viên của Trường đại học Kiến trúc Hà Nội làm đề tài “Cải tạo không gian tưởng niệm đồng bào chết vì nạn đói 1944-1945”. Sau đó, vào tháng 9/2003, UBND TP Hà Nội quyết định đầu tư cải tạo, xây dựng lại khu vực này. Trong đó, “bể xương” chứa hàng triệu hài cốt của đồng bào nằm ở chính giữa.

Cũng theo ông Tuyến, ông đã sống ở đây từ nhỏ, vào cuối những năm 60 của thế kỷ trước, khu vực này còn rất hoang vắng. Những năm đầu thập niên 90, “bể xương” còn nằm lộ thiên. Sau này, mọi người xây dựng thành bể kiên cố, để lại một lỗ thông âm - dương. Tuy nhiên, dần dà mọi người đã bịt kín.

Năm 2001, thấy nhóm sinh viên đến làm đề tài, ông Tuyến cũng ra xem. Nhưng không hiểu sao, sau lần đó, trong ông bỗng thấy lòng thương cảm, muốn mình “gắn bó” với những hài cốt này vô cùng. Chính vì vậy, ông đã tự nguyện đến đây trông nom, chăm sóc, thắp những nén nhang cho những linh hồn xấu số được siêu thoát. Vậy là không quản mưa nắng, ngày thường cũng như ngày lễ tết, cứ bắt đầu từ sáng sớm, ông Tuyến lại đến đây thắp hương, dọn dẹp nghĩa trang đến tận tối mịt mới về.

Nặng lòng với người đã khuất

Sinh năm 1952, lớn lên gặp khi đất nước chiến tranh, năm 1970 ông Tuyến nhập ngũ ở chiến trường Bình Trị Thiên khói lửa. Ông công tác trong đơn vị Tổng cục Kỹ thuật làm nhiệm vụ sửa chữa xe cơ giới. Sau giải phóng miền Nam đến năm 1981, ông Tuyến trở về quê hương rồi chuyển sang công tác ở đơn vị khác. Cơ duyên nào khiến ông tự nguyện trông nom khu nghĩa trang này?

Ông Tuyến cho hay: “Là thế hệ trẻ, từng vào sinh ra tử nên tôi đã thấm thía nỗi đau chung của dân tộc. Tôi còn may mắn được sống sót nên muốn làm một điều gì đó để tri ân với những người đã khuất. Bản thân tôi cũng thấy lòng mình thanh thản lắm”. Năm 2005, được sự đồng ý của chính quyền sở tại nơi đây, ông Tuyến đứng ra đảm nhận công việc trông coi, nhang khói ngôi mộ tập thể ở khu nghĩa trang này.


Ông Tuyến với công việc thường ngày.

Nhận trông coi nghĩa trang đặc biệt này, nhiều người gọi ông là “Tuyến hâm”. Có người còn bảo ông “đường đường là một cựu chiến binh, có nhà cao cửa rộng, con cháu sum vầy, việc gì mà lại đứng ra làm cái công việc “dở hơi” ấy”. Ông Tuyến cười hiền: “Ai nói gì thì nói, tôi bỏ ngoài tai. Họ không phải là tôi nên không hiểu được ý nghĩa của công việc mà chính tôi đang làm. Tôi làm vì cái tâm, bằng một tấm lòng tri ân thành kính và thiêng thiêng nhất”.

7 năm làm công việc trông coi Khu tưởng niệm đặc biệt này, ông Tuyến đã đón hàng nghìn đoàn khách từ khắp nơi đến. Đó là các đoàn lãnh đạo ở Trung ương, địa phương, rồi các đoàn du lịch từ các nước đến, Việt kiều từ nước ngoài về tưởng nhớ lại những người thân đã khuất. Hay nhà ngoại cảm đến “hỏi chuyện” những vong linh xấu số…

Tuy nhiên, những vị khách đến từ đất nước Nhật Bản xa xôi đã để lại cho ông nhiều ấn tượng sâu sắc nhất. Có khách đến đây vì từng được nghe về tội ác do chính cha ông họ gây ra, có người đến vì tò mò, thậm chí có từng trực tiếp tham chiến tại Việt Nam. Nhưng, dù họ là ai, đến với tâm thế và cương vị như thế nào đi nữa thì tất thảy họ đều cúi đầu tỏ vẻ ăn năn trước vong linh người đã khuất.

Lật giở cuốn sổ đã ngả màu theo thời gian, những dòng hồi tưởng đầy đau xót, thương tiếc và thành kính vô hạn của những vị khách là những lời lẽ đầy xúc động. Ông Tuyến bảo, trong số gần 100 trang lưu bút thì có đến gần 70 trang do những vị khách Nhật Bản lưu lại. Những dòng tâm sự của họ thể hiện sự đáng tiếc vì sai lầm của cha ông mình gây nên đối với những vong linh đã khuất.

Với việc làm của những bạn trẻ Nhật Bản, cho thấy họ rất có lòng yêu chuộng hòa bình, tuy không phải những việc làm to tát, nhưng những nén nhang, những bó hoa, cùng cái cúi đầu thành kính cũng có thể khiến các vong linh ấm lòng. Hy vọng, hận thù của quá khứ đóng lại, mở ra tình đoàn kết trên thế giới.

Khu tưởng niệm tuy nhỏ bé, nhưng chứa đựng một nỗi đau quá khứ dai dẳng, ghi nhớ một thời kỳ đen tối của đất nước. Và cũng chính từ những nỗi đau quá lớn, những mất mát quá nhiều, lòng căm thù sục sôi nên nhân dân cả nước đã vùng lên, giành được đất nước, đem lại hòa bình, cũng như bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam.

Ông Tuyến tâm sự, cứ vào những ngày Rằm tháng 7, lãnh đạo chính quyền, cùng các tăng ni phật tử từ khắp nơi đến đây để cầu siêu cho các vong linh của nạn đói năm 1944-1945. Khi đến đây, ngoài việc chứng kiến nỗi đau thương mất mát của đồng bào, người dân và cả du khách thập phương như được nhắc nhở về một sự hy sinh của hàng triệu đồng bào cho nền độc lập của nước nhà.

Chia tay ông Tuyến, chúng tôi còn nhớ mãi câu nói của người cựu chiến binh này: “Đây là chứng tích lịch sử đặc biệt và duy nhất ở nước ta. Mong muốn lớn nhất là các cấp, các ngành đặc biệt quan tâm tới khu tưởng niệm này. Nó như là minh chứng để các thế hệ trẻ mai sau và bạn bè quốc tế biết được về quá khứ của ông cha ta và lịch sử hào hùng của dân tộc ta”.

Năng Lượng Mới

Tin được quan tâm

10 nghề ở Việt Nam có thể bị AI 'xóa sổ' vĩnh viễn trong 5 năm tới, ngành đầu tiên gây bất ngờ rất nhiều người đăng ký thi năm nay

Sự phát triển vượt bậc của Al làm tăng nguy cơ người làm ở các ngành nghề sau rơi vào cảnh thất nghiệp, khó kiếm...
Kiến thức 3 ngày, 4 giờ trước

Những con giáp nào cần thận trọng vào thứ sáu ngày 30/5, tức ngày 4 tháng 5 âm lịch?

Văn hóa truyền thống sử dụng sự kết hợp giữa thân trời và cành đất để tượng trưng cho bốn thời điểm trong năm, tháng,...
Đời sống số 2 ngày, 21 giờ trước

Hơn 1 tháng nữa, ngân sách Nhà nước sẽ đóng BHYT cho 20 đối tượng này, người dân đặc biệt lưu ý

Chính thức từ ngày 1/7/2025, 20 nhóm đối tượng được sẽ ngân sách Nhà nước đóng BHYT, ai không biết là thiệt.
Kiến thức 3 ngày, 23 giờ trước

Người đi xe máy không cấp đổi Giấy phép lái xe theo mẫu mới sẽ bị phạt 3 triệu đồng, đúng không?

Trong năm 2025, người dân có bắt buộc phải đổi bằng lái xe theo mẫu mới không? Đây là thắc mắc của nhiều người. Vậy...
Kiến thức 2 ngày, 8 giờ trước

Trắc nghiệm tâm lý: Chọn một bức tranh dựa trên trực giác của bạn để kiểm tra xem bạn có thể kiếm được nhiều tiền hay ít tiền trong cuộc sống hay không?

Bạn hãy chọn một trong các hình dưới đây dựa trên trực giác đầu tiên của bạn – không cần suy nghĩ quá lâu. Sau...
Đời sống số 2 ngày, 22 giờ trước

Thầy phong thuỷ dặn kỹ: Trước cửa nhà trồng 5 cây càng xanh tốt người càng suy kiệt, cây thứ nhất rất nhiều nhà đang trồng

Có một số loại cây không mang ý nghĩa tốt lành theo quan niệm phong thủy. Nếu gia đình bạn đang trồng nên chặt hoặc...
Phong thủy 2 ngày, 1 giờ trước

Tin cùng mục

Quy định mới nhất: Những trường hợp này không được bồi thường đất khi Nhà nước thu hồi đất

Nhiều trường hợp không được bồi thường đất khi Nhà nước thu hồi đất theo quy định của Luật Đất đai 2024.
Kiến thức 3 phút trước

Những chiêu thức lừa đảo phổ biến nhất trong lĩnh vực bất động sản, cần đặc biệt lưu ý tránh 'sập bẫy'

Các chuyên gia tiết lộ những chiêu lừa đảo thường xuyên diễn ra trên thị trường bất động sản. Mọi người cần cẩn trọng để...
Kiến thức 5 phút trước

30 trường tư ở Hà Nội công bố học phí lớp 6: Cao nhất lên đến gần 84 triệu đồng/tháng

Đến nay, hầu hết các trường tư ở Hà Nội đã công bố học phí lớp 6 năm học 2025-2026.
Tin trong ngày 6 phút trước

Chú ý: Toàn bộ thẻ từ của ngân hàng này bị dừng giao dịch vĩnh viễn từ ngày 1/6

Từ ngày 1/6/2025, toàn bộ thẻ ATM sử dụng công nghệ từ sẽ bị ngân hàng này dừng giao dịch vĩnh viễn.
Đời sống số 6 phút trước

Tin vui: Từ ngày mai (1/6), khoảng 2,6 triệu người không phải đóng công đoàn phí

Sẽ có khoảng 2,6 triệu người không phải nộp đoàn phí, kinh phí công đoàn từ 1/6/2025.
Tin trong ngày 6 phút trước

Có phải phòng công chứng nhà nước phải đổi sang tư nhân hoặc giải thể từ 1/7/2025 đến cuối 2028?

Theo Nghị định 104/2025 hướng dẫn thi hành Luật Công chứng 2024, đến cuối năm 2028, tất cả các phòng công chứng nhà nước sẽ...
Tin trong ngày 33 phút trước

Tin mới cập nhật

Chưa kết hôn, Jack có được giành quyền nuôi con?

Nhiều chuyên gia về luật đã phân tích câu chuyện giữa Jack và Thiên An khi giành quyền nuôi con.
Chuyện làng sao 38 phút trước

Có một nghề không cần học đại học, thu nhập gần 50 triệu đồng/tháng, được chu du khắp thế giới, luôn trong tình trạng khát nhân lực

Với sự phát triển mạnh mẽ của ngành hàng không, nhu cầu di chuyển của người dân ngày càng tăng cao. Điều này kéo theo...
Kiến thức 48 phút trước

Loài cây quý hiếm hàng đầu thế giới, được xem như 'báu vật': Luôn có người canh gác nghiêm ngặt 24/24

Loài cây này chỉ được tìm thấy ở một nơi duy nhất trên thế giới chứ không trồng đại trà.
Kiến thức 48 phút trước

Từ 1/6, người dân cần làm gì để bảo đảm quyền lợi đi khám, chữa bệnh khi dừng cấp thẻ BHYT giấy?

Nhằm thực hiện lộ trình chuyển đổi số toàn diện, theo công văn 168/BHXH-QLT, từ ngày 1/6, cơ quan Bảo hiểm Xã hội Việt Nam...
Làm sao 48 phút trước

Người lao động nghỉ không lương có tham gia BHXH tự nguyện được không?

Hiện nay, có nhiều người lao động đang nghỉ không lương trong thời gian dài (ví dụ từ 01 đến 03 tháng) vì lý do...
Kiến thức 48 phút trước

10 ngành nghề trong tương lai có nguy cơ cao bị AI thay thế hoàn toàn

Trí tuệ nhân tạo đang viết lại luật chơi trên thị trường lao động, đe dọa sự tồn tại nhiều ngành nghề với tính chất...
Kiến thức 49 phút trước

Bắt đầu từ năm nay, những người mắc bệnh này sẽ không được lái xe máy

Việc áp dụng các tiêu chuẩn sức khỏe được kỳ vọng giúp giảm thiểu số lượng tai nạn giao thông do người lái xe không...
Kiến thức 1 giờ, 3 phút trước

Năm 2025, thí sinh nên lựa chọn 3 ngành học này: Ra trường không lo thất nghiệp

Trong 4,5 năm nữa theo dự báo từ chuyên gia, đây vẫn sẽ là những ngành hot ra trường là có việc với mức thu...
Kiến thức 2 giờ, 33 phút trước

2 cây gỗ quý ở Việt Nam được xem như 'báu vật': Trả trăm tỷ vẫn không bán, cả làng cùng nhau canh giữ ngày đêm

Một số thương lái cũng đã ngỏ ý muốn mua lại hai cây dó trầm, thậm chí có người đã đưa ra mức giá lên...
Kiến thức 2 giờ, 3 phút trước

Trước 1/1/2026, 6 trường hợp cần đi cấp đổi lại giấy phép lái xe sang mẫu mới, nếu không bị phạt nặng

Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024 chính thức có hiệu lực từ 1/1/2025, có một số thay đổi quan trọng liên...
Tin trong ngày 3 giờ, 33 phút trước