Gỗ được dùng để xây dựng Tử Cấm Thành đến từ đâu? Tại sao gỗ không mục nát sau hơn 600 năm?

Tử Cấm Thành được xây dựng trong suốt 14 năm từ 1406 đến 1420. Trải qua 24 triều đại vua, đây vừa là cung điện nơi diễn ra các nghi lễ, luận bàn chính sự, vừa là chỗ ở của Hoàng đế và gia đình hoàng tộc trong suốt 500 năm từ thời vua Vĩnh Lạc Đế nhà Minh năm 1420 đến cuối thời nhà Thanh năm 1924.

Khu phức hợp cung điện này bao gồm 980 tòa nhà, với khoảng 9.999 căn phòng lớn nhỏ. Các cung điện đều được xây dựng theo lối kiến trúc cung đình Trung Hoa cổ xưa với họa tiết trạm trổ tỉ mỉ, tinh xảo nhưng vẫn toát lên sự xa hoa, sang trọng.

Vào năm 1961, Tử Cấm Thành được liệt kê là đơn vị bảo vệ di tích văn hóa trọng điểm quốc gia đầu tiên, và đến năm 1987, được công nhận là Di sản văn hóa thế giới.

Không chỉ là địa điểm du lịch nổi tiếng, Tử Cấm Thành còn gắn liền với nhiều câu chuyện kỳ bí khó lý giải. Một trong số đó là chất liệu xây dựng của Tử Cấm Thành. Dù đã trải qua hơn 600 năm tồn tại, Tử Cấm Thành được xây nên từ gỗ nhưng chưa một lần bị tàn phá bởi mối mọt hay mục nát.

Quá trình xây dựng Tử Cấm Thành mất 14 năm, huy động tới hơn một triệu nhân công. Theo sử chép, để tìm được gỗ xây dựng, rất nhiều quan viên đã được cử đi để giám sát việc khai thác gỗ từ Tây Nam gồm các tỉnh Tứ Xuyên, Hồ Quảng, Giang Tây, Triết Giang, Sơn Tây, Vân Quý và Giao Chỉ (nay chính là Việt Nam) … Những nơi này đều là những nơi cung cấp nguồn gỗ quan trọng cho Tử Cấm Thành. Ngoài ra còn có đá cẩm thạch lớn từ các mỏ đá gần Bắc Kinh.

Hầu hết các công trình trong Tử Cấm Thành đều được dựng nên từ gỗ.

‏Được xây dựng bằng gỗ nhiều như vậy, nhiều người không khỏi thắc mắc, tại sao loại gỗ này có thể "đứng vững" suốt 600 năm mà không bị mối mọt? Bí quyết gì khiến một trong năm cung điện lớn nhất thế giới vẫn còn nguyên vẹn, không hề bị mục nát dù chịu nhiều mưa gió?‏

Theo các chuyên gia, không phải những thân gỗ ở Tử Cấm Thành không bao giờ mục nát, mà là không dễ dàng mục nát vì chất lượng của nó. Các loại gỗ được sử dụng hầu hết đều là gỗ trinh nam, linh sam và gỗ bách - những loại gỗ quý có chất lượng rất cao rất khó bị mục nát.

Trong các ghi chép để lại, gỗ trinh nam được dùng để làm cột trụ, ngai vàng, giường, tủ đồ của hoàng đế. Giá của loại gỗ này hiện nay cao gấp 8.000 lần so với gỗ thông thường. Trinh nam là loại gỗ nổi tiếng ở Trung Quốc. Chúng thường xuất hiện ở Hồ Bắc, Tứ Xuyên và Quý Châu. Cây trinh nam có thể cao tới 30m, thuộc loài đặc hữu ở Trung Quốc, xuất hiện ở một số vùng như Quý Châu, Hồ Bắc và Tứ Xuyên, hiện đang được xếp trong danh sách bảo vệ quốc gia hạng 2. Gỗ cây trinh nam rất đắt đỏ, có màu vàng óng khi đánh bóng, chỉ Hoàng đế Trung Hoa mới được sở hữu.

‏Tương truyền rằng công việc tìm kiếm và chuẩn bị này kéo dài trong suốt 11 năm để tìm ra những loại gỗ tốt nhất. ‏Đồng thời, những đồ vật làm bằng gỗ cũng đã được phủ một lớp sơn mài lớn, đóng vai trò rất quan trọng trong việc phòng chống mọt và chống ăn mòn ở một mức độ nhất định.

Bên cạnh chất lượng gỗ, một trong những nguyên nhân giúp Tử Cấm Thành không bị mối mọt làm hư hỏng là nhờ vị trí địa lý của nó. Tử Cấm Thành nằm ở phía Bắc, với tiết trời đặc trưng là khô và lạnh. Do đó, số lượng côn trùng ăn gỗ như mối, mọt tương đối ít.

Một điểm nữa đó chính là các bức tường của Tử Cấm Thành được thiết kế có lỗ thông gió. Các lỗ thông gió này được đặt khéo léo trong các bức tường. Thiết kế này giúp cho gỗ trong Tử Cấm Thành không bị ẩm và mục nát.‏

‏Tử Cấm Thành cũng được bao quanh bởi một con sông bảo vệ rộng 52m, sâu 6m. Đây vừa là sông bảo vệ thành, vừa có tác dụng giúp cho hệ thống thoát nước. Nhờ hệ thống thoát nước luôn hoạt động một cách tuyệt vời dù đã trải qua 600 năm, Tử Cấm Thành là một minh chứng hoàn hảo về kiến trúc truyền thống của Trung Quốc, đó là "Bắc cao, Nam thấp", nhằm tránh ngập.

Phía bên ngoài mỗi phòng có những điểm thoát nước được thiết kế hình đầu rồng. Khi có mưa, nước sẽ thoát ra tại đó, tạo nên một khung cảnh ngoạn mục với "hàng ngàn con rồng đang phun nước". Lượng nước được phân tán đi nhiều nơi nên tại đây hiếm khi xảy ra ngập úng. ‏Những nguyên nhân này đã giúp hệ thống kiến trúc bằng gỗ của Tử Cấm Thành vẫn tồn tại bền vững đến ngày ngày dù trải qua mấy trăm năm.

Hoàng Anh (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)